Γράφει ο Νικόλαος Παρασκευάς, Αγγειοχειρουργός, Διευθυντής Β’ Αγγειοχειρουργικής Κλινικής, ΥΓΕΙΑ
Η παγκόσμια ημέρα θρόμβωσης, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 13 Οκτωβρίου, έχει ως στόχο να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με τις θρομβωτικές παθήσεις και την ανάγκη για πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση.
Τι είναι η Θρόμβωση;
Η θρόμβωση είναι η διαδικασία σχηματισμού θρόμβου, δηλαδή πήγματος στο αίμα, που μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη των αιμοφόρων αγγείων. Οι θρόμβοι μπορεί να σχηματιστούν σε φλέβες (φλεβική θρόμβωση) ή σε αρτηρίες (αρτηριακή θρόμβωση), με σοβαρές συνέπειες για την υγεία. Πρόκειται για μία πολύ συχνή πάθηση: 1 στους 4 ανθρώπους παγκοσμίως πεθαίνουν από προβλήματα που σχετίζονται με θρομβώσεις.
Οι αρτηριακές θρομβώσεις είναι πιο γνωστές στο ευρύτερο κοινό γιατί προκαλούν:
- Έμφραγμα του μυοκαρδίου όταν αφορούν τα στεφανιαία αγγεία
- Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο όταν αφορούν την καρδιά λόγω αρρυθμίας ή τις αρτηρίες του τραχήλου και του εγκεφάλου
- Περιφερική ισχαιμία όταν αφορούν τα κάτω ή τα άνω άκρα
Στο άρθρο αυτό θα εστιάσουμε στις φλεβικές θρομβώσεις που είναι πολύ λιγότερο γνωστές παρότι πιο συχνές και επίσης επικίνδυνες γιατί μπορεί να προκαλέσουν μια σοβαρή επιπλοκή, την πνευμονική εμβολή.
Τι είναι η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση;
Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (ΕΦΘ) ορίζεται ως ο σχηματισμός ενός θρόμβου σε μια φλέβα του εν τω βάθει συστήματος. Ο βασικός κίνδυνος της ΕΦΘ είναι η πνευμονική εμβολή. Ο θρόμβος μπορεί να αποκολληθεί και να φράξει την πνευμονική αρτηρία ή κάποιους από τους κλάδους της. Η θνητότητα της πνευμονικής εμβολής χωρίς θεραπεία μπορεί να αγγίξει το 30%.
Η πλειοψηφία των περιστατικών πνευμονικής εμβολής (περισσότερο από το 80% των περιπτώσεων) οφείλεται στην ύπαρξη ΕΦΘ. Στην Ευρώπη εκτιμάται ότι περίπου 600.000 άτομα τον χρόνο χάνουν τη ζωή τους λόγω αυτής της νόσου.
Η ΕΦΘ ευνοείται από συγκεκριμένες συνθήκες:
- Χειρουργικές επεμβάσεις (κυρίως ορθοπεδικές)
- Ακινησία ενός κάτω άκρου (π.χ. γύψος, νάρθηκας)
- Παρατεταμένη κατάκλιση
- Εγκυμοσύνη
- Μακρινά ταξίδια, κυρίως αεροπορικά
Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
- Προχωρημένη ηλικία
- Ιστορικό θρομβοεμβολικής νόσου
- Παχυσαρκία
- Αγωγή με οιστρογόνα
- Φλεβική ανεπάρκεια
- Κάπνισμα
- Καρκίνος
- Αυτοάνοσα νοσήματα
- Θρομβοφιλία
Ποια είναι τα συμπτώματα της ΕΦΘ
Τα συμπτώματα της ΕΦΘ εξαρτώνται από τη σοβαρότητα της φλεγμονώδους αντίδρασης και την τοπογραφία του θρόμβου. Στις τυπικές περιπτώσεις παρατηρούμε τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Πόνος στην κνήμη ή στο μηρό, αυθόρμητα ή κατά την ψηλάφηση
- Αίσθηση καύσου και αύξηση της θερμοκρασίας του δέρματος
- Οίδημα στον αστράγαλο, στην κνήμη ή σε ολόκληρο το κάτω άκρο
- Πιθανή εμφάνιση πυρετού
Η πνευμονική εμβολή μπορεί να παρουσιάσει συμπτώματα όπως δύσπνοια, θωρακικό πόνο, αίσθηση άγχους, βήχα με ή χωρίς αίμα και απώλεια συνείδησης.
Κίνδυνοι και Επιπλοκές της ΕΦΘ
Εκτός από τον βασικό κίνδυνο της ΕΦΘ που είναι η πνευμονική εμβολή, οι μακροπρόθεσμες επιπλοκές περιλαμβάνουν το μεταθρομβωτικό σύνδρομο, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια φλεβική ανεπάρκεια, με συμπτώματα όπως οίδημα, πόνο και φλεβικά έλκη.
Πρόληψη
Η πρόληψη της ΕΦΘ είναι εξαιρετικά σημαντική και περιλαμβάνει:
- Σωματική Άσκηση: Η τακτική άσκηση βοηθά στη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος. Συνιστάται να γίνονται τακτικά διαλείμματα για κινητοποίηση, ειδικά σε περιπτώσεις μακροχρόνιας καθιστικής στάσης.
- Υγιεινή διατροφή.
- Ενυδάτωση: Η καλή ενυδάτωση είναι σημαντική, ειδικά κατά τη διάρκεια μακρινών ταξιδιών.
- Κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης.
- Διακοπή καπνίσματος.
Ενημέρωση και Ευαισθητοποίηση:
Η ενημέρωση για τους κινδύνους και την αναγνώριση των πρώτων συμπτωμάτων είναι σημαντική ώστε να αναζητούν οι ασθενείς άμεσα ιατρική βοήθεια.
