Εκατομμύρια εργάσιμες ημέρες χάνονται εξαιτίας της οσφυαλγίας, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, καθώς η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων και κυρίως των εργαζόμενων ηλικίας 35-50 βιώνουν πόνο στη μέση τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους, σε ένταση που μερικές φορές τους απαγορεύει ακόμα και την παραμικρή κίνηση.
Αφορμή για την εμφάνιση του πόνου μπορεί να είναι η άρση μεγάλου βάρους ή/και άρση με ακατάλληλο τρόπο, εξαιτίας δηλαδή κάποιας απότομης ή ανορθόδοξης κίνησης, κακής σωματικής στάσης, κακής φυσικής κατάστασης, παχυσαρκίας και πολλά άλλα.
«Η οσφυαλγία είναι ο πιο συνηθισμένος λόγος επίσκεψης σε φυσικοθεραπευτικά κέντρα. Παρότι η πλειονότητα των περιστατικών δεν χρήζουν επαγγελματικής παρέμβασης, όταν ο πόνος είναι οξύς και επίμονος ή αντανακλά στο ισχίο, η φυσικοθεραπεία είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος ώστε να απαλλαχθεί ο ασθενής από τα συμπτώματα», σημειώνει ο φυσικοθεραπευτής κ. Γιώργος Κακαβάς.
Λόγοι που μπορεί να προκαλέσουν πόνο στη μέση
Ο κ. Κακαβάς εξηγεί τους λόγους για τους οποίους μπορεί να εμφανιστεί πόνος στη μέση: «Η ανθρώπινη μέση είναι μία σύνθεση από οστά, μύες, συνδέσμους, τένοντες και μεσοσπονδύλιους δίσκους - χόνδρους που απορροφούν τους κραδασμούς που δέχεται η σπονδυλική στήλη. Οι συχνότερες παθήσεις ή καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν πόνο είναι ο τραυματισμός, η δισκοκήλη, η αρθρίτιδα, η σκολίωση, η οστεοπόρωση, η εκφυλιστική δισκοπάθεια, η σπονδύλωση, σπονδυλόλυση, η σπονδυλολίσθηση, λοιμώξεις και κάταγμα, ενώ σπανιότερα ο πόνος μπορεί να οφείλεται σε όγκο.
Ακόμα μπορεί να προκαλείται και από νόσους του κυκλοφορικού (π.χ. αποφρακτική αρτηριοπάθεια), του γαστρεντερικού (π.χ. παγκρεατίτιδα) ή του ουροποιογεννετικού (π.χ. νεφρολιθίαση, δυσμηνόρροια) συστήματος, αλλά και σε νευρολογικές παθήσεις».
Όταν αφορά σε μυοσκελετικά προβλήματα, αφορμή για την εμφάνιση του πόνου μπορεί να είναι η άρση μεγάλου βάρους και άλλες παρόμοιες αιτίες.
Κανένας δε γνωρίζει πόσο πονάει ο ασθενής
Η ένταση του πόνου ποικίλει και συχνά δεν “αποτυπώνεται” στις απεικονιστικές εξετάσεις (ακτινογραφία, μαγνητική τομογραφία κ.λπ). Δηλαδή, το μέγεθος της βλάβης ενδεχομένως να μην είναι αντίστοιχο του μεγέθους του πόνου. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που εμφανίζουν πιο έντονο πόνο στη μέση έχουν συχνά καλύτερη εικόνα στις απεικονιστικές εξετάσεις, συγκριτικά με άλλους που βιώνουν πιο ήπιο πόνο. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο πόνος αποτελεί ένδειξη κάποιας υφιστάμενης πάθησης ή τραυματισμού, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρού και η διερεύνηση της αιτίας πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό μέλημα του ασθενή.
Το κρεβάτι δε βοηθάει, η φυσικοθεραπεία μπορεί...
Η αντίληψη που έχουν ορισμένοι άνθρωποι ότι ο πόνος στη μέση και τα συμπτώματα που ενδεχομένως τον συνοδεύουν αμβλύνονται με την ανάπαυση και την παραμονή στο κρεβάτι, έχει αποδειχθεί ότι είναι λανθασμένη. Οι ειδικοί συστήνουν πλέον στους ασθενείς να επιμένουν στην κίνηση, ίσως με μικρές αλλαγές στην καθημερινότητά τους ώστε να μην καταπονείται η μέση. Με αυτόν τον τρόπο η επάνοδος στις πλήρεις δραστηριότητες τους είναι ταχύτερη.
Όπως διευκρινίζει ο κ. Κακαβάς, η φυσικοθεραπεία συστήνεται -κατόπιν αποκλεισμού οποιασδήποτε αιτίας που χρήζει άμεσης βοήθειας από ορθοπαιδικό ή άλλης ειδικότητας ιατρό- σε άτομα με σοβαρό, αβάσταχτο πόνο ή συμπτώματα στα άκρα (ισχιαλγία, μούδιασμα κ.λπ.), όπως και σε ασθενείς με μεγάλες πιθανότητες να αναπτύξουν χρόνιο πόνο. Στόχος της φυσικοθεραπείας είναι η βελτίωση των βλαβών, η ανακούφιση από τα συμπτώματα και η ομαλοποίηση της εκτέλεσης των καθημερινών δραστηριοτήτων του ασθενή.
Παρότι λοιπόν οι πάσχοντες από πόνο στη μέση έχουν την τάση να αναπαύονται, ο φυσικοθεραπευτής, χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους προσέγγισης, μπορεί να τους απαλλάξει από τον πόνο αλλά και από το φόβο για την εκτέλεση κινήσεων που τους δυσκολεύουν. Πρακτικά, προσπαθούν να δημιουργήσουν τις συνθήκες ώστε το μυοσκελετικό σύστημα να ξεκινήσει και πάλι να ανταποκρίνεται. Όταν αδυνατεί ο ασθενής, για παράδειγμα, να σκύψει και να σηκώσει κάποιο βάρος ο φυσικοθεραπευτής του διδάσκει να πραγματοποιεί την κίνηση σταδιακά, δηλαδή αρχικά εκτελεί μόνο βαθιά καθίσματα για την ενδυνάμωση των μυών της μέσης και κατόπιν να προσθέτει βάρος, το οποίο αυξάνει βαθμιαία. Με αυτόν τον τρόπο αρχίζει να νοιώθει και πάλι ικανός να επανέλθει στην καθημερινότητά του.
Η συμβολή των μηχανημάτων στην απαλλαγή από τον πόνο
«Η εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας μας έχει δώσει πλέον και άλλες δυνατότητες θεραπείας. Υπάρχουν μέθοδοι και μηχανήματα που μπορούν να εστιάσουν στην αιτία του προβλήματος και με την αντιμετώπιση αυτού να επιτύχουν την υποχώρηση των ενοχλήσεων που νοιώθει ο ασθενής. Η fysiotek για παράδειγμα έχει αναπτυχθεί από Αμερικανούς επιστήμονες ακριβώς γι' αυτό το σκοπό: Είναι μια μέθοδος που αξιολογεί το πρόβλημα, οπότε δεν χρειάζονται επιπλέον εξετάσεις, καταρτίζει -μέσω υπολογιστών- το κατάλληλο φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα τα αποτελέσματα του οποίου ελέγχονται σε κάθε συνεδρία. Το μηχάνημα μπορεί να σκανάρει κάθε άρθρωση ξεχωριστά και να τη θεραπεύσει, απαλλάσσοντας τον ασθενή από τα συμπτώματα και συνεπώς του δίνει τη δυνατότητα να εκτελεί ανενόχλητα κάθε κίνηση», διευκρινίζει ο κ. Κακαβάς.
Επειδή, όμως, τα περιστατικά οσφυαλγίας είναι πολύ πιθανό να επαναληφθούν, οι ασθενείς, μετά την ανάρρωσή τους, θα πρέπει να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα και να τροποποιήσουν ορισμένες συνήθειές τους ώστε να αποφύγουν ένα δεύτερο επεισόδιο. Θα πρέπει λοιπόν «να εντάξουν στο πρόγραμμά τους τη συστηματική άσκηση, να ακολουθούν ένα υγιεινότερο διαιτολόγιο ώστε να διατηρούν ένα φυσιολογικό βάρος, να διορθώσουν τη σωματική στάση τους, να υιοθετούν ένα καλύτερο πρόγραμμα ύπνου σε κατάλληλο στρώμα και να αποφεύγουν την άρση αντικειμένων κάμπτοντας τη μέση τους».
