Της Ιωάννας Δημητριάδου*
Το πρώτο μέλημα κάθε ειδικού είναι, πρωτίστως, να αξιολογήσει, με κάθε λεπτομέρεια όλα τα συμπτώματα που αποτυπώνονται σε παιδιά με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες. Για να επιτραπεί μια υπεύθυνη και πολύ προσεγμένη αξιολόγηση, οι ειδικοί χρησιμοποιούν ειδικά και προσαρμοσμένα στα ελληνικά δεδομένα ψυχομετρικά εργαλεία, καθώς και έγκυρα άτυπα εργαλεία αξιολόγησης.
Όταν οι γονείς ή οι δάσκαλοι διαπιστώσουν συγκεκριμένες μαθησιακές δυσκολίες στα παιδιά (συνήθως, στις σχολικές ηλικίες), τότε οι γονείς με τα παιδιά απευθύνονται σε αρμόδιους δημόσιους φορείς, όπως τα ΚΕΔΔΥ, τα Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα και τα Δημόσια Νοσοκομεία. Εκεί η κατάλληλη και εξειδικευμένη ομάδα, η οποία απαρτίζεται από Ψυχολόγο, Κοινωνικό Λειτουργό, Ειδικό Παιδαγωγό, Λογοθεραπευτή, Εργοθεραπευτή και Παιδοψυχίατρο αξιολογούν το παιδί, μιλάνε με τους γονείς και μέσα από μια ειδική διαγνωστική έκθεση δίνουν τις κατάλληλες κατευθύνσεις. Αξίζει, βέβαια, να σημειωθεί πως, πολλές φορές, η αναμονή για να βρουν οι γονείς ένα ραντεβού είναι μεγάλη. Για αυτόν τον λόγο, απευθύνονται σε Ιδιωτικούς Φορείς, όπου και εκεί η αξιολόγηση γίνεται από εξειδικευμένη ομάδα.
Ο κάθε εξεταστής, ανάλογα με την ηλικία και το επίπεδο που βρίσκεται το κάθε παιδί, κρίνει ποια θέματα θα δοθούν και σε ποιο βαθμό, για αξιολόγηση. Το παιδί, ενημερώνεται, πάντα, από εκείνον, σε ποιο κομμάτι θα αξιολογηθεί και για ποιον λόγο. Τα θέματα, τα οποία, εξετάζονται κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης είναι, συνήθως, τα εξής:
· Δίνεται ένα ερωτηματολόγιο στους γονείς. Οι ερωτήσεις που αναγράφονται μέσα στο ερωτηματολόγιο, αφορούν τα διάφορα στάδια ανάπτυξης του παιδιού, την πορεία της εκπαίδευσής του μέχρι τη στιγμή της αξιολόγησης, τις μαθησιακές του δυσκολίες που διαπιστώθηκαν είτε στο σχολείο είτε κατά τη διάρκεια της μελέτης στο σπίτι, οι σχέσεις του με τα συγγενικά του πρόσωπα, οι φιλικές του σχέσεις και η συναισθηματική και κοινωνική του κατάσταση.
· Το παιδί εξετάζεται στο κομμάτι της Ανάγνωσης (για Δυσαναγνωσία). Συνήθως, δίνονται λέξεις, προτάσεις και κείμενα για να εκτιμηθεί η αναγνωστική του ικανότητα, η ροή της ανάγνωσής του, η ταχύτητα, η ικανότητά του να χρησιμοποιεί αναγνωστικές στρατηγικές στη διάρκεια της ανάγνωσης και το επίπεδο που βρίσκεται στη γραφημική – φωνημική αντιστοιχία των γραμμάτων μέσα στις λέξεις. Επίσης, τα κείμενα που δίνονται είναι διαβαθμισμένης δυσκολίας και εξετάζεται η κατανόηση του κειμένου με τη χρήση ερωτήσεων, καθώς και η συντακτική και γραμματική δομή του κειμένου από το παιδί.
· Το παιδί εξετάζεται στον Προφορικό Λόγο. Εξετάζεται ο περιγραφικός λόγος, ο αφηγηματικός λόγος, η κατανόηση της σημασίας λέξεων, αλλά και η χρήση τους μέσα στον λόγο, το κομμάτι της φωνολογίας και της μορφολογίας, καθώς και της άρθρωσης και αντίληψης.
· Το παιδί εξετάζεται στη Γραφή. Η εξέταση αφορά το κομμάτι της ορθογραφίας (για Δυσορθογραφία), της σωστής γραφής (για Δυσγραφία και Κακογραφία), της ανάπτυξης θεμάτων (για τη δομή των προτάσεων, τη χρήση κατάλληλου λεξιλογίου ανάλογα με το θέμα, την οργάνωση του κειμένου, τη χρήση λέξεων για ένωση των προτάσεων, τα σημεία στίξης) και της αντιγραφής κειμένων και σχημάτων (για τη συγκέντρωση, τον οπτικοκινητικό συντονισμό χεριού- ματιού, τη σωστή γραφή).
· Το παιδί εξετάζεται στην Οπτική και Ακουστική διάκριση των λέξεων. Στην ακουστική διάκριση, αξιολογείται η ικανότητα του παιδιού να ξεχωρίζει τους ήχους των γραμμάτων που μοιάζουν μεταξύ τους (π.χ. φ-θ ή γ-χ), μέσα σε λέξεις και προτάσεις. Στην οπτική διάκριση, αξιολογείται η ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει ομοιότητες και διαφορές στα φωνήεντα και στα σύμφωνα στις λέξεις (π.χ. σέλα – σόλα ή πλέω – κλαίω).
· Το παιδί εξετάζεται στα Μαθηματικά (για Δυσαριθμησία). Αξιολογείται στην επίγνωση εννοιών του χώρου, της χρονικής διαδοχής, των εννοιών ποσότητας και του μεγέθους, των μερών του σώματος και της μέτρησης και αντίστροφα, της αναγνώρισης και γραφής αριθμητικών συμβόλων και πολυψήφιων αριθμών, της θεσιακής αξίας του αριθμού, της χρήσης και στα σύμβολα των πράξεων, της πρόσθεσης και αφαίρεσης με το ¨0¨και του πίνακα του πολλαπλασιασμού και της διαίρεσης. Τέλος, αξιολογείται στην επίλυση εύκολων και σύνθετων προβλημάτων, καθώς και στον τρόπο σκέψης του για να φτάσει ως τη λύση.
· Το παιδί εξετάζεται για τη Διάσπαση Προσοχής. Συνήθως, δίνονται ορισμένες εργασίες που απαιτούνται ιδιαίτερη συγκέντρωση και καταγράφεται το ποσοστό προσοχής του παιδιού σε κάθε δραστηριότητα.
· Το παιδί εξετάζεται στο κομμάτι της Πλευρίωσης. Αξιολογείται ο τρόπος που γράφει (δεξί ή αριστερό ή και με τα δύο- αμφιχειρία), που διαβάζει και που κινείται μέσα στον χώρο (με ποιο πόδι χοροπηδάει, με ποιο πόδι κάνει κουτσό). Επίσης, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις δραστηριότητες, κατά πόσο το παιδί π.χ. με το δεξί χέρι πιάσει το αριστερό γόνατο, με το αριστερό χέρι, πιάσει το δεξί αυτί.
· Το παιδί, μέσα από τεστ Νοημοσύνης, εξετάζεται για το νοητικό του επίπεδο. Είναι μια πολύ σημαντική εξέταση, καθώς θα πρέπει να διαπιστωθεί ή να απορριφθεί αν οι μαθησιακές δυσκολίες του παιδιού οφείλονται ή όχι και στο νοητικό δυναμικό του παιδιού. Εξάλλου, η δυσλεξία δεν έχει να κάνει με τη νοημοσύνη.
* Η κα. Ιωάννα Δημητριάδου είναι Ειδική Παιδαγωγός σε θέματα δυσλεξίας και μαθησιακών δυσκολιών
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Τάφα Ε. (1995). Τεστ Ανίχνευσης της Αναγνωστικής Ικανότητας, Ελληνικά Γράμματα
Ζάχος, Δ. & Γ. (1998). Δυσλεξία: Σειρά Τεστ Διάγνωσης – Εγχειρίδιο Οδηγιών Εφαρμογής, Κέντρο Ψυχολογικών Μελετών
Παρασκευόπουλος, Ι.Ν., Καλαντζή- Α. & Γιαννίτσας, Ν. (1999). Αθηνά Τεστ- Διάγνωσης Δυσκολιών Μάθησης, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή, Ψυχομετρικό Εργαστήριο, Ελληνικά Γράμματα
Καλλαντζή, Α. & Ευσταθίου, Α. (2005). Ελληνική Κλίμακα Αξιολόγησης της ΔΕΠ/Υ – ΙV: Κλίμακα για Γονείς και για Εκπαιδευτικούς – Στάθμιση της ADHD Rating Scale- IV, from G.J. DuPaul, T.J. Power, A.D. Anastopoulos & R. Reid, Ελληνικά Γράμματα
Orton Gillingham Academy (2017). Informal Orton- Gillingham Coding Assessment
