Όπως διαβάζουμε στο Bloomberg, το 1981 η ηγεσία της Κίνας έδωσε την έγκρισή της για την κατασκευή του πρώτου εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από πυρηνική ενέργεια. Την εποχή εκείνη οι δυτικές χώρες κυριαρχούσαν παγκοσμίως στον τομέα.
Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Δυτική Γερμανία και η Ιαπωνία είχαν τα περισσότερα και πιο αποδοτικά εργοστάσια, προσφέροντας στις οικονομίες τους μία σημαντική σταθερή και αξιόπιστη πηγή ενέργειας. Έχουν περάσει λίγο περισσότερα από σαράντα χρόνια και η Κίνα όχι μόνο έχει προχωρήσει στον τομέα αλλά ήδη κατέχει την τρίτη θέση από πλευράς δυναμικότητας των σταθμών πυρηνικής ενέργειας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Πυρηνικής Ένωσης (World Nuclear Association, WNA) οι ΗΠΑ κατέχουν την πρώτη θέση με 96.952 MWe (ένα MWe ή αλλιώς ένα Megawatt electric αντιστοιχεί σε ένα εκατομμύριο Watt ηλεκτρικής δυναμικότητας). Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Γαλλία με 61.370 MWe και αρκετά κοντά σε αυτήν είναι η Κίνα με 54.362 MWe. Οι επόμενες χώρες βρίσκονται αρκετά πιο πίσω και είναι κατά σειρά η Ιαπωνία, η Ρωσία, η Νότια Κορέα, ο Καναδάς, η Ουκρανία, η Ινδία και η Ισπανία. Αυτή η κατάταξη πρόκειται να αλλάξει σημαντικά τα επόμενα χρόνια, καθώς κάποιοι πυρηνικοί σταθμοί θα τίθενται εκτός λειτουργίας λόγω παλαιότητας και κάποιοι νέοι θα μπαίνουν σε λειτουργία.
Πάλι, σύμφωνα με τα στοιχεία της WNA, η δυναμικότητα των πυρηνικών σταθμών που κατασκευάζονται αυτή τη στιγμή ανά τον κόσμο δείχνει καθαρά προς τα που πηγαίνουν τα πράγματα. Στις πρώτες δέκα θέσεις βρίσκονται κατά σειρά η Κίνα, η Ινδία, η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νότιος Κορέα, η Ιαπωνία, το Μπανγκλαντές και η Ουκρανία. Από τον κατάλογο απουσιάζουν οι ΗΠΑ, η Γαλλία, ο Καναδάς και όλες οι ευρωπαϊκές χώρες πλην του Ηνωμένου Βασιλείου. Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο καθαρά όταν δούμε τη δυναμικότητα των υπό κατασκευή σταθμών.
Οι τριάντα κινεζικοί σταθμοί που ήδη κατασκευάζονται έχουν δυναμικότητα 32.523 MWe, ενώ η Ινδία που είναι δεύτερη στον κατάλογο κατασκευάζει πυρηνικούς σταθμούς δυναμικότητας 5.398 MWe. Αν λάβουμε υπόψη μας το γεγονός πως οι σταθμοί στις ΗΠΑ και τη Γαλλία είναι παλαιότεροι από τους ήδη εν λειτουργία κινεζικούς και το ότι οι δύο αυτές χώρες δεν έχουν στα σκαριά παρά ελάχιστους νέους σταθμούς, μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε πως σε μερικά χρόνια η δυναμικότητα των κινεζικών πυρηνικών σταθμών θα έχει ξεπεράσει αυτήν της Γαλλίας και των ΗΠΑ. Σύμφωνα με το BloombergNEF, αυτό θα συμβεί κάποια στιγμή μέχρι το 2030.
Η «αλλαγή φρουράς» είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή αν δούμε και κάποια άλλα από τα πολύ ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία της WNA. Αν δούμε τις τελευταίες δέκα συνδέσεις νέων σταθμών με το δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος στον κόσμο, δύο έχουν γίνει στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, δύο στην Κίνα, δύο στις ΗΠΑ, μία στην Ινδία, στη Σλοβακία, τη Λευκορωσία και τη Νότιο Κορέα. Αν δούμε τις δέκα πιο πρόσφατες ενάρξεις κατασκευής σταθμών, οι οκτώ είναι στην Κίνα, ένας στην Αίγυπτο και ένας στην Ρωσία.
Αυτό, όμως, που μας έκανε περισσότερη εντύπωση είναι το γεγονός πως στον κατάλογο των πυρηνικών σταθμών που έχουν παράξει τη μεγαλύτερη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη διάρκεια της ζωής τους, οι έξι βρίσκονταν στη Γερμανία και οι τέσσερις στις ΗΠΑ. Δηλαδή, η παλιά φρουρά φαίνεται πως εγκαταλείπει τον αγώνα και αφήνει ελεύθερο πεδίο στις νέες δυνάμεις.
Εδώ μπορεί κάποιος να πει πως οι επενδύσεις και η επιστημονική έρευνα που γίνονται στις ΗΠΑ στον τομέα των μικρών πυρηνικών σταθμών και της πυρηνικής σύντηξης είναι τόσο μεγάλες που σύντομα θα έχουμε μία αναγέννηση της αμερικανικής πυρηνικής βιομηχανίας. Δεν αποκλείουμε την πιθανότητα να γίνει κάτι τέτοιο αλλά τα στοιχεία που είδαμε σε πολύ πρόσφατο άρθρο του Bloomberg μας προσγείωσαν στην πραγματικότητα.
Σύμφωνα με το διεθνές πρακτορείο, μόνο ένας μικρός πυρηνικός σταθμός του τύπου SMR (Small Modular Reactor) έχει πάρει την έγκριση της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Ο σταθμός αυτός είναι ο Linglong One, βρίσκεται στην Κίνα και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025. Όπως επισημαίνει το διεθνές πρακτορείο, η Κίνα έχει ξοδέψει δισεκατομμύρια δολάρια για έρευνα και πειράματα πάνω στον τομέα των SMR και γενικά στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας. Το 2008 οι κινεζικές ευρεσιτεχνίες στον τομέα αποτελούσαν το 1,3% του παγκοσμίου συνόλου και το 2023 είχαν φτάσει στο 13,4%.
Μεγαλύτερη εντύπωση κάνει, όμως, το γεγονός πως στον τομέα της έρευνας για την παραγωγή ενέργειας από πυρηνική σύντηξη οι Κινέζοι προηγούνται σε αριθμό ευρεσιτεχνιών. Η κινεζική πρόοδος δεν είναι μόνο συνάρτηση των προσπαθειών των επιστημόνων της χώρας.
Μεγάλο ρόλο παίζει και το γεγονός πως το κινεζικό κράτος παρέχει χρηματοδότηση με πολύ ευνοϊκούς όρους στις επιχειρήσεις του πυρηνικού τομέα, εξασφαλίζοντας σε αυτές πολύ χαμηλό τελικό κόστος παραγωγής. Οι αμερικανικές και γαλλικές επιχειρήσεις δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα και έτσι εξηγείται εν μέρει και ο πολύ μικρός αριθμός νέων κατασκευών πυρηνικών σταθμών στις δυτικές χώρες.
Παρά το γεγονός πως η Κίνα προχωρά πολύ γρήγορα και οργανωμένα την επέκταση του «στόλου» πυρηνικών σταθμών, υπάρχουν ορισμένες αμφιβολίες για την ασφάλεια αυτών των σταθμών, αμφιβολίες που φυσιολογικά είναι πιο έντονες λόγω της σχετικής αδιαφάνειας που υπάρχει στην ροή ειδήσεων από τη χώρα. Αυτός είναι ένας παράγων που δυσκολεύει λίγο την εξαγωγή πυρηνικής τεχνολογίας η οποία αποτελεί βασικό στόχο της ηγεσίας της χώρας.
Ο προηγούμενος πρόεδρος της Εθνικής Εταιρείας Πυρηνικής Ενέργειας της Κίνας είχε αναφέρει το 2019 πως η χώρα θα μπορούσε να κατασκευάσει 30 πυρηνικούς σταθμούς έξω από τη χώρα μέχρι το 2030 στο πλαίσιο του προγράμματος «Belt and Road». Αν καταφέρει να πείσει αρκετούς πελάτες, ίσως προσφέροντας και ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης, η Κίνα θα αρχίσει να αποκτά μονοπωλιακή θέση στην παγκόσμια βιομηχανία παραγωγής ενέργειας.
Ας μην ξεχνάμε πως ήδη κυριαρχεί στον τομέα της ηλιακής ενέργειας και των φωτοβολταϊκών συστημάτων και είναι εξαιρετικά δυνατή και στον τομέα της αιολικής ενέργειας και σχεδόν κυριαρχεί στον τομέα των μπαταριών. Αν μπορέσει να γίνει ο βασικός παγκόσμιος προμηθευτής και στον τομέα των πυρηνικών εργοστασίων, τότε δεν θα είναι υπερβολή να ισχυριστούμε ότι όλη η στροφή προς την παραγωγή ενέργειας χωρίς την έκλυση αερίων του θερμοκηπίου θα ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα.
Ξέρουμε πως η πυρηνική βιομηχανία στις δυτικές χώρες έχει «παγώσει» εξαιτίας των ανησυχιών για την ασφάλεια των σταθμών και του τρόπου διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων αλλά και εξαιτίας των μόνιμων υπερβάσεων του κόστους κατασκευής και του χρονοδιαγράμματος ολοκλήρωσης των σταθμών. Πολλές μεγάλες επιχειρήσεις έχουν εξοντωθεί οικονομικά από την ενασχόλησή τους με αυτόν τον τομέα.
Αν όμως οι ΗΠΑ και οι υπόλοιπες δυτικές δυνάμεις δεν θέλουν να αφήσουν και αυτόν τον τομέα στα χέρια των Κινέζων, θα πρέπει γρήγορα να αποφασίσουν τον τρόπο με τον οποίον θα δώσουν κίνητρα για την αναζωογόνηση αυτού του τομέα, ίσως αφού μελετήσουν τις κινεζικές μεθόδους.
Όχι μόνο για να μην αφήσουν την κινεζική πυρηνική βιομηχανία να γίνει ο αποκλειστικός «προμηθευτής» των περισσότερων χωρών του κόσμου αλλά και γιατί οι ίδιες είναι βέβαιο πως έχουν ανάγκη τη δημιουργία νέων πυρηνικών σταθμών προκειμένου να αποκτήσουν ένα ισορροπημένο σύστημα μεταφοράς, διανομής και διαχείρισης του ηλεκτρικού ρεύματος.
