Κάθε τρία δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος σε όλο τον κόσμο αναπτύσσει άνοια, καθιστώντας τη νόσο μια από τις πιο σημαντικές υγειονομικές κρίσεις του 21ου αιώνα. Η άνοια, η πιο συχνή μορφή της οποίας είναι η νόσος Alzheimer, αποτελεί ένα δυσβάσταχτο πρόβλημα, το οποίο πέρα από την υγεία του ασθενούς επιβαρύνει σημαντικά το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, αλλά και τις δαπάνες υγείας.
Σήμερα η άνοια εκτιμάται ότι έχει προσβάλει 47 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο, εκ των οποίων τα 10 εκατομμύρια στην Ευρώπη, και ο αριθμός αυτός αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2050. Στην Ελλάδα ο αριθμός των ανθρώπων με άνοια, σύμφωνα με εκτίμηση της Παγκόσμιας Εταιρείας Νόσου Alzheimer, ξεπερνά τις 200.000. Ο αριθμός αυτός είναι ίδιος με των αριθμό των ασθενών που πήραν φάρμακα για την άνοια μέσα στο 2015.
Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι να προφυλαχθούμε από τη νόσο. Συνολικά 11 μελέτες που έγιναν στην Ευρώπη και την Αμερική, από το 2005 μέχρι σήμερα, έδειξαν ότι η επίπτωση της άνοιας πλέον ελαττώνεται, διότι ελέγχονται καλύτερα και περισσότερο οι αγγειακοί παράγοντες κινδύνου, όπως η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η κολπική μαρμαρυγή και η έλλειψη της φυσικής και νοητικής άσκησης.
Πως μπορούμε να προφυλαχτούμε από την άνοια;
Με τον έλεγχο των αγγειακών παραγόντων κινδύνου μπορεί να ελαττωθεί η επίπτωση της άνοιας. Οι περισσότεροι από αυτούς τους παράγοντες είναι ένοχοι για μικρά ή μεγάλα ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. Σε πρόσφατο επιστημονικό άρθρο υποστηρίζεται ότι οι ασθενείς με μικρο-έμφρακτα έχουν τέσσερις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν άνοια. Επίσης, από τη μελέτη Rotterdam, προκύπτει ότι μέσω του ελέγχου των επτά πιο σημαντικών τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου - που είναι περιβαλλοντικοί- μπορεί να προκύψει ελάττωση μέχρι και 30% στην επίπτωση της άνοιας.
Τα τελευταία χρόνια η ανακάλυψη των νέων φυτικών ενώσεων για τη διαχείριση των νευροεκφυλιστικών διαταραχών έχει κερδίσει την προσοχή της ερευνητικής κοινότητας. Μελέτες έχουν δείξει ότι η διατροφή και τα φυσικά εκχυλίσματα με αντιοξειδωτικές ιδιότητες μπορεί να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα για τη βελτίωση της λειτουργίας του εγκεφάλου.
Υπάρχει μια σύγχρονη τάση στις φαρμακοβιομηχανίες να συνδυάζουν ουσίες που περιέχονται στη διατροφή μας και έχουν θετική αλληλοεπίδραση έτσι ώστε να βελτιώνουν τις νοητικές λειτουργίες μας. Πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες αποδεικνύουν ότι μεγάλη προσαρμογή στον τύπο της μεσογειακής διατροφής σχετίζεται με καθυστέρηση στην νοητική έκπτωση, μειωμένο κίνδυνο στην εξέλιξη από Ήπια Νοητική Διαταραχή σε άνοια, μειωμένη θνησιμότητα και ελαττωμένο κίνδυνο για κατάθλιψη και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Αρκετές επιστημονικές ενδείξεις υπάρχουν σε ζώα ότι κάποια φυσικά προϊόντα όπως το ginkgo biloba, η κουρκουμίνη (κάρυ), τα μήλα, τα μούρα, ο χυμός από γκρέιπ φρούτ, τα καρύδια, το κακάο και το σπανάκι προσφέρουν προστασία από την επιδείνωση της εγκεφαλικής λειτουργίας και βελτίωση στην κινητικότητα και στη νόηση. Ωστόσο μελέτες σε ηλικιωμένους, που έγιναν μόνο με το ginkgo biloba, είχαν αντικρουόμενα αποτελέσματα.
Πως αντιμετωπίζεται σήμερα φαρμακευτικά η νόσος Alzheimer;
Είναι ευρέως γνωστό ότι καμία θεραπεία δεν υπάρχει σήμερα διαθέσιμη για τους ασθενείς με Ήπια Νοητική Διαταραχή. Τρέχουσες θεραπευτικές στρατηγικές για τη νοητική έκπτωση δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές για την Ήπια Νοητική Διαταραχή. Έχουν εγκριθεί τέσσερα φάρμακα για την αντιμετώπιση της νόσου Alzheimer. Τα τρία είναι αναστολείς χολινεστερασών (η δονεπεζίλη, η ριβστιγμίνη, η γκαλανταμίνη) που σταθεροποιούν για περίπου ένα χρόνο την νόσο -νοητική κατάσταση και καθημερινές δραστηριότητες. Η συνεχής χορήγηση αυτών των φαρμάκων προσφέρει κάποιο όφελος, ωστόσο η επιδείνωση τελικά συνεχίζεται. Το τέταρτο φάρμακο είναι η μεμαντίνη, που είναι ανταγωνιστής του γλουταμινικού και προσφέρει όφελος στους ασθενείς στο μεσαίο προς σοβαρό στάδιο είτε ως μονοθεραπεία είτε σε συνδυασμό με κάποιον αναστολέα. Επίσης στην Ευρώπη, στην Αυστραλία και στην Κίνα έχει εγκριθεί ένα διατροφικό σκεύασμα για την Ήπια Άνοια, που είναι συνδυασμός βιταμινών και άλλων διατροφικών υλικών, τα οποία βρίσκονται ελαττωμένα στους ασθενείς με άνοια και στην Αμερική έχει εγκριθεί ένα σκεύασμα από λάδι καρύδας, του οποίου ο μηχανισμός δράσης είναι να βελτιώνει την ενεργειακή παροχή στον εγκέφαλο.
