Πρόληψη καρκίνου του πρωκτού σε ομοφυλόφιλους και οροθετικούς άνδρες

Πρόληψη καρκίνου του πρωκτού σε ομοφυλόφιλους και οροθετικούς άνδρες

Του Απόστολου Σταματιάδη*

Ο καρκίνος του πρωκτού είναι ένα σημαντικό πρόβλημα στους ομοφυλόφιλους και τους αμφιφυλόφιλους, ειδικά στους οροθετικούς. Ο καρκίνος του πρωκτού προκαλείται από τον ιό HPV που είναι εξαιρετικά συχνός και μεταδίδεται σχεδόν αποκλειστικά με την γενετήσια ή πρωκτική επαφή. Αποτελεί την πιο συνηθισμένη σεξουαλικά μεταδιδόμενη μόλυνση και μολύνει το πέος, τον τράχηλο της μήτρας, τον πρωκτό και το στόμα. Στους άνδρες ομοφυλόφιλους η συχνότητα μόλυνσης του πρωκτού από τον HPV αγγίζει το 60%, ενώ στους ετεροφυλόφιλους άνδρες η συχνότητα HPV μόλυνσης του πρωκτού αγγίζει το 12-24 %. Εάν μάλιστα συνυπάρχει μόλυνση και με τον HIV, τότε η συχνότητα μόλυνσης από τον HPV φθάνει μέχρι και το 90%!

Η πλήρης πρωκτική επαφή δεν είναι απαραίτητη για την μόλυνση του πρωκτού. Ο ιός μεταφέρεται στον πρωκτό με το πρωκτικό σεξ αλλά και με τα χάδια, τα παιχνίδια, ή με μεταφορά από το πέος κατά το πλύσιμο. Το προφυλακτικό είναι απαραίτητο κατά την πρωκτική διείσδυση αλλά  δεν προστατεύει απόλυτα από τον HPV, σε αντίθεσή με τον HIV. Ορισμένοι τύποι HPV προκαλούν κονδυλώματα γύρω και μέσα στον πρωκτό και τα γεννητικά όργανα. Τα κονδυλώματα είναι αρκετά συχνά στους ομοφυλόφιλους. Αν και είναι ενοχλητικά, τα κονδυλώματα δεν εξελίσσονται σε καρκίνο. Συνήθως η ανοσολογική άμυνα του οργανισμού καταφέρνει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον HPV. Οι επικίνδυνοι τύποι του  HPV προκαλούν μόνιμες επίπεδες αλλοιώσεις οι οποίες μπορεί να είναι δυσπλαστικές (προκαρκινωματώδεις) και δεν φαίνονται με το γυμνό μάτι, αλλά μόνο μετά σημαντική μεγέθυνση (πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας).

Ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο να παρουσιάσουν καρκίνο στον πρωκτό λόγω συχνής μόλυνσης με τον HPV και μειωμένης αντίστασης σε αυτόν. Οι ομοφυλόφιλοι άνδρες έχουν συχνότητα εμφάνισης καρκίνου 20 φορές πιο μεγάλη από το γενικό πληθυσμό. Η συχνότητα του καρκίνου του πρωκτού στους ομοφυλόφιλους είναι παρόμοια με αυτή του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας πριν την καθιέρωση του τεστ Παπανικολάου. Η πιθανότητα εμφάνισης προκαρκινωματώδους δυσπλασίας σε οροθετικούς ομοφυλόφιλους φθάνει το 50% σε όλη τη ζωή ενώ η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου πρωκτού φθάνει το 10%.

Εκτός από τους ομοφυλόφιλους υπάρχουν και άλλες ομάδες οι οποίες είναι υψηλού κινδύνου και πρέπει να ελέγχονται κάθε τρία χρόνια για την πρόληψη καρκίνου πρωκτού. Στις ομάδες αυτές ανήκουν οι άνθρωποι που παρουσίασαν κονδυλώματα,  οι πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι), η πρωκτική επαφή, η δυσπλασία του τραχήλου της μήτρας, το κάπνισμα (8 φορές περισσότερες πιθανότητες για εμφάνιση καρκίνου στον πρωκτό!), η μεταμόσχευση νεφρού, τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, η χρόνια θεραπεία με κορτιζόνη. Στους οροθετικούς που παρουσιάζουν τον υψηλότερο κίνδυνο, ο έλεγχος πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο. O προληπτικός έλεγχος γίνεται συχνά με την κυτταρολογική εξέταση του πρωκτού (test-pap).   Εάν η κυτταρολογική είναι θετική, ο έλεγχος πρέπει να επεκταθεί με την πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας. Η κυτταρολογική μπορεί να χάσει σημαντικό ποσοστό δυσπλασιών. Για τον λόγο αυτό συχνά αντικαθίσταται από την πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας. H πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας είναι η μοναδική μέθοδος για τη ασφαλή διάγνωση και θεραπεία της προκαρκινωματώδους δυσπλασίας του πρωκτού με αποτέλεσμα την πρόληψη της εξέλιξης σε καρκίνο.

Στην Ελλάδα, η πρόληψη του καρκίνου του πρωκτού στους ομοφυλόφιλους και τους οροθετικούς είναι στα σπάργανα λόγω της πολύ ελλιπούς ενημέρωσης. Στο πρωκτολογικό ιατρείο γίνεται έλεγχος των δυσπλασιών του πρωκτού και πρόληψη του πρωκτικού καρκίνου εδώ και πολλά χρόνια. Η πρόληψη του καρκίνου του πρωκτού είναι εύκολη, αρκεί να υπάρξει ενημέρωση από το κράτος και τους υπεύθυνους φορείς. Ο εμβολιασμός με το 9-δύναμο εμβόλιο μέχρι την ηλικία των 26 ετών σε αγόρια και κορίτσια θα μείωνε πάρα πολύ την μόλυνση με τον HPV και την εμφάνιση του καρκίνου του πρωκτού.

* Ο κ. Απόστολος Σταματιάδης είναι χειρουργός πρωκτολόγος.