Χωρίς καμία αμφιβολία, το 2022 έχει μέχρι στιγμής αποδειχθεί πολύ κακό για ένα πολύ μεγάλο μέρος των αξιών που περιλαμβάνονται στα χαρτοφυλάκια των επενδυτών ανά τον κόσμο. Αν εξαιρέσει κανείς τις μετοχές εταιρειών που σχετίζονται με τις ενεργειακές πρώτες ύλες και αρκετά εμπορεύματα, κυρίως καύσιμα και ορισμένα αγροτικά προϊόντα, οι μέχρι στιγμής αποδόσεις των οκτώ πρώτων μηνών του 2022 είναι εξαιρετικά απογοητευτικές για ένα μεγάλο αριθμό αξιών.
Ο δείκτης S&P 500 είναι πεσμένος κατά σχεδόν 18%, ο (γεμάτος με μετοχές εταιρειών υψηλής τεχνολογίας) Nasdaq πέφτει ακόμα περισσότερο, κοντά στο 23%. Ο γερμανικός δείκτης DAX 40 σημειώνει και αυτός πτώση πάνω από 20%. Για τα ομόλογα δεν χρειάζεται να πούμε πολλά πράγματα, η άνοδος των επιτοκίων αναφοράς και των ομολογιακών αποδόσεων έχουν φέρει τη χειρότερη χρονιά εδώ και δεκαετίες. Στον χώρο των χρηματιστηρίων εμπορευμάτων η κατάσταση έχει χειροτερέψει πολύ τους τελευταίους μήνες, με τα βιομηχανικά μέταλλα όχι μόνο να χάνουν όλα τα κέρδη που είχε φέρει η μεγάλη ανησυχία αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αλλά και να σημειώνουν πλέον σημαντικές ζημιές σε σχέση με την αρχή της χρονιάς.
Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, κάποιος εξωτερικός παρατηρητής θα περίμενε να δει τον χρυσό να αναδεικνύεται στον πρωταγωνιστή της χρονιάς, αφού υπάρχουν όλα τα στοιχεία που θεωρητικά προκαλούν έντονο αγοραστικό ενδιαφέρον για το προαιώνιο επενδυτικό καταφύγιο: πόλεμος, έντονη αστάθεια και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, επιδεινούμενες σχέσεις μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων, σοβαρότατη έκρηξη του πληθωρισμού ύστερα από δεκαετίες, ενδείξεις επικείμενης οικονομικής ύφεσης και πολύ κακές επιδόσεις για ένα πολύ μεγάλο αριθμό επενδυτικών αξιών.
Αυτό όμως δεν έχει γίνει. Παρά την ανοδική έξαρση της τιμής του χρυσού που παρατηρήθηκε μόλις ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία στέλνοντας την τιμή του για λίγο κοντά στις 2.000 δολάρια/ουγγιά, οι προσδοκίες που δημιουργήθηκαν δεν επαληθεύθηκαν. Καθώς μιλάμε, ο χρυσός βρίσκεται κοντά στα 1.700 δολάρια/ουγγιά, περίπου 6,5% κάτω από την τιμή της πρώτης μέρας του χρόνου. Είναι λογικό να απογοητεύονται όσοι έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους στο πολύτιμο κίτρινο μέταλλο;
Η απάντηση είναι εύκολη: όχι δεν είναι λογικό, η συμπεριφορά του χρυσού είναι μάλλον φυσιολογική μέσα στο 2022. Ενώ είναι αλήθεια πως υπάρχουν πολλοί παράγοντες, όπως αυτοί που αναφέραμε προηγουμένως, οι οποίοι είναι (θεωρητικά τουλάχιστον) πολύ θετικοί για τον χρυσό, υπάρχει ένας άλλος παράγων που προς το παρόν εξουδετερώνει όλους τους άλλους. Αυτός είναι η συντονισμένη άνοδος των επιτοκίων, η οποία έχει αρχίσει από τους πρώτους μήνες του χρόνου και συνεχίζεται στις περισσότερες δυτικές χώρες.
Η άνοδος των επιτοκίων αναφοράς, η οποία προκαλεί και άνοδο των αποδόσεων των κρατικών και εταιρικών ομολόγων αλλά και επαναφορά των επιτοκίων καταθέσεων σε θετικά επίπεδα αναδεικνύει την αχίλλειο πτέρνα του χρυσού, η οποία είναι η έλλειψη ετήσιας απόδοσης. Όποιος κρατά χρυσό σε φυσική μορφή δεν εισπράττει κανένα ετήσιο αντάλλαγμα, σε αντίθεση με τους ομολογιούχους και τους καταθέτες. Επί πολλά χρόνια οι αποδόσεις αυτές ήταν αμελητέες και για τα ομόλογα και για τις καταθέσεις.
Αυτό αλλάζει σταδιακά από την αρχή του χρόνου και κάνει τον χρυσό λιγότερο ανταγωνιστικό, ενώ την κατάσταση δεν βοηθά και η ισχυρή άνοδος του δολαρίου, ειδικά για τους αμερικανούς επενδυτές. Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως κάθε φορά που αναζωπυρώνονται οι φόβοι για μεγαλύτερη άνοδο επιτοκίων, ο χρυσός αυτόματα υποχωρεί. Τελευταίο παράδειγμα μας δίνει η συμπεριφορά του χρυσού μέσα στον Αύγουστο.
Ενώ μέχρι τα μέσα του μηνός βρισκόταν λίγο πάνω από τα 1.800 δολάρια/ουγγιά, από τις 15 και μετά άρχισε να υποχωρεί σταδιακά, κατά σύμπτωση την ίδια στιγμή που άρχισαν να ανεβαίνουν οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων καθώς η αγορά έπιασε το μήνυμα των αξιωματούχων της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας για συνέχιση της πολιτικής αυξήσεως των επιτοκίων. Η πτώση του χρυσού συνεχίστηκε και μετά τις δηλώσεις του διοικητή Πάουελ την προηγούμενη Παρασκευή, όπως βέβαια και η άνοδος των αποδόσεων των ομολόγων.
Με δεδομένο το θετικό υπόβαθρο για τον χρυσό, καθώς διανύουμε μία περίοδο αβεβαιότητας κάθε είδους, το ερώτημα είναι υπό ποιες προϋποθέσεις θα δούμε μία δυνατή άνοδό του. Η απάντηση δεν είναι πολύ εύκολη, αλλά μπορούμε να πιθανολογήσουμε πως, εφόσον η αβεβαιότητα συνεχίζεται σε γεωπολιτικό επίπεδο, οποιαδήποτε ένδειξη πως σταματά η επιθετική αύξηση των επιτοκίων θα επαναφέρει τους αγοραστές στον χρυσό.
Μία άλλη εκδοχή, λίγο πιο ακραία, είναι πως ο χρυσός θα αρχίσει να ανεβαίνει πολύ δυνατά αν φανεί πως οι κεντρικές τράπεζες των δυτικών χωρών χάνουν την μάχη εναντίον του πληθωρισμού. Σε μία τέτοια περίπτωση, οι επενδυτές θα ξεχάσουν το μειονέκτημα του χρυσού (την έλλειψη ετήσιας απόδοσης) και θα στραφούν σε αυτόν για να προστατέψουν ένα μέρος της περιουσίας τους. Όσο δεν συμβαίνει κάτι από αυτά τα δύο ενδεχόμενα, το πιθανότερο είναι να συνεχιστεί η προβληματική πορεία του κάτω από το βάρος των ανοδικών επιτοκίων και του ισχυρού δολαρίου, το οποίο παραδοσιακά είναι εχθρός των εμπορευμάτων.
Μιλώντας όμως για το δολάριο, καλό είναι να επισημάνουμε κάτι αρκετά σημαντικό, ειδικά για εμάς που έχουμε ως νόμισμα αναφοράς το Ευρώ. Αν κάποιος αγόρασε χρυσό στην αρχή της χρονιάς, αυτή τη στιγμή έχει περισσότερα ευρώ απ’ όσα έδωσε για να τον αγοράσει. Μία ουγγιά χρυσού αποτιμάτο στα περίπου 1.600 Ευρώ/ουγγιά στην αρχή του χρόνου και τώρα βρίσκεται κοντά στα 1.700 Ευρώ/ουγγιά. Αυτό σημαίνει πως, ακόμα και μετά την πτώση των τελευταίων ημερών, αυτός ο επενδυτής βλέπει την αξία της χρυσής επένδυσής του ανεβασμένη κατά 6% όταν την αποτιμήσει σε Ευρώ. Για τους Ευρωπαίους επενδυτές λοιπόν, στο πρώτο οκτάμηνο του 2022 ο χρυσός όντως έχει παίξει τον ρόλο του ασφαλούς καταφυγίου.
