Μια «άδικη» αποτίμηση. Ένας πιεστικός πωλητής. Χαμηλή εμπορευσιμότητα. Πλεονάζουσα ταμειακή ρευστότητα. Διανομή μετοχών στο προσωπικό. Έκδοση μετατρέψιμου ομολογιακού δανείου. Όλα τα παραπάνω είναι λόγοι για να ξεκινήσει μια εισηγμένη εταιρία τις αγορές ιδίων μετοχών ανάλογα με ένα ή παραπάνω σκοπούς τους οποίους επιθυμεί να πετύχει. Οι ίδιες μετοχές είναι ένα εργαλείο το οποίο μπορεί να ενεργοποιηθεί με απόφαση Γενικής Συνέλευσης και να μην χρησιμοποιηθεί αν οι συνθήκες της Αγοράς δεν είναι πρόσφορες.
Η ενεργοποίηση ωστόσο και η χρήση τους στέλνει ένα μήνυμα: την πίστη της διοίκησης ότι η τρέχουσα τιμή δεν αντανακλά την πραγματική αξία της εισηγμένης εταιρίας. Εκτός από την αγοραστική υποστήριξη της μετοχής η μείωση του αριθμού των μετοχών αυξάνει το μερίδιο των μετόχων στην διανομή των κερδών, έχει δηλαδή μια έμμεση θετική επίπτωση στα κέρδη ανά μετοχή που αφορούν και τους μειοψηφούντες μετόχους. Είναι επομένως μια μορφή επιβράβευσης που αφορά τους πάντες.
Οι αγορές των ιδίων μετοχών δεν γίνονται στην τύχη. Έχουν καθορισμένο εύρος αγορών τιμών (ανώτατο και κατώτατο), ορισμένο ανώτατο μέγεθος αγορών που μπορεί να φθάσει η εταιρία και πολύ συγκεκριμένες ημερομηνίες στις οποίες ενεργοποιούνται. Συνήθως οι αποφάσεις έχουν ισχύ 2 χρόνια και το μέγεθος βάση νομοθεσίας είναι έως 10%. Αν η εταιρία εξαντλήσει αυτό το περιθώριο θα πρέπει να ακυρώσει ή να διαθέσει τις μετοχές ώστε να υπάρχει περιθώριο να επαναλάβει τις αγορές. Το εύρος τιμής συνήθως αφορά ακραίες τιμές που ξεκινούν από το ύψος της ονομαστικής αξίας μέχρι τα ιστορικά υψηλά (και βάλε).
Επίσης η διαδικασία αγοράς δεν είναι «αέρα πάμε». Η εταιρία αγοράζει τις μετοχές της παθητικά, ζητώντας κομμάτια πάντοτε στην τιμή του αγοραστή. Ο ημερήσιος όγκος που μπορεί να πραγματοποιεί μια εταιρία δεν μπορεί να υπερβαίνει το 25% του μέσου ημερήσιου όγκου συναλλαγών της μετοχής των τελευταίων 30 ημερολογιακών συνεδριάσεων ενώ ένα μήνα πριν την δημοσίευση των αποτελεσμάτων ή άλλων κρίσιμων γεγονότων οι εντολές αγορών ιδίων μετοχών απαγορεύονται.
Βέβαια δεν λείπουν και τα φάουλ. Στο παρελθόν έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα αγορών ιδίων μετοχών ενώ παράλληλα ανακοινώνονται πωλήσεις μετοχών από βασικούς μετόχους στέλνοντας ένα μάλλον λανθασμένο μήνυμα στην αγορά. Άλλες φορές παρατηρείται ένταση σε ημερήσιες συναλλαγές που ακολουθεί μια ξαφνική παύση των αγορών παρά την υποχώρηση της τιμής χωρίς να έχει υπάρξει κάποιο νέο γεγονός που να δικαιολογεί την αδράνεια δίνοντας την εντύπωση απορρόφησης ενός συγκεκριμένου πωλητή. Το χειρότερο βέβαια είναι οι βασικοί μέτοχοι που ασκούν διοίκηση να χρησιμοποιήσουν την αγορά ιδίων μετοχών μειώνοντας την ελεύθερη διασπορά και εν συνεχεία να ακολουθήσει δημόσια πρόταση η οποία λόγω των αγορών των ιδίων μετοχών να υποστηρίξει την έξοδο της εταιρίας από ταμπλό σε χαμηλό τίμημα. Εδώ δεν μιλάμε απλώς για φάουλ αλλά για απευθείας κόκκινη. Και ναι έχει συμβεί και αυτό.
Οι αγορές ιδίων μετοχών δεν είναι λάθος πρακτική απαιτούν ωστόσο αυξημένο βαθμό διαφάνειας και μια ξεκάθαρη πολιτική από την πλευρά των βασικών μετόχων που να μην έρχεται σε αντίθεση με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Από το σύνολο των εταιριών στο Χρηματιστήριο Αθηνών 37 έχουν αγοράσει ίδιες μετοχές τις οποίες διατηρούν στα κεφάλαια τους ή έχουν πρόγραμμα το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη. Θα μπορούσαμε να τις κατατάξουμε σε τρεις κατηγορίες: Σε συστηματικές και εντεινόμενες αγορές ιδίων, σε διορθωτικές/υποστηρικτικές βάση τιμής και σε κάποιες πιο ξεχασμένες.
Ο παρακάτω συγκεντρωτικός πίνακας έχει κατά προσέγγιση τις ίδιες μετοχές που έχουν οι εισηγμένες εταιρίες καθώς και την μέση τιμή αγοράς. Λόγω της έλλειψης παροχής όλων των στοιχείων δεν είναι εφικτή η ακριβής απεικόνιση για όσες εταιρίες πραγματοποιούν αγορές ιδίων. Δίνει ωστόσο μια ένδειξη για τις αγορές που έχει κάνει η κάθε εταιρία, τα επίπεδα απόκτησης και την ισχύ της απόφασης.
