Την περίοδο που εμείς ασχολούμαστε μεθ’ αυτιστικής προσήλωσης με τη συνωμοσία του ξυλόλιου, ο κόσμος γύρω μας αλλάζει βίαια, επιφυλάσσοντας στους αμελείς και αδιάφορους εκπλήξεις στην παγκόσμια κατάταξη αναδιανομής διανοητικού και υλικού πλούτου. Αν δεν κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει, δεν θα πάρουμε τις σωστές αποφάσεις. Με την επιβολή δασμών προς φίλους και εχθρούς, λοιπόν, ο Ντόναλντ Τραμπ προσπαθεί να μεταφέρει το πρόβλημα των ΗΠΑ σε όλους τους άλλους.
Ποιο είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ και σχεδόν ολόκληρη η Δύση; Οι ΗΠΑ, με ΑΕΠ περίπου 29 τρισ. δολάρια, έχουν ένα χρέος πάνω από 35 τρισ. δολάρια. Το κράτος τους, που χρειάζεται δαπάνες περί τα 6 τρισ. το χρόνο, παράγει ένα έλλειμμα της τάξης των 2 τρισ. δολαρίων ετησίως. Το εμπορικό έλλειμμα πλέον ξεπερνά το 1 τρισ. δολάρια.
Χρόνια γράφω πως αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον και πως όταν θα σκάσει αυτή η «φούσκα» του χρέους, θα είναι η μεγαλύτερη όλων. Ενδεχομένως αυτή η ώρα πλησιάζει. Το κραχ του 2008, με τα μηδενικά επιτόκια και τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης που ακολούθησαν, φαίνεται πως έδωσαν παράταση στην ανάγκη εξεύρεσης μιας οριστικής λύσης. Τότε έσπασαν μόνο κάποιοι αδύναμοι κρίκοι στην περιφέρεια του παγκόσμιου χωριού.
Το πλέον λογικό που θα έπρεπε να κάνουν οι ΗΠΑ είναι αυτό που πριν 15 χρόνια επέβαλαν οι δανειστές να κάνει η Ελλάδα, που αντιμετώπιζε παρόμοια προβλήματα: να μειώσουν τις κρατικές δαπάνες και να ακολουθήσουν πιο αυστηρή νομισματική πολιτική. Αν τα έκαναν αυτά, το εμπορικό έλλειμμα θα συρρικνωνόταν αυτόματα, αφού χωρίς αύξηση του ιδιωτικού και δημόσιου χρέους θα μειωνόταν η ζήτηση. Οι τιμές και οι μισθοί θα μειώνονταν μέχρι το σημείο που η ανταγωνιστικότητα θα επέφερε ισορροπία στο εξωτερικό εμπόριο.
Αν μια χώρα εισάγει από το εξωτερικό για να βρει χρήματα να συνεχίσει να εισάγει, πρέπει να εξάγει κάτι άλλο, στο οποίο διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα. Αν δεν εξάγει τίποτα, τα δολάρια τελειώνουν γιατί πάνε στη χώρα που εξάγει. Η δημιουργία δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, όπως και τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης, μπορούν μόνο να παρατείνουν και να χειροτερέψουν αυτή την κατάσταση. Αυτά λένε τα μαθήματα για πρωτοετείς της κλασικής οικονομικής σχολής.
Αν το έκαναν αυτό (λιτότητα), όμως, το χρηματιστήριο θα κατέρρεε, οι τράπεζες θα χρεοκοπούσαν και η ανεργία θα εκτινασσόταν στα ύψη. Θα υπήρχαν κοινωνικές εντάσεις, πολιτική αναταραχή και ανατροπές. Με λίγα λόγια, ό,τι ακριβώς θα συμβεί τώρα... Μην ξεχνάτε πως ο Τραμπ είναι ένας λαϊκιστής που κέρδισε τις εκλογές υποσχόμενος μειώσεις φόρων και κραυγάζοντας, μεταξύ άλλων, πως θα «κουραστείτε να πλουτίζετε από το χρηματιστήριο». Από την άλλη πλευρά, βέβαια, οι «λαϊκιστές» της αριστεράς προσποιούνταν πως θα έλυναν το πρόβλημα μέσω της αύξησης της ζήτησης, μοιράζοντας επιδόματα και εκτοξεύοντας το χρέος.
Πώς σκέφτηκαν, λοιπόν, οι δεξιοί «λαϊκιστές» να λύσουν το πρόβλημα; Οι ΗΠΑ δεν είναι η μικρή Ελλάδα. Έχουν τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, το δολάριο που είναι παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και τον ισχυρότερο στρατό στον πλανήτη. Αντί να ξεκινήσουν από την επιβολή εσωτερικής λιτότητας, ξεκίνησαν με μια προσπάθεια να μεταφέρουν άμεσα το δικό τους πρόβλημα στους άλλους. Ξεκίνησαν, λοιπόν, με έναν εμπορικό πόλεμο με στόχο να επιβάλουν πρώτα λιτότητα στους άλλους.
Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ είναι αποτέλεσμα του δημοσιονομικού ελλείμματος και της αύξησης του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους. Με πολύ απλά λόγια, το εμπορικό έλλειμμα είναι ο «πόνος» και το χρέος ο «καρκίνος». Για να σταματήσει ο πόνος, θα πρέπει να αφαιρεθεί ο καρκίνος. Ο Τραμπ προσπαθεί να πετύχει τη θεραπεία ξεκινώντας αντίστροφα.
Με τον εμπορικό πόλεμο, ο Τραμπ προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα των ΗΠΑ μεταφέροντάς το πρώτα στους ανταγωνιστές αλλά και στους οικονομικούς εταίρους και συμμάχους. Οι ανταγωνιστές και σύμμαχοι θα προσπαθήσουν να προφυλάξουν τα συμφέροντά τους, απαντώντας με τον ίδιο τρόπο. Το επόμενο βήμα ενός εμπορικού πολέμου είναι συνήθως ένας νομισματικός πόλεμος με ανταγωνιστικές υποτιμήσεις νομισμάτων.
Οι εξελίξεις αυτές αποτελούν μια ερμηνεία της κούρσας του χρυσού διεθνώς. Ο χρυσός ξεκίνησε το 2000 από τα 280 δολάρια η ουγκιά. Το 2000, μετά το κραχ, ο Γκρίνσπαν ξεκίνησε την τεχνητή διατήρηση των επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα προκειμένου να τονώνει με «αναβολικά» την ανάπτυξη και να «φουσκώνει» τις μετοχές. Μετά το κραχ του 2008 τερμάτισαν την ασωτία αυτή της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής.
Αν στις 2 Απρίλη οι ΗΠΑ ακολουθούσαν μια πολιτική δημοσιονομικής λιτότητας και νομισματικής πειθαρχίας, τα αποτελέσματα θα ήταν ακριβώς τα ίδια τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για τους Ευρωπαίους και Ασιάτες εξαγωγείς. Η επιλογή των δασμών αντί της λιτότητας αφορά ενδεχομένως τη χειραγώγηση της εσωτερικής κοινής γνώμης και τον εκβιασμό των συμμάχων να αποδεχτούν να καταβάλουν ένα μεγάλο κόστος αυτής της προσαρμογής. Επειδή και οι σύμμαχοι αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα, το κόστος αυτής της προσαρμογής θα είναι μεγάλο.
Το οικονομικό κονκλάβιο της αλλοπρόσαλλης ομάδας ανθρώπων που βρέθηκαν στο τιμόνι της ισχυρότερης χώρας επιμένει να προτάσσει την κρίση εμπορικού ελλείμματος και όχι την κρίση χρέους, αποτέλεσμα της οποίας είναι η κρίση του εμπορικού ελλείμματος. Βάζει δηλαδή το κάρο μπροστά από το γάιδαρο.
Γεωπολιτική καταστροφή
Ο τρόπος που προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα ο Τραμπ, κάνοντας «μπούλινγκ» στους συμμάχους, είναι καταστροφικότερος γιατί αποδυναμώνει τη γεωπολιτική ισχύ των ΗΠΑ. Ήδη, Ευρώπη, Ιαπωνία, Νότια Κορέα κ.λ.π. μεθοδεύουν κινήσεις ελέγχου των συνεπειών του δασμολογικού πολέμου, παρακάμπτοντας τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ, χωρίς την Ευρώπη, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Αυστραλία στο πλευρό τους, υποβιβάζονται στο επίπεδο της Κίνας. Μιας μεγάλης δύναμης μεν, αλλά με επιρροή μόνο στην περιοχή της. Δηλαδή, υποβιβάζονται σε μια περιφερειακή δύναμη. Ο Πούτιν και ο Ερντογάν το έβλεπαν αυτό το ενδεχόμενο εδώ και χρόνια και ετοιμάζονταν ανάλογα να αναβαθμιστούν σε περιφερειακές δυνάμεις. Είναι άξιο απορίας πώς το αμερικανικό οικονομικό και στρατιωτικό κατεστημένο δεν αντιδρά σε αυτή την απόπειρα αυτοκτονίας της υπερδύναμης, η οποία λαμβάνει χώρα σε δημόσια θέα εν μέσω πανηγυρισμών.
Φυσικά, αυτές είναι γεωπολιτικές ανατροπές με τεράστιες οικονομικές συνέπειες. Οι ΗΠΑ ανατρέπουν τον κόσμο που οι ίδιες οικοδόμησαν στα ερείπια του τελευταίου πολέμου, τον οποίο για να κερδίσουν θυσίασαν 400 χιλ. στρατιώτες, συν αυτούς των συμμάχων.
Τόσο μεγάλες ανατροπές απαιτούν αλλαγές της συμπεριφοράς των πληθυσμών, και αυτό σπάνια συμβαίνει χωρίς αίμα και μηδενισμό του κοντέρ των κεκτημένων.
Στον Tραμπ φαίνεται πως έκατσε η καυτή πατάτα που οι προηγούμενοι πέταγαν ο ένας στον άλλο για να κερδίσουν χρόνο και εκλογές, μοιράζοντας χρήματα.
Περισσότερες επιμέρους προσεγγίσεις από περισσότερους και σπουδαιότερους εμού στο Black Box καθημερινά, σε απευθείας μετάδοση από την οικονομία και τις αγορές.
Επίσης βλέπε: Ο Τραμπ δεν θα έχει καλό τέλος
Μήνυμα 1) Περί δασμών
Κύριε Στούπα καλησπέρα σας
Συγχαρητήρια για τη στήλη σας και τον διαφορετικό τρόπο σκέψης και προσέγγισης των πραγμάτων που έχετε εισάγει ,επηρεάζοντας με θετικό τρόπο το αναγνωστικό κοινό σας.
Με αφορμή τη νέα οικονομική πολιτική δασμών που εφαρμόζουν οι ΗΠΑ και της κριτικής που έχει αναπτυχθεί σας γραφώ μερικές σκέψεις.
Θεωρώ πως οι αρχές της ορθής οικονομικής διαχείρισης ισχύουν για όλες τις χώρες και όχι μόνο για κάποιες από αυτές. Έτσι δεν μπορεί να λέμε πως η Ελλάδα χρεοκόπησε εμφανίζοντας υψηλά δίδυμα ελλείμματα (προϋπολογισμού και τρεχουσών συναλλαγών) και ότι έπρεπε να πάρει άμεσα και δραστικά μέτρα και την ίδια στιγμή που τα ίδια ελλείμματα εμφανίζουν οι ΗΠΑ να λέμε πως όλα είχαν καλώς και δεν χρειαζόταν καμία παρέμβαση.
Ας υποθέσουμε πως ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος ήταν αυτός που επιβλήθηκε και ακολουθήθηκε από την Ελλάδα δηλαδή δραστικές περικοπές δημοσίων δαπανών με μείωση μισθών και ταυτόχρονη αύξηση της φορολογίας. Το αποτέλεσμα δεν θα ήταν ίδιο με αυτό που θα προκύψει από την επιβολή των δασμών; Δηλαδή ύφεση για την οικονομία των ΗΠΑ, μείωση της κατανάλωσης άρα και ύφεση για τις οικονομίες των χωρών που εξάγουν τα προϊόντα τους στις ΗΠΑ;
Επιπλέον, μείωση των δαπανών δεν θα σήμαινε πως οι ΗΠΑ θα μείωναν τον αμυντικό τους προϋπολογισμό άρα κατά συνέπεια και την παρουσία τους στον κόσμο;
Αυτό που θέλω να πω είναι πως το πρόβλημα δεν είναι ο Τραμπ και οι δασμοί αλλά η χρεοκοπία των ΗΠΑ, κάτι που λόγω συμφέροντος λίγοι θέλουν να παραδεχτούν τόσο στο εσωτερικό των ΗΠΑ όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, γιατί άλλο να χρεοκοπεί ένας μικρός κρίκος της παγκόσμιας οικονομίας (Ελλάδα) και άλλο η ισχυρότερη χώρα του κόσμου που τόσοι πολλοί στηρίζονται επάνω της. Το όλο αφήγημα έπρεπε να παρουσιαστεί διαφορετικά. Οπότε «βγαίνουμε» προς τα έξω όχι ως κακομοίρηδες και επαίτες (Ελλάδα) αλλά ως MAGA ( make America great again) «πουλώντας» ριζοσπαστικό προφίλ και προσέγγιση των πραγμάτων προκειμένου να κρύψουμε την άθλια οικονομική κατάσταση που βρισκόμαστε.
Καλό θα ήταν λίγη από την εθνική αυτοπεποίθηση των ΗΠΑ να είχαμε και εμείς και να μην κατηγορούσαμε τόσο εύκολα τους εαυτούς μας για κάθε στραβό, γιατί διαφθορά, σπατάλη και κακοδιαχείριση υπάρχουν και άλλου. Το θέμα είναι να εντοπίζεις το πρόβλημα και να έχεις την αυτοπεποίθηση και τη δύναμη να το αντιμετωπίσεις.
Στάικος Θανάσης
