Ποια ιστορία άραγε ν’ ανέβασε τον δύστυχο στην κρεμάλα; Και πώς θα τη μοιραζόταν ο Κόντογλου, ο πύρινος παραμυθάς που στα χρόνια της νιότης έφερε στη ζωή των ελληνικών γραμμάτων τον Πέδρο Καζάς; Ο Αϊβαλιώτης δεν ζωγράφισε μόνο αγίους. Εξίσου αγαπούσε ταξιδευτές και κουρσάρους και μάλιστα έγραψε βιβλίο γι’ αυτούς με τίτλο «Αδάμαστες Ψυχές».
«Βρίσκω έμπνευση σ’ αυτούς τους ανθρώπους που τους περιφρονά και τους καταδικάζει η κοινωνία, πρώτα πρώτα γι’ αυτήν ίσα ίσα την απέχθεια που έχει γι’ αυτούς ο κόσμος, που θεωρεί τον εαυτό του ενάρετο, ενώ είναι τέτοιος μοναχά από το φόβο του νόμου. Κατά δεύτερο γιατί οι ιστορίες τους είναι τέτοιες που να τραβάνε σα μαγνήτης τη φαντασία μου, όπου χαίρεται στη θάλασσα. Τρίτο γιατί χαίρομαι την αφοβιά τους, που γι’ αυτή μπορούνε να σταθούνε σαν παράδειγμα για εμάς, που χάνομε το θάρρος μας σε κάθε περίπτωση της ζωής μας» έλεγε, μεταξύ άλλων, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη το 1961.
Το έργο που φέρνει στην επικαιρότητα η εαρινή δημοπρασία του Greek Sale (24/4 στο Παρίσι) δεν έχει ούτε τίτλο, μόνο την άγρια ομορφιά και τη μαστοριά του ζωγράφου του. Μικρή σχετικά σε διάσταση (32,3 x 26,5 εκ.), η πολυπρόσωπη παράσταση είναι δουλεμένη με λάδι επάνω σε ξύλο. Από τους ανθρώπους του οίκου εκτιμάται από 15.000 έως 20.000 ευρώ, τιμή μάλλον χαμηλή για την αξία της εικόνας που σαφώς δεν είναι αγιογραφία, αλλά θα μπορούσε να είναι βγαλμένη από το συναξάρι ενός μάρτυρα (λαχνός 11).
Χωρίς τίτλο έργο του Φώτη Κόντογλου
Δίπλα στο έργο του δασκάλου βρίσκουμε αυτό ενός μεγάλου μαθητή, που τράβηξε τον δικό του δρόμο και με τον τρόπο του διδάσκει ακόμη σήμερα. «Το πορτρέτο ενός νεαρού άνδρα» από το χέρι του Γιάννη Τσαρούχη τραβά την προσοχή μας με τη σεμνοχρωμία και τη ζωντάνια του. Έχει πίσω του όλη την πολυγνώτεια παράδοση και τη μεγάλη τέχνη του φαγιούμ στο πρόσωπο ενός νέου που φέρει κόμη και ρούχα της εποχής του (1967). Η αρχική τιμή του πορτρέτου είναι 20.000 ευρώ (λαχνός 75), αλλά οι συλλέκτες του Τσαρούχη θα συναντήσουν κι άλλα, επίσης αξιοπρόσεκτα έργα του ζωγράφου στον κατάλογο.
Γιάννης Τσαρούχης, «Πορτρέτο νεαρού άνδρα»
Το άλλο χαρακτηριστικό της παριζιάνικης πώλησης είναι οι τέσσερεις «Θεόφιλοι». Όπως στο τελευταίο Greek Sale, όλα μαζί τα έργα του ζωγράφου γεμίζουν κυριολεκτικά ένα δωμάτιο. O Bonhams στο δελτίο που απέστειλε στους δημοσιογράφους δίνει ιδιαίτερη προβολή στον «Γέρο του Μωριά», καθώς περιλαμβάνεται στα ακριβά έργα της δημοπρασίας (εκτιμώμενη τιμή 130.000 έως 180.000 ευρώ).
Πιο χαμηλά στην αρχική τιμή συναντούμε τον «Άγγελο της Αγάπης», μία από τις λιγοστές σωζόμενες τοιχογραφίες του Θεόφιλου (L'ange de l'amour, λαχνός 43, από 30.000 ευρώ έως 50.000 ευρώ). Αυτή η περίτεχνη νωπογραφία, διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του οίκου, μεταφέρθηκε σε καμβά από παραδοσιακό αρχοντικό στο χωριό του καλλιτέχνη, τη Βαρειά της Λέσβου.
Πέρα από την κεντρική σκηνή του παιδιού με τον φύλακα άγγελό του, αξίζει να προσέξει κανείς πώς αποδίδει ο ζωγράφος το φυτικό περιβάλλον, ξεπερνώντας το πρότυπό του (πιθανώς μια κάρτα εποχής). Ταιριαστά με το προσφερόμενο έργο, αναφέρεται πως ο Κώστας Ουράνης όταν είδε για πρώτη φορά τις τοιχογραφίες του Θεόφιλου σε καφενείο του χωριού της Μυτιλήνης, σημείωσε: «Ένιωσα μια χαρά παιδική, αγνή και βαθιά. Το δωμάτιο φαινόταν σαν ένα μαγικό κλουβί, στολισμένο με εκθαμβωτικά πετράδια, μέσα στα οποία τραγουδούσε σαν πουλί η ελληνική ψυχή».
Θεόφιλος, «Άγγελος της Αγάπης»
Μια γνήσια επίγονος του Θεόφιλου που πρόσφατα της αφιέρωσε μεγάλη έκθεση το Μέγαρο Μουσικής, είναι η Σοφία Καλογεροπούλου. Τον ίδιο τον ζωγράφο ως Μεγαλέξανδρο από τη γνωστή φωτογραφία που άφησε, αποδίδει η Καλογεροπούλου μέσα στον «Σιδηροδρομικό σταθμό του Βόλου» (κεντρική φωτ.), πολύ κοντά στους μυθολογικούς ήρωες και στο κλασικό ελληνικό περίπτερο (λαχνός 142 από 8.000 έως 12.000 ευρώ). Στο κέντρο της σύνθεσης κι επάνω σε ράγες, ο Θεόφιλος «επιστρέφει» στο Παρίσι οδηγώντας τη νέα ελληνική τέχνη (έργο στην αρχική φωτογραφία).
Στα λαϊκότροπα έργα της πώλησης συγκαταλέγεται μια αριστουργηματική σύνθεση του κορυφαίους μας κεραμίστα Πάνου Βαλσαμάκη. Η διάστασή της είναι 40x60 εκ. και γράφεται επάνω σε έξι πλακίδια. Ξεχωρίζει και για έναν επιπλέον λόγο: η αρχική της τιμή είναι μόλις στα 1.000 ευρώ, γεγονός που την καθιστά εξαιρετικά ελκυστική στους συλλέκτες (λαχνός 165).
Κεραμική σύνθεση του Πάνου Βαλσαμάκη
Πολλά έργα προσφέρονται κι από τον Αλέξη Ακριθάκη, ένα όνομα που βρίσκεται σταθερά ψηλά στην αναζήτηση του συλλεκτικού κοινού. Υπάρχει βεβαίως η κοσμαγάπητη «βαλίτσα» κι άλλα που απηχούν τον ακριθακικό τρόπο, όπως το έργο που συνδυάζει τα μέσα που χρησιμοποιούσε – τα πιο ταπεινά όπως ένα πλαστικό λουλούδι – στο ιδιαίτερο κλίμα του. Το άτιτλο έργο της φωτογραφίας βγαίνει στα 6.000 ευρώ (λαχνός 92) και είχε εκτεθεί το 1984 σε ελληνική γκαλερί (Επιλογές, Λάρισα).
Χωρίς τίτλο έργο του Αλέξη Ακριθάκη
Στους διαχρονικά δημοφιλείς καλλιτέχνες μας είναι ο Σπύρος Βασιλείου που αντιπροσωπεύεται και σε αυτήν τη δημοπρασία με γνωστές, οικείες στο εγχώριο κοινό συνθέσεις. Όπως ο Ακριθάκης, θέλει και ο Βασιλείου μεγάλη προσοχή από τους νέους αγοραστές που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν έργο του. Ακόμη και σε υποψιασμένους, ψεύτικα έργα του ζωγράφου, συχνά, περνάνε για αληθινά. Μια σύνθεση που ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα είναι το «Φθινόπωρο» με εκτιμώμενη τιμή 7.000 έως 10.000 ευρώ (λαχνός 18). Από τα πανέμορφα κι αγέραστα έργα του μπάρμπα-Σπύρου, που είχε παρουσιάσει στην Εθνική μας Πινακοθήκη το 1975.
Σπύρος Βασίλείου, «Φθινόπωρο»
Στην ίδια τιμή –7.000 έως 10.000 ευρώ– βγαίνει μια μνημειακών διαστάσεων σύνθεση από τη σύγχρονη μαστόρισσα Χρύσα Βέργη. Το «ταξίδι αναζήτησης» της ζωγράφου δεν έχει σταματήσει κι εμπλουτίζει το τοπίο της, χωρίς ποτέ να επαναλαμβάνει τον εαυτό της (En regardant vers le haut, λαχνός 158). Τα μαγικά φυλλώματα που μας θυμίζουν το komorebi, όρο που έχουν οι Ιάπωνες για το φως που ξεπροβάλλει από τις φυλλωσιές των δέντρων, βγήκαν από το εργαστήρι της το 1993.
Χρύσα Βέργη, «Αναζητώντας»
Το μικρό αφιέρωμα δεν θα μπορούσε παρά να κλείσει ο πρόσφατα χαμένος Λουκάς Σαμαράς (έφυγε από τη ζωή στις 7 Μαρτίου σε ηλικία 87 χρόνων). Το προσφερόμενο έργο του Σαμαρά – μια σύνθεση από 24 pallaroid - είναι βέβαιο ότι δεν παρακολουθούν μονάχα Έλληνες συλλέκτες, αλλά και μεγαλοσυλλέκτες του εξωτερικού. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λοιπόν, αναμένουμε το ποσό που θα καταβάλει ο νέος του ιδιοκτήτης (εκτιμ. 12.000 – 18.000 ευρώ).
Λουκάς Σαμαράς, «panorama»
Τα έργα προτού ταξιδέψουν στο Παρίσι, θα εκτεθούν όπως συνηθίζεται στην Αμαλίας 36, στο κτίριο της Image Gallery από 6 έως και 9 Απριλίου. Σάββατο και Κυριακή 11:00-19:00, Δευτέρα και Τρίτη 11:00-20:00.
Κεντρική φωτ.: Σοφία Καλογεροπούλου, «Το λιμάνι του Βόλου»
