Eίναι η δεύτερη φορά που ο χρυσός θα ακουμπήσει μέσα σε διάστημα ενός μήνα τον 50άρη σε εβδομαδιαία βάση, με την επόμενη ισχυρή στήριξη εξαιρετικά κοντά, στα 1775 δολάρια/ουγγιά.
Η διόρθωση του χρυσού από τα πρόσφατα υψηλά των 2075 δολαρίων/ουγγιά δεν αφήνει αδιάφορους τους traders, προφανώς εξαιτίας και του εξαιρετικά ευδιάκριτου stop loss στα ανοδικά στοιχήματα.
Πολύ περισσότερο όμως δεν αφήνει αδιάφορους όσους επιθυμούν μια καλή αντιστάθμιση κινδύνου για τα χαρτοφυλάκια τους και όσους μακροπρόθεσμα επιδιώκουν την διατήρηση της αγοραστικής τους δύναμης.
Για να καταλήξουμε όμως στην φράση - κλειδί περί διατήρησης της αγοραστικής μας δύναμης, ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Αν αθροίσουμε τα τρισεκατομμύρια της συνολικής προσφοράς χρήματος στις ΗΠΑ, την ΕΕ, την Ιαπωνία και σε οκτώ ακόμα ανεπτυγμένες οικονομίες μέσα στο 2020, θα καταλήξουμε σε ένα μυθικό νούμερο πέριξ των 14 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ταυτόχρονα, οι οικονομίες βιώνουν μια ύφεση αντίστοιχη ή και για κάποιες χειρότερη από εκείνη του Β’παγκοσμίου πολέμου, τα χρηματιστήρια σκαρφαλώνουν από το ένα ιστορικό υψηλό στο άλλο και τα ομόλογα συμπεριλαμβανομένων και των «σκουπιδιών» σημειώνουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, καταγράφοντας συνεχώς ιστορικά χαμηλά.
Το παραπάνω σκηνικό που πλαισιώνει το πρωτάθλημα της τρέχουσας bull market έχει στηθεί από τις Κεντρικές Τράπεζες, με τα περιουσιακά στοιχεία του ισολογισμού της FED, της ΕΚΤ, της Τράπεζας της Ιαπωνίας και της Τράπεζας της Αγγλίας να ανέρχονται πλέον πάνω από το 54% του συνολικού ΑΕΠ των χωρών τους.
Τι γίνεται με πολύ απλά λόγια;
-Οι Κεντρικές Τράπεζες εκτοξεύουν τη ζήτηση και άρα τις τιμές των ομολόγων
-Οι αποδόσεις των ομολόγων μειώνονται. Όπως καταγράφεται στον δείκτη Barclays Global Aggregate Bond Index ο μέσος όρος για την απόδοση είναι κάτω του 1%, ενώ τα ομόλογα με αρνητικές αποδόσεις κινούνται πέριξ των 18 τρισ. δολαρίων.
-Οι επενδυτές μην βρίσκοντας αποδόσεις, εισβάλλουν στις μετοχές ακόμα και σε μυθικές σε κάποιες περιπτώσεις αποτιμήσεις.
Μόνο η Fed «κόβει» 120 δισ. δολάρια το μήνα προκειμένου να στηρίξει το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Μπορούμε αλήθεια να συλλάβουμε το μέγεθος;
Ακόμα και το μαγικό ραβδάκι της εκτύπωσης όμως δεν μπορεί να αναιρέσει το γεγονός ότι δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα.
Το κόστος της εκτύπωσης
Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι το επικό μέγεθος των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης –Q1,Q2,Q3…Qν- είναι τόσο μεγάλο, που σχεδόν έχει χάσει το νόημα του. Το χρήμα και η ρευστότητα έχουν οδηγηθεί στη σφαίρα των θεωρητικών εννοιών, απογυμνώνοντας το αρχέτυπο του χρήματος από την αίσθηση της αξίας.
Ποιες είναι οι τρεις κύριες λειτουργίες ενός νομίσματος; Της λογιστικής μονάδας, του μέσου ανταλλαγής και του μέσου αποθήκευσης αξίας.
Το δολάριο- αναφερόμαστε σε αυτό μιας και παραμένει ακόμα το νούμερο ένα αποθεματικό νόμισμα- σαν ένα μέσο πληρωμής χωρίς κάλυψη από μια άλλη αποθεματική αξία, όπως για παράδειγμα ο χρυσός, στερείται κάποιας εσωτερικής αξίας. Στην πραγματικότητα υποστηρίζεται αποκλειστικά και μόνο από την πιστωτική εγγύηση της κυβέρνησης των ΗΠΑ η οποία είναι και η μόνη αρχή που εγγυάται ότι ένα νόμισμα του ενός δολαρίου αξίζει πραγματικά ένα δολάριο.
Υπό ιδανικές συνθήκες, μια Κεντρική Τράπεζα επιθυμεί το νόμισμα που εκδίδει να διατηρεί την αξία του με την πάροδο του χρόνου.
Ωστόσο, από το 2008 και μετά, προφανώς οι συνθήκες έχουν ξεφύγει του ιδανικού, με τις Κεντρικές Τράπεζες προκειμένου να καταπολεμήσουν την ύφεση, να έχουν αναγκαστεί να χειραγωγήσουν την αξία του νομίσματος μέσω των ευέλικτων, χαλαρών νομισματικών προτύπων.
Όλα όμως έχουν ένα κόστος.
Με πρώτο εκείνο του πληθωρισμού, ο οποίος ακόμα και όταν είναι τυπικά χαμηλός , μακροπρόθεσμα διαβρώνει σε μεγάλο βαθμό την αγοραστική δύναμη που εκφράζει ένα νόμισμα.
Χρηματιστήρια και πληθωρισμός
Όποιος έχει μια «ουγγιά κοινής λογικής» μπορεί εύκολα να αναγνωρίσει ότι το σημερινό μέγεθος των χρηματιστηρίων είναι ένα μέτρο πληθωρισμού.
Ας αφήσουμε για λίγο στην άκρη τις ανακοινώσεις περί πληθωρισμού των Κεντρικών Τραπεζών και ας δούμε κατάματα τα πληθωριστικά σημάδια στην αγορά εμπορευμάτων. Η σόγια και το σιτάρι προσεγγίζουν πλέον τα επίπεδα του 2014. Ανοδικές και οι τιμές του καλαμποκιού και της ζάχαρης, ενώ ο χαλκός βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα επτά ετών. Και δεν είναι μόνο οι ίδιες οι τιμές. Εξετάστε λίγο τις τιμές spot σε σχέση με τις προθεσμιακές τιμές.
Επιπλέον, βλέπουμε ήδη σημάδια υψηλότερου πληθωρισμού τιμών καταναλωτή στον τομέα των βασικών προϊόντων, ιδίως των τροφίμων, ταυτόχρονα με την πτώση του δείκτη δολαρίου.
Ας βάλουμε τώρα στο παιχνίδι την προσφορά χρήματος.
Ο δείκτης του Bloomberg ο οποίος μετρά τα στοιχεία προσφοράς χρήματος Μ2 - σε συνδυασμό με τα νομίσματα, περιλαμβάνει όλες τις ρευστές καταθέσεις σε μια οικονομία -για 12 μεγάλες οικονομίες, μας δείχνει ότι η συνολική προσφορά χρήματος είχε ήδη υπερδιπλασιαστεί στα 80 τρισεκατομμύρια δολάρια από την περίοδο του 2008-2009 μέχρι την έναρξη της νέας κρίσης εξαιτίας του SARS-CoV-2.
Η τρέχουσα κρίση ώθησε τις Κεντρικές Τράπεζες σε νέα πλημμυρίδα ρευστότητας, οδηγώντας μια καινούργια εκτόξευση του Μ2. Η αύξηση μάλιστα της προσφοράς χρήματος M2 ανήλθε 24% σε ετήσια βάση, ενώ τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Δεκεμβρίου άγγιξε το 25%, ήτοι τον μεγαλύτερο ρυθμό που έχει σημειώσει ποτέ.
Η μαζική επέκταση των ισολογισμών των Κεντρικών Τραπεζών όμως υπονομεύει στο τέλος της ημέρας την αξία των νομισμάτων τους -κυρίως του δολαρίου- οδηγώντας σε άνοδο τις τιμές των σκληρών assets όπως είναι ο χρυσός.
Επιπρόσθετα, σ’ ένα περιβάλλον στο οποίο οι αποδόσεις των ομολόγων είναι κοντά στο μηδέν- και αρνητικές αν συνυπολογιστεί ο πληθωρισμός- δεν υπάρχει κόστος ευκαιρίας για την κατοχή χρυσού. Με αρνητικά επιτόκια, ακόμη και αν ο πληθωρισμός τυπικά δεν επιταχύνεται, ο χρυσός θα συνεχίσει να ελκύει τους επενδυτές, καθώς στην ουσία τον θεωρούν σαν το αντικειμενικό μέσο αποθήκευσης αξίας.
Δεδομένου δε ότι αποτιμάται σε δολάρια, μήπως η άνοδος του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια ηχηρή-αν και υπόκωφη- αντιστάθμιση της απώλειας της αξίας του δολαρίου από τις ίδιες τις δυνάμεις της αγοράς;
Όλα τα παραπάνω συνοψίζονται αφοπλιστικά σε τρεις εικόνες.
Αν και λίγο προγενέστερο το παρακάτω διάγραμμα αποτελεί στην ουσία την εκκωφαντική δήλωση της αγοράς , καθώς αναδεικνύει τον συσχετισμό του ετήσιου ρυθμού αύξησης της προσφοράς χρήματος Μ2 και της τιμής του χρυσού.
Η ταχύτητα της προσφοράς χρήματος όμως M2, όπως μπορείτε να δείτε, βρίσκεται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, χρησιμοποιώντας δεδομένα αξίας 60 ετών
Και κάπως έτσι, καταλήγουμε στην τρίτη και πιο σημαντική εικόνα, περί της αγοραστικής αξίας ενός δολαρίου σε βάθος χρόνου
Η αξία του χρυσού είναι αποτέλεσμα της βαθιάς δομικής συνέπειας των αρνητικών επιτοκίων
Ο χρυσός αυξάνεται ως απόθεμα αξίας πάνω από 80% από το 2000. Οι βάσεις όμως για αυτή την αύξηση ξεκίνησαν δύο δεκαετίες νωρίτερα.
Από το 1981 τα παγκόσμια επιτόκια υποχώρησαν από το 20% στο 0%.Τι αντιπροσωπεύουν όμως τα επιτόκια σε μια ελεύθερη αγορά;
Η στήλη δεν θα σταματήσει να υπενθυμίζει ότι το επιτόκιο στη ρίζα του είναι μια «υπόσχεση παραγωγής» που περιμένει εκπλήρωση.
Μέρος της παραγωγής επιστρέφει στον δανειστή ως τόκος.
Τι εκπροσωπεί λοιπόν μέσα από αυτό το οπτικό πρίσμα το μηδενικό επιτόκιο; Χρήμα που τυπώνεται χωρίς καμιά ανάλογη υπόσχεση ουσιαστικής παραγωγής.
Υπάρχει όμως μια μεγάλη διαφορά μεταξύ του «σε πληρώνω για να παράγεις» και του «σε δανείζω για να παράγεις»: To χρήμα του δανειστή –και κατ’επέκταση όλων- ουσιαστικά δεν έχει αξία.
Σύμφωνα με τους απλούς κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης , όταν η τιμή του χρήματος είναι μηδέν, κανείς δεν το θέλει.
Ας συνδυάσουμε τώρα την σκληρή αυτή αλήθεια με το χρέος.
Το χρέος έχει αυξηθεί εκθετικά χωρίς να ασκεί ανοδική πίεση στα επιτόκια.
Το παγκόσμιο χρέος το 1981 ήταν 14 τρισ. δολάρια και έως τον Σεπτέμβριο του 2020 εκτινάχθηκε στα 272 τρισ. δολάρια.
Ήτοι το χρέος έχει αυξηθεί 19 φορές τα τελευταία 39 χρόνια και το κόστος του χρέους μειώθηκε από 20% σε 0%.
Καθώς οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν εκδώσει σχεδόν απεριόριστο χρέος- που από πολλές δεν θα εξοφληθεί ποτέ- οι κίνδυνοι δανεισμού έχουν αυξηθεί εκθετικά.
Το χρήμα όμως είναι ένα εμπόρευμα και η τιμή του θα έπρεπε ν’αποτελεί άμεση συνάρτηση του κινδύνου.
Αλλά αντί να έχουμε υψηλότερα επιτόκια, που να αντικατοπτρίζουν τη μαζική αύξηση του χρέους και τον έντονα αυξημένο κίνδυνο, χάρη στην παραβίαση των νόμων της αγοράς από τις Κεντρικές Τράπεζες, έχουμε αρνητικά επιτόκια, άρα και μια πλήρη ισοπέδωση της αξίας του χρήματος και κατ’επέκταση του δολαρίου που παραμένει το κυρίαρχο αποθεματικό νόμισμα.
Όμως, έχουμε ξαναπεί ότι η η αγορά έχει τον χαρακτήρα του νερού. Βρίσκει πάντα τη δίοδο, παρά τα αναχώματα των Κεντρικών Τραπεζών και των κυβερνήσεων, να τοποθετήσει υπομονετικά, αθόρυβα και συστηματικά τις αξίες στην θέση τους.
Ο χρυσός, δεν μπορεί να παραβιαστεί, να αποδομηθεί ή να χακαριστεί. Όταν ο υψηλός και επιταχυνόμενος ρυθμός αύξησης της προσφοράς χρήματος συνοδευτεί από φόβους για την τρέχουσα κατάσταση του δολαρίου και του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος, τότε προφανώς και θα ηχήσει δυνατά ως η απόλυτη νομισματική αντιστάθμιση.
(σ.σ: Περισσότερα περί της αξίας του χρήματος μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
* Αποποίηση Ευθύνης: Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
