Πριν από 22 χρόνια ο πρόεδρος Κλίντον εκθείαζε την ελληνική οικονομία και το ελληνικό χρηματιστήριο. Για εμάς τους νέους, τότε, χρηματιστές ήταν κάτι πρωτόγνωρο να ακούμε τον πρόεδρο των ΗΠΑ, της μεγαλύτερης αγοράς του πλανήτη, να διαφημίζει το ελληνικό χρηματιστήριο! Σήμερα το ελληνικό χρηματιστήριο αποτελεί την παράπλευρη απώλεια ενός αποτυχημένου μοντέλου ανάπτυξης δυτικής οικονομίας, που την οδήγησε στη χρεοκοπία, αλλά εξακολουθεί να το διατηρεί για λόγους που ακόμα και εμείς οι οικονομολόγοι αδυνατούμε να κατανοήσουμε επαρκώς.
Καθημερινά ακούμε για αλλαγές και για την επόμενη ημέρα της ελληνικής οικονομίας και το μόνο που βλέπουμε είναι η διατήρηση μιας νοσηρής κατάστασης που κατατρώει και υπερισχύει κάθε σοβαρού σχεδίου πραγματικής αλλαγής. Μπορεί η προ ημερών απόφαση της ΕΚΤ, όπου υπάρχει ειδική αναφορά στην Ελλάδα με την οποία διαβεβαιώνει ότι η νομισματική πολιτική μπορεί να περιλαμβάνει στις αγορές τις ελληνικές ομολογίες παραπάνω από τις επανεπενδύσεις ομολόγων που λήγουν, με σκοπό να αποφευχθεί η αναταραχή στην εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής στην ελληνική οικονομία ενώ αυτή ανακάμπτει, να έφερε χαμόγελα αλλά η ουσία των πραγμάτων είναι τελείως διαφορετική από αυτό που φαίνεται.
Φυσικά, η απόφαση αυτή έρχεται να αντιμετωπίσει την αδυναμία της ελληνικής οικονομίας, η οποία δεν διαθέτει ακόμα επενδυτική βαθμίδα (αλλά ελπίζουμε να την κατακτήσει προς το τέλος του 2022 και το 2023), χωρίς βέβαια να την απαλλάσσει από την υποχρέωση μιας συνετούς δημοσιονομικής πολιτικής. Η ΕΚΤ αναλαμβάνει για άλλη μια φορά να παίξει τον ρόλο του διασώστη της οικονομίας μας, όπως και το 2012. Για ακόμα μία φορά η ρευστότητα θα παρέχεται απλόχερα, έως ότου η χώρα αποφασίσει να αλλάξει. Είναι κάτι που το περιμένω τα τελευταία 30 χρόνια!
Δυστυχώς όμως, το ίδιο νοσηρό μοντέλο υπερισχύει και γίνεται ακόμα πιο έντονο, καθώς οι αλλαγές που επέφερε η πανδημία και η χείριστη εφαρμογή του μεγαλύτερου μέρους των μέτρων από μια μεγάλη μερίδα επιχειρηματιών της χώρας, οδηγεί στην αναζήτηση της ασφάλειας του ελληνικού δημοσίου, ως την καλύτερη επιλογή εργασίας στον πλανήτη γη! Η επιχειρηματικότητα μπορεί να δείχνει σημάδια βελτίωσης, αλλά απέχει πολύ από το να αλλάξει τη χώρα και την αρρωστημένη νοοτροπία της, (του τελευταίου αιώνα), καθώς οι σοβαρές κυβερνήσεις αδυνατούν να συγκρουστούν με το παλαιό, ενώ οι υπόλοιποι του «κλείνουν το μάτι»!
Το 2021 μας αφήνει με μια πικρία, καθώς όπως αναφέραμε και στα προηγούμενά μας άρθρα, η αγορά βρίσκεται στο περιθώριο. Οι επενδυτές, οι κερδοσκόποι της γύρισαν την πλάτη και ακολουθούν την παγκόσμια τάση η οποία, εν μέσω της ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης που επέφερε η πανδημία, αγοράζουν από τον καναπέ τους ότι θέλουν και όπου το θέλουν. Αν δεν κατανοήσουμε τις νέες αλλαγές θα καταλήξουμε στο «χρονοντούλαπο της ιστορίας», ως παράδειγμα προς αποφυγή!
Απομένουν δύο ακόμα ημέρες για να κλείσει η χρονιά. Οι αναλυτές μας βομβαρδίζουν καθημερινά με εκατοντάδες σελίδες για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, για τις αγορές, για τους κινδύνους και τις ευκαιρίες κ.ο.κ. Ποιος θα τις διαβάσει άραγε; Στην καλύτερη των περιπτώσεων, ίσως λίγο την εισαγωγή και το κλείσιμο! Οι κανόνες στις αγορές έχουν αλλάξει δραματικά και η μετάλλαξη τους είναι ισχυρότερη και από τις μεταλλάξεις της πανδημίας.
Ως ένας από τους ρομαντικούς της εποχής Γκρίνσπαν, δε βρίσκω πλέον ενδιαφέρον σε ανακοινώσεις των νέων ή των αποφάσεων των Κεντρικών Τραπεζών. Ξέρω από πριν τι θα πουν! Η μαγεία του απροσδόκητου έχει χαθεί! Η στήριξη που παρέχεται στις αγορές προς αποφυγή μιας παγκόσμιας κατάρρευσης εκτίναξε το παγκόσμιο χρέος στο 260% του παγκοσμίου ΑΕΠ! Όσο και να σας τρομάζει το νούμερο δεν πρέπει να μας ανησυχεί και ιδιαίτερα, καθώς όπως τονίσαμε και σε παλαιότερα σχόλια με την κακή κατά πολλούς άνοδο του πληθωρισμού και της απεριόριστης παγκόσμιας ρευστότητας το χρέος σε λίγα χρόνια θα φαντάζει πενταροδεκάρες! Οι κινήσεις των Κεντρικών Τραπεζών θα προσπαθήσουν να αποκαταστήσουν και να επαναφέρουν τις οικονομίες σε μια πρωτινή κατάσταση προ πανδημίας.
Σε αυτό το σημείο θα αναφερθώ σε ένα παλαιότερο μου άρθρο πριν 15 χρόνια, «Σωτήρια παρέμβαση για τις υπόλοιπες αγορές αποτέλεσαν οι δηλώσεις του Αντιπροέδρου της FED Donald Kohn για την πορεία της οικονομίας». Χαρακτηριστικά, ο κ. Kohn αναφέρθηκε με τον όρο «προσωρινή διόρθωση» στην επιβράδυνση της οικονομίας. Παρά τους κινδύνους που παραμονεύουν έδωσε μια σχετικά αισιόδοξη εικόνα των προοπτικών της αμερικάνικης οικονομίας.
Είναι γνωστό στους αναγνώστες της στήλης το γεγονός ότι οι χρησμοί των τραπεζιτών είναι αντίστοιχοι με τους χρησμούς της “Πυθίας” και γίνονται πάντα στον κατάλληλο χρόνο. Οι δείκτες κατόρθωσαν να ανακάμψουν από τα χαμηλά τους. Ο Dow Jones έφθασε στα υψηλά του 2006 και ακολούθησαν και οι υπόλοιποι. Αρνητικό κομμάτι της ομιλίας του αντιπροέδρου της κεντρικής τράπεζας μπορεί να χαρακτηριστεί η δήλωση περί μείωσης των επιτοκίων κατά την οποία υπογράμμισε ότι: η FED δεν έχει διάθεση να εξετάσει το ενδεχόμενο μείωσης των επιτοκίων. Φοβάται ακόμη η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ τον πληθωρισμό; Στο τελευταίο άρθρο του 2006 αναφερθήκαμε στη σημασία που δίνουν οι διαχειριστές κεφαλαίων στην επικείμενη μείωση των επιτοκίων από τη FED, καθώς η άνοδος των τελευταίων μηνών προεξόφλησε τη γρήγορη μείωση των επιτοκίων. Mοναδικό αγκάθι για τη FED αποτελεί το φάντασμα του πληθωρισμού.
Τι μπορεί να συμβεί εάν η FED καθυστερήσει και η Ιαπωνική κεντρική τράπεζα με την Ευρωπαϊκή συνεχίσουν τις αυξήσεις; Πώς θα αντιδράσουν τα κερδοσκοπικά κεφάλαια τα οποία θα βλέπουν καθημερινά το κόστος χρήματος να αυξάνεται χωρίς να υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις; Τι θα συμβεί με αυτόν τον υπέρμετρο δανεισμό που χρησιμοποιήθηκε για το φούσκωμα των αποτιμήσεων και των «διεθνών εξαγορών»; Τι ετοιμάζει το 2007 και τι επιφυλάσσει στους διαχειριστές ;Θα συνεχίσουν τα κερδοσκοπικά κεφάλαια το ίδιο παιχνίδι ή θα κάνουν μία στάση για να ανακτήσουν δυνάμεις για υψηλότερα επίπεδα που έχουν θέσει ως στόχο; Θα ακολουθήσουν οι μικροεπενδυτές; Θα σκάσει η φούσκα των ακινήτων; Θα προσγειωθεί ομαλά η Αμερικάνικη οικονομία; Τα ερωτήματα αυτά θα μας απασχολήσουν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Αυτό που θα ήθελα να δείτε είναι το γεγονός ότι τότε περιμέναμε να σκάσει η φούσκα των ακινήτων, η οποία έσκασε μετά δύο χρόνια και να πέσουν τα επιτόκια. Οι κίνδυνοι πάντα οι ίδιοι, υψηλά ή χαμηλά επιτόκια, πληθωρισμός κ.ο.κ... κι όμως είπαμε, αυτό που κάνει τη διαφορά στις πτώσεις και τα κραχ, είναι κάτι που δεν περιμένουμε, όπως στην περίπτωση της πανδημίας.
Μέσα στον νέο επενδυτικό κόσμο που γέννησε η πανδημία, της Z Generation, των κρυπτονομισμάτων, των 12χρονων εκατομμυριούχων, όλοι θα αναζητήσουν και για το 2022 την αγορά που θα τους επιφέρει κέρδη! Ένα μαγικό κρύπτο, μια νέα τεχνολογία, μια εταιρεία που θα εκτιναχθεί, μια εταιρεία που θα καταρρεύσει, ένα όνειρο που θα τους πραγματοποιήσει κάθε κρυφή τους επιθυμία. Θα είναι άραγε το ελληνικό χρηματιστήριο αυτό που θα υπεραποδώσει, ασχέτως αν διορθώσουν οι διεθνείς αγορές, (λόγω της αναμενόμενης αναβάθμισης και στήριξης από την ΕΚΤ); Όλοι οφείλουν να προσέξουν για άλλη μια φορά καθώς θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τα διλήμματα που αντιμετώπισαν και παλαιότερα.
Η διαφορά με το 2006 είναι ότι τα επενδυτικά εργαλεία που υπάρχουν είναι πολύ πιο σύνθετα και ισχυρά, και η «δύναμη κρούσης» των Κεντρικών Τραπεζών απεριόριστη! Η πτώση δε φοβίζει, όσο φόβιζε πριν 20 χρόνια. Ο καθένας μπορεί να την εκμεταλλευτεί με τα απαραίτητα εργαλεία. Για όσους βέβαια δεν αγαπάνε τις ραγδαίες εξελίξεις υπάρχει μια σταθερή αξία ενάντια στις παγκόσμιες αλλαγές, απομεινάρι της εποχής του χαμένου 2000!
Η ανοδική διαδρομή των αγορών τα 14 τελευταία χρόνια έγινε συνήθεια. Η ανοσία στα αρνητικά γεγονότα έγινε βίωμα! Όλοι γίναμε σκλάβοι αυτής της συνήθειας! Όλοι θέλουμε μια πρόβλεψη για το μέλλον που θα κάνει τη διαφορά! Μια συμβουλή από τη στήλη για την καλύτερη πρόβλεψη, για το 2022, είναι να την αναζητήσετε στον καθρέφτη και στους εφικτούς στόχους που πηγάζουν από την προσωπικότητα του καθενός. Δώστε λοιπόν τη σωστή απάντηση στη σωστή ερώτηση!
* Ο Μιχάλης Τουτζιάρης είναι χρηματιστηριακός αναλυτής
