Η πολυαναμενόμενη – λόγω της συγκυβέρνησης Μελόνι, Σαλβίνι, Μπερλουσκόνι -αποκάλυψη του ιταλικού προϋπολογισμού για το 2023 επιβεβαίωσε ότι σε πρώτη φάση η Ιταλίδα πρωθυπουργός δεν θέλει να έρθει σε ρήξη με τις Βρυξέλλες. Το… σίριαλ, ωστόσο, δεν τελειώνει εδώ και η ακροδεξιά Μελόνι αποκλείεται να παρατήσει τα όπλα και τους στόχους της τόσο εύκολα. Απλώς κερδίζει χρόνο.
Είχε προηγηθεί η παρουσίαση των δημοσιονομικών προβλέψεων την περασμένη Παρασκευή, μέσω της οποίας οι αγορές είχαν πάρει μία πρώτη γεύση από την στροφή της Μελόνι. Ξαφνικά, οι στόχοι της ιταλικής κυβέρνησης συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές της Κομισιόν. Επειδή, όμως, θαύματα δεν γίνονται κάθε μέρα, στον προϋπολογισμό δεν περισσεύουν χρήματα για την υλοποίηση των προεκλογικών υποσχέσεων, όπως οι αυξήσεις συντάξεων και οι μειώσεις φόρων, γιατί οι όποιοι πόροι δεσμεύονται για την αντιμετώπιση της ακρίβειας και μόνο μέχρι τον Μάρτιο του 2023.
Ουσιαστικά, ο πρώτος προϋπολογισμός μετά τον Ντράγκι, είναι προϋπολογισμός… Ντράγκι, με λίγο από Μελόνι, αν μπορεί βέβαια κάποιος να χαρακτηρίσει λίγα τα επιπλέον 35 δισ. ευρώ που προβλέπει σε δημοσιονομικές δαπάνες. Επομένως, το κατά πόσο η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ιταλίας θα κοντραριστεί με τις αγορές και τις Βρυξέλλες θα το μάθουμε μέσα στο 2023, όταν θα κληθεί να παρουσιάσει ένα βιώσιμο πλάνο για τη χρηματοδότηση των δαπανών που έχει υποσχεθεί. Κάτι το οποίο μόνο εύκολο δεν θα είναι, όπως σημειώνει ο Ιταλός καθηγητής του LSE και πρώην διευθυντής του υπουργείου Οικονομικών της Ιταλίας, Λορέντζο Κοντόνιο.
Από την πλευρά της, η Capital Economics εκτιμά ότι ο κίνδυνος αναταράξεων στα ιταλικά ομόλογα έχει προς το παρόν μειωθεί, αλλά παραμένει σε υψηλά επίπεδα δεδομένου του υψηλού δημοσίου χρέους της Ιταλίας και της προοπτικής να σημειωθεί οικονομική ύφεση και η ΕΚΤ να προχωρήσει σε νέες αυξήσεις επιτοκίων.
Ο προϋπολογισμός του 2023 επιβεβαιώνει επίσης όσους πίστευαν πριν τις εκλογές ότι η Μελόνι θα κρατούσε μία πιο συντηρητική στάση ως πρωθυπουργός, παρά τα μεγάλα λόγια και τις υποσχέσεις για τρελές δαπάνες που θα προκαλούσαν σεισμό στην Ευρώπη. Βέβαια, σε σύγκριση με το πλάνο Ντράγκι, ο νέος ιταλικός προϋπολογισμός εμπεριέχει επιπλέον δημοσιονομικές δαπάνες ύψους 35 δισ. ευρώ που αντιστοιχούν περίπου στο 2% του ΑΕΠ. Σχεδόν τα δύο τρίτα των μέτρων αυτών θα χρηματοδοτηθούν από το έλλειμμα. Παρ’ όλα αυτά, το έλλειμμα κυρίως προκύπτει από τα προσωρινά μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων ύψους 21 δισ. ευρώ, για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης.
Παράλληλα, η ιταλική κυβέρνηση στοχεύει στη μείωση του ελλείμματος από 5,6% του ΑΕΠ το 2022 στο 4,5% το 2023 και στο 3% (που είναι το ανώτατο όριο των δημοσιονομικών κανόνων) το 2025. Είναι ένα πλάνο που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να προκαλέσει μεγάλη κρίση στις σχέσεις Ιταλίας-Κομισιόν.
Λήξη συναγερμού λοιπόν; Όχι τόσο εύκολα. Θα πρέπει να δούμε πόσο καλή θα αποδειχθεί η κυβέρνηση στη δημοσιονομική διαχείριση. Είναι άλλο οι στόχοι του προϋπολογισμού και άλλο το τελικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Ήδη, αναλυτές εκτιμούν ότι η ενεργειακή κρίση θα χτυπήσει την Ιταλία πολύ περισσότερο απ’ όσο έχει υποθέσει η ιταλική κυβέρνηση για να βγει ο λογαριασμός. Επομένως, είναι πολύ πιθανό η Μελόνι να διαθέσει ένα νέο πακέτο μέτρων στήριξης μετά το α’ τρίμηνο του 2023, χρήματα τα οποία δεν έχουν προϋπολογιστεί.
Αν το έλλειμμα ξεφύγει, υπάρχουν δύο ενδεχόμενα. Το πρώτο είναι να το «ανεχτούν» οι αγορές γιατί θα οφείλεται στην ενεργειακή κρίση και πιθανώς θα έχει και το πράσινο φως της Κομισιόν. Το δεύτερο είναι να δούμε τα spreads να εκτινάσσονται εξαιτίας των χρόνιων προβλημάτων που παρουσιάζει η ιταλική οικονομία κι εκεί θα πρέπει να επέμβει η ΕΚΤ και να χρησιμοποιήσει το εργαλείο TPI. Σε κάθε περίπτωση, η Μελόνι μπορεί ανά πάσα στιγμή να «ερεθίσει» τις αγορές δεδομένου ότι ο βασικός της στόχος είναι να σταματήσει την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Προς το παρόν, πάντως, το ατύχημα αποφεύχθηκε…
