Για τις δυνατότητες της στρατιωτικής μηχανής της Τουρκίας, έχουν γραφεί πολλά. Ακόμα περισσότερα έχουν γραφεί για την Τουρκική οικονομία, με έμφαση στον πληθωρισμό που τη μαστίζει, στην υποτίμηση της λίρας έναντι του δολαρίου, καθώς και στις εμπορικές και επενδυτικές σχέσεις που διατηρεί η Τουρκία με ευρωπαϊκές χώρες. Σχέσεις που εν πολλοίς καθορίζουν και τη στάση τους, απέναντι σε αυτήν τη χώρα των 84 εκατ. κατοίκων και των άνω των $800 δισ. Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος.
Ας βγάλουμε μια σημερινή ακτινογραφία της Τουρκίας, όσον αφορά την τρέχουσα οικονομική της κατάσταση. Το ΑΕΠ της Τουρκίας τον Δεκέμβριο του 2021 ήταν στα $815,27 δισ., όταν προς 25ετίας βρισκόταν κάτω από τα $200 δισ. όπως βλέπουμε στο ακόλουθο γράφημα της World Bank.
Πορεία Τουρκικού ΑΕΠ από το 1997 μέχρι σήμερα
Το Τουρκικό ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της τελευταίας 25ετίας έχει αυξηθεί με ρυθμούς, που πλησίαζαν ακόμα και το 10%, αν εξαιρέσουμε την χρηματοοικονομική κρίση του 2008 και την πρόσφατη πανδημία, όπως φαίνεται και στο ακόλουθο γράφημα του Τουρκικού Ινστιτούτου Στατιστικής. Κατά τη διάρκεια του 2022, η ανάπτυξη του δευτέρου τριμήνου Q2 ήταν στο 7,6%.
Ρυθμοί ανάπτυξης Τουρκικής Οικονομίας από το 1997 μέχρι σήμερα
H Αχίλλειος πτέρνα της τουρκικής οικονομίας είναι ο πληθωρισμός, ο οποίος βρίσκεται στο 80,21%. Η Τουρκία έχει ξαναβρεθεί σε ένα περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού και παλαιότερα, ωστόσο από το 2005 το σημαντικό αυτό μέγεθος ήταν υπό έλεγχο, όπως βλέπουμε και στο ακόλουθο διάγραμμα του Τουρκικού Ινστιτούτου Στατιστικής.
Πληθωρισμός Τουρκικής Οικονομίας από το 1997 μέχρι σήμερα
Σημαντικότατο ρόλο στην εκτόξευση του πληθωρισμού έχει παίξει η συνεχής υποτίμηση της τουρκικής λίρας σε σχέση με το δολάριο ΗΠΑ και το ευρώ. Η ισοτιμία από 1,79 το 2012, έχει φτάσει σήμερα στο 18,54 όπως βλέπουμε και στο ακόλουθο γράφημα. Ωστόσο, η υποτιμημένη λίρα έχει δώσει περαιτέρω ώθηση στις εξαγωγές και στον τουρισμό.
Γράφημα ισοτιμίας Δολαρίου / Τουρκικής Λίρας από το 2012 μέχρι σήμερα
Η σχέση του Χρέους ως προς το ΑΕΠ, που είχε αποκλιμακωθεί από το 75,5% του 2001, στο 27,4% του 2015, έχει αρχίσει να κινείται από τότε ανοδικά προσεγγίζοντας το 2021 το 42%, όπως βλέπουμε στο ακόλουθο γράφημα. Ας σημειωθεί ότι η πιστοληπτική ικανότητα της Τουρκίας, γνωστή σαν credit rating, βρίσκεται στο Β3 από την Moody’s, στο Β από την Fitch και στο B+ από τον οίκο αξιολόγησης S&P.
Πορεία Τουρκικού Δημοσίου Χρέους / ΑΕΠ, από το 2000 μέχρι σήμερα
Η Τουρκία έχει ρευστοποιήσει ένα σημαντικό μέρος των αποθεμάτων της σε χρυσό για να στηρίζει το νόμισμα της. Με αποτέλεσμα από τους 583,3 τόνους του Q2 του 2020, να υποχωρήσουν στους 392,8 στο Q3 του 2021. Έκτοτε η Τουρκική κυβέρνηση, αυξάνει συνεχώς τα αποθέματα της σε χρυσό, όπως βλέπουμε και στο ακόλουθο γράφημα, στα πλαίσια της αποδολαριοποίησης που επιχειρούν οι χώρες που αισθάνονται ότι είναι σημαντικοί περιφερειακοί παίκτες.
Γράφημα Τουρκικών αποθεμάτων σε χρυσό των τελευταίων 36 μηνών.
Η Τουρκική Οικονομία χαρακτηρίζεται από σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα που το 2021 είχε ανέλθει στα $288 δισ. Οι βασικές εξαγωγές είναι σε αυτοκίνητα, σε φορτηγά, σε σιδηροδρομικό υλικό, σε ανταλλακτικά αυτοκινήτων, σε σίδηρο, σε χάλυβα, σε ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, σε χρυσό και πολύτιμα μέταλλα, σε πλαστικά και σε καύσιμα, όπως φαίνεται και στο ακόλουθο γράφημα. Οι σημαντικότεροι εισαγωγείς Τουρκικών προϊόντων είναι η Γερμανία με $17 δισ., το Ηνωμένο Βασίλειο με $13 δισ., οι ΗΠΑ με $10,5 δισ. και η Ιταλία με $9 δισ.
Διάρθρωση Τουρκικών εξαγωγών (2021)
H τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει σημαντική οικονομική παρουσία. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας 20ετίας η αμυντική και αεροδιαστημική παραγωγή έφτασε από το $1 δισ. του 2002, στα $10,1 δισ. το 2021. Σήμερα το 70% των αμυντικών αναγκών των Τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, καλύπτονται από τη δική της βιομηχανική παραγωγή.
Η Τουρκία είναι ο 14ος εξαγωγέας οπλικών συστημάτων στον κόσμο, με 28 χώρες σαν πελάτες. Οι εξαγωγές της αμυντικής βιομηχανίας από τα $248 εκατ. του 2002, έφτασαν στα $3,2 δισ. το 2021. Οι εξαγωγές αφορούν κυρίως Bayraktar TB2 drones. Μέχρι σήμερα έχουν εξαχθεί περισσότερα από 95 drones. Ας σημειωθεί ότι οι κινητήρες των Bayraktar είναι οι MS-500V-S και AI-450C που είναι Ουκρανικής κατασκευής.
Οι χώρες της αφρικανικής Ηπείρου αποτελούν σημαντικούς πελάτες της Τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, που μέσα στο 2021 αγόρασαν οπλικά συστήματα συνολική αξίας $288 εκατ., από $83 εκατ. το 2020. Τα συστήματα περιλαμβάνουν από ελικόπτερα μέχρι ραντάρ και από τεθωρακισμένα οχήματα έως ηλεκτρονικά συστήματα στρατιωτικής εκπαίδευσης.
Για να αντιληφθούμε καλύτερα τη δυναμική της Τουρκικής οικονομίας μόνο μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2022, ιδρύθηκαν στην Τουρκία 9.828 επιχειρήσεις ξένων συμφερόντων, εκ των οποίων οι 6.122 βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη. Από αυτές, οι 298 είναι γερμανικών συμφερόντων που προστίθενται στις υπόλοιπες 7.000 ενεργές γερμανικές επιχειρήσεις.
Η σημερινή ακτινογραφία της τουρκικής οικονομίας, είναι χρήσιμη εάν θέλουμε να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της γειτονικής χώρας, που μας απειλεί με τον πιο απροκάλυπτο τρόπο. Όπως βλέπουμε ούτε το γεωστρατηγικό της μέγεθος της είναι μικρό, αλλά ούτε και ο οικονομικό της όγκος της είναι αμελητέος. Παραμένει ένας ισχυρός πολιτικός και οικονομικός παίκτης.
