Ένα εκρηκτικό μείγμα αβεβαιότητας κλονίζει τα χρηματιστήρια και αναγκάζει σε βαθιά διόρθωση της τάξης του 14,5% τον Nasdaq, τον δείκτη των τεχνολογικών κολοσσών που ευθύνονται για το ράλι της τελευταίας διετίας. Η χθεσινή κατρακύλα της Wall Street, με τον Nasdaq να χάνει 4%, τον S&P 500 2,69% και τον Dow Jones 2%, αυξάνει τις ανησυχίες των επενδυτών για το τέλος μίας από τις πιο εντυπωσιακές bull market στα χρονικά. Ήταν η χειρότερη ημέρα συναλλαγών για τον Nasdaq από το 2022 και η μεγαλύτερη πτώση για τον S&P 500 μέσα στο 2025.
Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ συμπληρώνονται πέντε χρόνια από την τελευταία bear market. Ήταν τον Μάρτιο του 2020 όταν οι παγκόσμιες αγορές κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τις πρωτοφανείς επιπτώσεις της πανδημίας, σημειώνοντας μία από τις πιο απότομες πτώσεις στην ιστορία. Ο S&P 500 «βυθίστηκε» μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα, καθώς από το υψηλό της 19ης Φεβρουαρίου 2020, εισήλθε ταχύτατα σε bear market με τη συνολική πτώση να φτάνει στο 34%, έως το χαμηλό της 23ης Μαρτίου. Βέβαια, στη συνέχεια καταγράφηκε ένα εκπληκτικό comeback, με τον S&P 500 να ανακάμπτει πλήρως σε διάστημα τριών μηνών και να σημειώνει νέο υψηλό σε διάστημα πέντε μηνών.
Οι συνθήκες σήμερα δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να συγκριθούν με το 2020, ωστόσο είναι έκδηλος ο φόβος των επενδυτών για την πορεία των μετοχών και το ενδεχόμενο μιας νέας bear market. Αυτή τη φορά, η παγκόσμια αβεβαιότητα σχετίζεται κυρίως με τις πολιτικές αλλαγές που φέρνει σε παγκόσμιο επίπεδο η στρατηγική του Ντόναλντ Τραμπ, ενώ υπάρχει έντονος προβληματισμός τόσο για τον εμπορικό πόλεμο και τον κίνδυνο ύφεσης, όσο και για τις γεωπολιτικές αναταράξεις.
Με βάση το κλείσιμο της Δευτέρας 10/3, ο S&P 500 υποχωρεί κατά 8,63% από το πρόσφατο ιστορικό υψηλό των 6.144,15 μονάδων που σημειώθηκε (όπως και το 2020) στις 19 Φεβρουαρίου. Μέχρι στιγμής, λοιπόν, έχουμε να κάνουμε με μία πτωτική κίνηση η οποία θα μπορούσε σύντομα να εξελιχθεί σε διόρθωση, που συνεπάγεται πτώση του S&P 500 σε ποσοστό άνω του 10% από το πρόσφατο υψηλό. Όμως ο Nasdaq βρίσκεται πολύ κοντά στο να εισέλθει σε bear market.
Τι θα συμβεί, λοιπόν, αν όντως οι αγορές βρεθούν σε bear market; Να πούμε αρχικά ότι έχουν καταγραφεί 27 bear markets και 28 bull markets στον S&P 500 από το 1928, ωστόσο μακροπρόθεσμα η τάση είναι ανοδική. Στα τελευταία 94 χρόνια των αγορών, οι bear markets σημειώθηκαν στα 21,4 χρόνια, που συνεπάγεται ότι οι μετοχές κινούνται ανοδικά περίπου στο 78% του χρόνου. Στην ουσία δηλαδή οι bear markets αποτελούν απλώς μία προσωρινή ανάπαυλα στη μακροπρόθεσμη ανοδική πορεία των χρηματιστηριακών δεικτών.
Όπως τονίζει η UBS, οι επενδυτές δεν πρέπει να βλέπουν τις αγορές σαν κύκλους που επαναλαμβάνονται αλλά σαν ένα όχημα που κινείται μόνο μπροστά, σπάνια σταματάει και ουσιαστικά ποτέ δεν γυρίζει πίσω. Στο ίδιο μήκος κύματος και η Morningstar, η οποία εκτιμά πως αν είχε κάποιος επενδύσει 1 δολάριο το 1870 στο αμερικανικό χρηματιστήριο, η αξία της επένδυσής του στο τέλος Ιανουαρίου 2025 θα είχε ανέλθει στα 31.255 δολάρια, λαμβάνοντας υπόψη τον πληθωρισμό.
Οι ειδικοί τονίζουν πως όταν λαμβάνει χώρα ένα sell-off οι επενδυτές θα πρέπει να παραμένουν προσηλωμένοι στο στόχο τους και να μην προσπαθούν να «νικήσουν» την αγορά. Προέχει δηλαδή η προστασία του κεφαλαίου και όχι τα κέρδη. Οι κύκλοι των αγορών υπολογίζονται από το υψηλότερο έως το χαμηλότερο σημείο. Για παράδειγμα, από τη στιγμή που το πρόσφατο ιστορικό υψηλό του S&P 500 καταγράφηκε στις 6.144 μονάδες, η bear market θα ξεκινήσει… επισήμως γύρω στις 4.900 μονάδες. Αυτό συνεπάγεται ότι ο S&P 500 πρέπει να υποχωρήσει κατά περίπου 12,8% από το κλείσιμο της Δευτέρας 10/3.
Η στατιστική δείχνει ότι κατά μέσο όρο τα χρηματιστήρια χάνουν περίπου 35% πριν αλλάξει η τάση και αρχίσουν να κινούνται υψηλότερα για να μπουν ξανά σε bull market. Αντιθέτως, η μέση απόδοση στις bull markets υπολογίζεται στο +111%. Επομένως, μία bear market μπορεί υπό προϋποθέσεις να αποδειχθεί πολύ καλή αγοραστική ευκαιρία. Δεύτερον, μία bear market διαρκεί περίπου 9-10 μήνες και αυτό το στατιστικό είναι σημαντικό για τους επενδυτές που θέλουν να εισέλθουν χαμηλά για να αξιοποιήσουν την ευκαιρία. Σημειώνεται, επίσης, ότι μετά το 1945 bear market καταγράφεται περίπου κάθε 5,1 χρόνια.
Όσο για το κατά πόσο μία bear market συνοδεύεται από ύφεση, στοιχεία της Εθνικής Υπηρεσίας Οικονομικών Μελετών των ΗΠΑ (NBER) δείχνουν ότι από τις 27 bear markets που σημειώθηκαν μετά το 1928, μόλις οι 15 συνοδεύτηκαν από οικονομική ύφεση. Μπορεί, λοιπόν, η έντονα πτωτική πορεία των χρηματιστηρίων να σχετίζεται με την επιβράδυνση της οικονομίας αλλά όχι κατ’ ανάγκη με ύφεση.
Μπορεί η διόρθωση στα χρηματιστήρια να εξελιχθεί σε bear market;
Με τον S&P 500 να έχει υποχωρήσει κατά περίπου 7% από το ιστορικό υψηλό που κατέγραψε στις 19 Φεβρουαρίου και την αβεβαιότητα αναφορικά με τις πολιτικές που εντέλει θα εφαρμόσει ο Ντόναλντ Τραμπ αλλά και τις επιπτώσεις των αποφάσεών του, οι επενδυτές αναζητούν ασφαλή καταφύγια.
Η προστασία του κεφαλαίου σε περιόδους έντονων αναταράξεων αποτελεί πρώτη προτεραιότητα και γι’ αυτό βλέπουμε τον χρυσό να τρέχει ένα ήπιο ράλι την τελευταία εβδομάδα, μέσω του οποίου έχει επιστρέψει σε απόσταση αναπνοής από το δικό του… Έβερεστ.
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η τρέχουσα πτωτική κίνηση των χρηματιστηρίων θα εξελιχθεί σε «κανονική» διόρθωση (όταν οι απώλειες από το πρόσφατο υψηλό ξεπερνούν το 10%) και στη συνέχεια σε «bear market», με τις απώλειες να ξεπερνούν το 20%. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει δρόμος μέχρι … αλλά στο υφιστάμενο περιβάλλον της απόλυτης παγκόσμιας αβεβαιότητας, τίποτα δεν θα πρέπει να αποκλείεται.
Ο Τραμπ επιβάλλει δασμούς, τους ανακαλεί, τους εφαρμόζει εκ νέου και απειλεί με ακόμα πιο σκληρά μέτρα τις οικονομίες που δεν… συμμορφώνονται. Την ίδια ώρα, θέλει να εξαγοράσει τη Γροιλανδία.
Δεν είναι τυχαίο που ο «δείκτης φόβου» VIX έχει εκτιναχθεί τελευταία σε επίπεδο που αντανακλά τη μεγάλη ανησυχία των επενδυτών.
