Ενας στους 11 ενήλικες στον σύγχρονο κόσμο πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη, ενώ το 2040 η αναλογία αυτή αναμένεται να αυξηθεί στον 1 στους 10, σύμφωνα με τελευταία διεθνή στατικά στοιχεία. Οι Ελληνες επιστήμονες με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Σακχαρώδους Διαβήτη στις 14 Νοεμβρίου, έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς η νόσος που σχετίζεται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής, τις κακές διατροφικές συνήθειες και την παχυσαρκία αποτελεί πλέον μάστιγα για τον Δυτικό Κόσμο, αλλά και την χώρα μας.
Όπως είναι γνωστό, ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια μεταβολική κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη. Οι κύριοι τύποι σακχαρώδους διαβήτη είναι ο διαβήτης τύπου 1 και ο διαβήτης τύπου 2.
Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 και 2 ανέρχονται σήμερα σε περίπου 1.200.000, δηλαδή ποσοστό περίπου 12% του γενικού πληθυσμού, ενώ η υψηλότερη συχνότητα εμφάνισής του καταγράφεται στο δυτικό κόσμο. Το γεγονός αυτό αποτελεί μια σαφή ένδειξη για τη συσχέτισή του με το σύγχρονο τρόπο ζωής, τις κακές διατροφικές συνήθειες, το κάπνισμα, την παχυσαρκία και την έλλειψη σωματικής άσκησης.
Ολα τα παραπάνω στοιχεία έδωσαν στη δημοσιότητα ο Πρόεδρος Δ.Σ. του Ε.ΚΕ.ΔΙ., καθηγητής παθολογίας, ενδοκρινολογίας, μεταβολισμού και Σακχαρώδη Διαβήτη των Πανεπιστημίων Αθηνών και Ουλμ Γερμανίας κ. Σωτήριος Α. Ράπτης, η καθηγήτρια παιδιατρικής ενδοκρινολογίας στην Α' Παν/κή Παιδιατρική Κλινική του νοσοκομείο Παίδων «Αγ. Σοφία» κ. Χριστίνα Κανακά – Gantenbein, η ειδική παθολόγος, καθηγήτρια και ερευνήτρια Ε.ΚΕ.ΔΙ. κ. Παναγιώτα Μήτρου και ο επίκουρος καθηγητής παθολογίας στην Β' προπαιδευτική παθολογική Κλινική του Γενικου Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ» κ. Παναγιώτης Χαλβατσιώτης.
Ο Διαβήτης Τύπου 2 σε αριθμούς
Οπως είπαν οι επιστήμονες, ιδιαίτερα ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, που αποτελεί το 95% του συνόλου των ατόμων με διαβήτη, χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς ως «ύπουλος», καθώς τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του υφίσταται χωρίς να εκδηλώνει συμπτώματα. Αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου για περίπου 7.000.000 άτομα ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο και συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων, νεφρικής ανεπάρκειας, νευροπάθειας, μονίμων βλαβών του αμφιβληστροειδούς και άλλων σοβαρών επιπλοκών.
Ιδιαίτερη εντύπωση, μάλιστα, προκαλεί το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη (International Diabetes Federation – I.D.F.), 1 στους 2 ενήλικες με διαβήτη παραμένει αδιάγνωστος.
Το γεγονός αυτό κρίνεται ως υψίστης σημασίας, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες νοσηρότητας και θνητότητας σε ολόκληρο τον κόσμο. Υπολογίζεται ότι κατά το έτος 2015 από διαβήτη απεβίωσαν 5 εκατομμύρια άτομα, αριθμός που αντιστοιχεί σε 1 θάνατο κάθε 6 δευτερόλεπτα, σε σύγκριση με 1,5 εκατομμύρια θανάτους από HIV/AIDS.
Ο Διαβήτης Τύπου 1 σε αριθμούς
Επί του παρόντος, είπαν οι γιατροί στην συνέντευξη τύπου, ο διαβήτης τύπου 1 δε μπορεί να προληφθεί. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που θεωρείται ότι πυροδοτούν την έναρξη της διαδικασίας που οδηγεί στην καταστροφή των κυττάρων τα οποία παράγουν την ινσουλίνη ακόμα ερευνώνται. Ωστόσο, ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να αναχαιτισθεί σε πολλές περιπτώσεις με τη σωματική άσκηση και τη διατήρηση κανονικού βάρους, γεγονός που έχει επιβεβαιωθεί από σημαντικές κλινικές μελέτες που διεξήχθησαν στην Ελλάδα και σε μεγάλα διεθνή Κέντρα σε ολόκληρο τον κόσμο.
Παράλληλα, και η συχνότητα του διαβήτη τύπου 1, της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, εξακολουθεί να αυξάνει παγκοσμίως. Η αύξηση αυτή αφορά και τις πολύ μικρές ηλικίες, ακόμη και τα νήπια. Ως εκ τούτου, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση του ιατρικού κόσμου και του ευρύτερου κοινού γύρω από τη νόσο και την πιθανότητα αυτή να ξεκινήσει από πολύ μικρή ηλικία, προκειμένου να υπάρχει εγρήγορση για την έγκαιρη διάγνωσή της.
Ο Νεανικός Σακχαρώδης Διαβήτης
Αναφερόμενη στον νεανικό διαβήτη, η Καθηγήτρια κ. Χ. Κανακά – Gantenbein επεσήμανε ότι ο σακχαρώδης διαβήτης που προσβάλλει παιδιά και εφήβους είναι συνήθως ο τύπου 1, δηλαδή μια αυτοάνοση πάθηση που προοδευτικά οδηγεί στην καταστροφή των β κυττάρων του παγκρέατος, τα οποία παράγουν την ινσουλίνη, μια ορμόνη απαραίτητη στη διαχείριση της γλυκόζης, δηλαδή του σακχάρου του αίματος.
Όταν δεν εκκρίνεται επαρκής ποσότητα ινσουλίνης, τότε η γλυκόζη που λαμβάνεται με την τροφή δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταρα του οργανισμού και να οδηγήσει σε παραγωγή ενέργειας. Αντίθετα, παραμένει στο αίμα, όπου φθάνει σε πολύ ψηλά επίπεδα, που θα οδηγήσουν με τη σειρά τους σε πολυουρία, δηλαδή απώλεια μεγάλης ποσότητας ούρων, σε πολυδιψία, δηλαδή σε έντονη δίψα, και πολυφαγία, εφόσον η γλυκόζη της τροφής δεν χρησιμοποιείται, αλλά χάνεται μέσω των ούρων.
Αν το παιδί δεν διαγνωστεί έγκαιρα, υπάρχει κίνδυνος να χάσει βάρος, να εμφανίσει κοιλιακά άλγη και σιγά-σιγά να επηρεαστεί το επίπεδο συνείδησής του φτάνοντας σε κώμα, με κίνδυνο ακόμη και της ζωής του. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται διαβητική κετοξέωση και στόχος διεθνώς είναι να τίθεται η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη στα παιδιά και τους εφήβους έγκαιρα, ώστε να αποφευχθούν περιστατικά διαβητικής κετοξέωσης.
Δυστυχώς η χώρα μας έχει ακόμη ένα από τα υψηλότερα ποσοστά διαβητικής κετοξέωσης παγκοσμίως, και ίσως το υψηλότερο στην Ευρώπη. Διάφορες προσπάθειες προτείνονται σε όλα τα κράτη, ώστε να ευαισθητοποιηθεί τόσο ο ιατρικός κόσμος, όσο και το ευρύτερο κοινό να υποπτευθεί την πιθανότητα σακχαρώδη διαβήτη σε ένα παιδί που παρουσιάζει πολυουρία, πολυδιψία και απώλεια βάρους και να αρχίσει έγκαιρα η θεραπεία, με αντιμετώπιση τόσο της αφυδάτωσης που προκαλείται, όσο, κυρίως, της έναρξης χορήγησης της απαραίτητης ινσουλίνης, ώστε να αποκατασταθεί η μεταβολική διαταραχή.
Οι Ελληνες επιστήμονες για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Σακχαρώδους Διαβήτη (14 Νοεμβρίου)
Όπως υπογράμμισε ο Καθηγητής κ. Σ. Α. Ράπτης, ο μήνας Νοέμβριος είναι αφιερωμένος στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη, ενώ την ίδια στιγμή, οι έλληνες επιστήμονες ήταν στην ευχάριστη θέση να μιλήσουν για τα νέα πολύτιμα «εργαλεία» που υπάρχουν στην κατεύθυνση της καλύτερης κατανόησης, της πρόγνωσης, αλλά και της στενής παρακολούθησης της νόσου σε κάθε πάσχοντα από τον εξειδικευμένο θεράποντα ιατρό του. Ενα τέτοιο χαρακτηριστικό «εργαλείο» είναι η «Έξυπνη Κάρτα», ένα υπερσύγχρονο πληροφοριακό σύστημα που περιλαμβάνει ηλεκτρονικά όλα τα ιατρικά δεδομένα του διαβητικού, στην οποία μπορεί να έχει πρόσβαση μόνο ο εξουσιοδοτημένος ειδικός που τον παρακολουθεί.
Η Κάρτα συνιστά έναν από τους βασικούς στόχους του Ερευνητικού Προγράμματος ARETAEUS, το οποίο ολοκλήρωσε πρόσφατα το Ε.ΚΕ.ΔΙ., σε συνεργασία με το Εργαστήριο Βιοχημείας του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τη χρηματοδότηση της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Το Εθνικό Κέντρο Έρευνας, Πρόληψης και Θεραπείας του Σακχαρώδη Διαβήτη και των Επιπλοκών του (Ε.ΚΕ.ΔΙ.), αποτελεί Κοινωφελές Ίδρυμα με νομική μορφή ιδιωτικού δικαίου και αναλαμβάνει από το 1993 καίριες δράσεις, με σκοπό να συμβάλλει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση του διαβήτη σε όλα τα επίπεδα, δίνοντας, παράλληλα, νέα ώθηση στην επιστημονική γνώση γύρω από αυτόν.
Οι ενημερωτικές εκδηλώσεις στην χώρα μας για την φετινή Παγκόσμια Ημέρα
Για το έτος 2016, το Κέντρο διοργάνωσε ήδη με ιδιαίτερη επιτυχία Ενημερωτικές Εκδηλώσεις για τους ιατρούς, τους επαγγελματίες υγείας και το κοινό, με τον γενικό τίτλο «Η Ζωή με τον σακχαρώδη διαβήτη», στα Καμένα Βούρλα τον Απρίλιο και την Καλαμάτα τον Μάιο.
Επιπλέον, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας 2016, από τις 5 Νοεμβρίου έως τις 5 Δεκεμβρίου 2016 θα προβάλλεται από τους μεγαλύτερους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς της χώρας ειδικό ενημερωτικό μήνυμα (spot) για την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού στον σακχαρώδη διαβήτη, ενώ έχει δημιουργηθεί και ένα νέο ενημερωτικό έντυπο του Ε.ΚΕ.ΔΙ. με σημαντικές πληροφορίες για τη νόσο και την πρόληψή της.
Το έντυπο θα διανέμεται στο κοινό της Αθήνας από τον πεζόδρομο της Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε' την Παρασκευή 11 και το Σάββατο 12 Νοεμβρίου (ώρες 10:00 – 14:00), με τη συνεργασία του Δήμου Αθηναίων, καθώς και στην Πλατεία Κασταλίας του Αμαρουσίου το Σάββατο 12 και την Κυριακή 13 Νοεμβρίου (ώρες 10:00 – 14:00), με τη συνεργασία του Δήμου Αμαρουσίου, ενώ θα τοποθετηθεί, επίσης, στις Λέσχες Φιλίας (Κ.ΑΠ.Η.) και τα Δημοτικά Ιατρεία του Δήμου Αθηναίων, καθώς και στο Κ.ΑΠ.Η. και το Πολυιατρείο του Δήμου Αμαρουσίου.
Τα άτομα με Σακχαραρώδη Διαβήτη πρέπει να αλλάξουν τρόπο ζωής
Καταλήγοντας, ο Πρόεδρος του Ε.ΚΕ.ΔΙ. τόνισε ότι τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να ελέγχουν το σάκχαρό τους, να παίρνουν φάρμακα, να ασκούνται σωματικά σε τακτική βάση και να ρυθμίζουν τις διατροφικές τους συνήθειες ανάλογα με την κατάστασή τους και σύμφωνα με τις οδηγίες του εξειδικευμένου ιατρού τους. Πάντοτε με τη στενή παρακολούθηση του ιατρού τους και τη δική τους συνεργασία, πρέπει να παρακολουθούν τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη τους κάθε 8-10 εβδομάδες και να αποφεύγουν, όσο είναι δυνατόν, τις υπογλυκαιμίες.
Τέλος, είναι ευνόητο ότι και ο γενικός πληθυσμός θα πρέπει να προσανατολιστεί σε αλλαγή του τρόπου ζωής του, με τη ριζική καταπολέμηση των κυριοτέρων παραγόντων κινδύνου εμφάνισης της νόσου, όπως είναι η παχυσαρκία, η υπέρταση, το κάπνισμα κ.α. Θα πρέπει να ασκείται κατά το δυνατόν σωματικά, π.χ. με κολύμπι, ποδήλατο ή περπάτημα, καθώς έχει αποδειχθεί ότι το κανονικό περπάτημα για 30 λεπτά ημερησίως μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 κατά 35-40%, αλλά και οδηγεί σε καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος και στις δύο μορφές του διαβήτη, 1 και 2.
