Το μεγάλο ερώτημα που απασχολεί τις αγορές αυτές τις μέρες είναι εάν οδεύουμε προς ύφεση στις ΗΠΑ και προς αλματώδη, (μέσω αμυντικών δαπανών), ανάπτυξη στην Ευρώπη. Τις τελευταίες μέρες οι οικονομολόγοι παγκοσμίως εκφράζουν όλο και πιο δυσοίωνες εκτιμήσεις, με τους αναλυτές των τραπεζικών κολοσσών είτε να αναθεωρούν ανοδικά τις προβλέψεις τους για ύφεση είτε να μειώνουν τις προοπτικές για την ανάπτυξη στην οικονομία των ΗΠΑ.
Οι επενδυτές εξακολουθούν να έχουν σοβαρές ανησυχίες για τη σύγχυση που περιστρέφεται γύρω από τη σχεδόν συνεχή ροή απειλών, ανακοινώσεων και ανατροπών του Τραμπ. Οι δασμοί, οι απολύσεις στο δημόσιο και ο πόλεμος στην Ουκρανία, θολώνουν τις προοπτικές για τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη, εγείροντας νέους φόβους για πιθανή επιβράδυνση της οικονομίας των ΗΠΑ. Κάτι που φαίνεται στην αντίθετη πορεία της Wall Street με τις ευρωπαϊκές αγορές. Τεχνικά δεν υπάρχουν λόγοι ανησυχίας για τον δείκτη S&P 500, καθώς η υπεραπόδοση της διετίας δικαιολογεί μια διόρθωση αυτής της μορφής.
Η αίσθηση που κυριαρχεί είναι ότι σε περίπτωση γυρίσματος του θα συμπαρασύρει και άλλο τις ευρωπαϊκές αγορές που δέχονται κατά τους αναλυτές τις εκροές των επενδυτών στη Wall Street. Ουσιαστικά, η Ευρώπη παρουσιάζεται ως ένα παιχνίδι win win που ότι κι αν συμβεί θα βγει η μεγάλη κερδισμένη. Τι θα συμβεί όμως εάν ο δείκτης βαρόμετρο χάσει την ουσιαστική του στήριξη; Οι επόμενες ημέρες θα το δείξουν.
Οδεύουμε προς ύφεση;
Η πιθανότητα να σημειωθεί ύφεση στις ΗΠΑ φέτος είναι περίπου 40%, σύμφωνα με τον Bruce Kasman, επικεφαλής οικονομολόγο της J.P. Morgan. Ο Κάσμαν προειδοποίησε ότι ο κίνδυνος ύφεσης θα μπορούσε να ανέβει, δυνητικά υπερβαίνοντας το 50%, εάν οι αμοιβαίοι δασμοί που απείλησε να επιβάλει ο Τραμπ από τον Απρίλιο τεθούν ουσιαστικά σε ισχύ. Εξέφρασε την ανησυχία του ότι η συνέχιση των αποδιοργανωτικών, μη φιλικών προς τις επιχειρήσεις πολιτικών θα αυξήσει τον κίνδυνο ύφεσης. Επί του παρόντος, η πρόβλεψη της J.P. Morgan για την αύξηση του ΑΕΠ των ΗΠΑ φέτος είναι 2%.
Αυτό το συναίσθημα επαναλαμβάνεται από τους οικονομολόγους της Goldman Sachs και της Morgan Stanley, οι οποίοι υποβάθμισαν τις προβλέψεις τους για την ανάπτυξη του ΑΕΠ των ΗΠΑ σε 1,7% και 1,5% αντίστοιχα για φέτος. Ο Κάσμαν σημείωσε επίσης ότι η προσέγγιση της κυβέρνησης θα μπορούσε ενδεχομένως να υπονομεύσει την πίστη των επενδυτών στα περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ, εάν αμφισβητούσε τη μακροχρόνια εμπιστοσύνη στις αγορές και τους θεσμούς των ΗΠΑ. Τόνισε τη σημασία της εμπιστοσύνης των επενδυτών στο κράτος δικαίου, την ακεραιότητα της ροής πληροφοριών και την προβλέψιμη συμμετοχή της κυβέρνησης στους κανόνες του παιχνιδιού στις ΗΠΑ.
Citigroup, BlackRock, Goldman Sachs, Morgan Stanley υποβαθμίζουν τις οικονομικές προοπτικές των ΗΠΑ, αντανακλώντας τις αυξημένες ανησυχίες για πιθανή ύφεση και αναβαθμίζουν την Ευρώπη, που με τις αμυντικές δαπάνες και την αύξηση του χρέους θα γίνει το νέο επενδυτικό καταφύγιο της αποεπενδυσης από τη Wall Street. Η εταιρεία επενδυτικών ερευνών Wolfe Research αναθεώρησε τις εκτιμήσεις της για την ανάπτυξη της οικονομίας των ΗΠΑ για το 2025 από 2,2% σε 1,6%, αποδίδοντας την αλλαγή σε απροσδόκητες εξελίξεις πολιτικής από την Ουάσιγκτον, συμπεριλαμβανομένης της δασμολογικής πολιτικής νωρίτερα από το αναμενόμενο.
«Μετά την αναθεώρησή μας, ρωτηθήκαμε εάν αυτό μπορεί να τερματίσει τελικά τον κύκλο. Η βασική μας υπόθεση είναι ότι ο κύκλος δεν θα τελειώσει, καθώς η οικονομία παραμένει σε αρκετά σταθερή βάση», δήλωσε η Stephanie Roth, επικεφαλής οικονομολόγος της Wolfe Research. H εταιρεία βλέπει «αυξημένες πιθανότητες ύφεσης της τάξης του 30-35%. Θεωρεί ότι ο S&P 500 δεν έχει αποτιμηθεί πλήρως στις προσδοκίες της εταιρείας για ύφεση, ενώ ο Russell 2000 και οι μετοχές των κατασκευαστών κατοικιών το έχουν κάνει.
Τα μοντέλα probit της εταιρείας, τα οποία συγκρίνουν τις αποδόσεις έξι μηνών έναντι της πιθανότητας ύφεσης τους επόμενους 12 μήνες, δείχνουν ότι ο S&P 500 τιμολογείται με πιθανότητα ύφεσης 24%, ο Russell 2000 με πιθανότητα 32% και οι κατασκευαστές κατοικιών με πιθανότητα 33%. «Ιστορικά, η οικονομία μπαίνει σε ύφεση όταν η τιμή σε αυτούς τους τύπους μοντέλων είναι στο 40% ή περισσότερο.
Καθώς έχω αναφερθεί εκτενέστερα στα προηγούμενα μου άρθρα για τις μετοχές πλην κατασκευών θα ήθελα να τονίσω ότι, μετά από ένα πληθωριστικό ράλι διαρκείας, οι μετοχές του κατασκευαστικού κλάδου έχουν υποχωρήσει περίπου κατά 30%. Ωστόσο, τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη άρχισαν να αποδυναμώνονται από το 2024, καθώς οι κατασκευαστικές συνέχισαν να δημιουργούν μεγάλα αποθέματα, παρόλο που οι πωλήσεις μειώθηκαν. Το παγκόσμιο πρόβλημα που παρατηρείται με τις τιμές των ακινήτων και την αδυναμία των πολιτών να ακολουθήσουν την ανοδική τάση, μας οδηγεί σε δεύτερες σκέψεις, κατά πόσο στην συγκεκριμένη αγορά, παγκοσμίως, έχουν δημιουργηθεί συνθήκες φούσκας. Την οποία ενίσχυσε ο πληθωρισμός καθώς τα ακίνητα αποτελούν μια μορφή επενδυτικού καταφυγίου σε περίπτωση ανόδου του πληθωρισμού.
Όλοι περιμένουν τον Πάουελ
Όλα τα μάτια στραμμένα την επόμενη εβδομάδα στη συνεδρίαση της Federal Reserve που διαβάζει το στοιχείο του πληθωρισμού της Τετάρτης το οποίο έδειξε επιβράδυνση ελαφρώς μεγαλύτερη από ό,τι ανέμεναν οι αναλυτές. Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή στις ΗΠΑ έτρεξε με ρυθμό 2,8% ετησίως τον περασμένο μήνα, επιβραδύνοντας από το 3% του Ιανουαρίου, ενώ η μέση εκτίμηση της αγοράς προέβλεπε οριακή υποχώρηση στο 2,9%. Στη σύγκριση Ιανουαρίου - Φεβρουαρίου ο δείκτης αυξήθηκε με ρυθμό 0,2% μετά την αύξηση 0,5% της περασμένης μηνιαίας σύγκρισης, ελαφρώς χαμηλότερα από την εκτίμηση για αύξηση κατά 0,3%. Σίγουρα δεν φαίνεται άμεσα στο διάβασμα του στοιχείου ο αντίκτυπος των δασμολογικών πολιτικών του Τραμπ, καθώς από εδώ και στο εξής θα φανούν οι όποιες επιπτώσεις.
Η αβεβαιότητα γύρω από τις τιμολογιακές πολιτικές έχει οδηγήσει σε μια αίσθηση ανησυχίας μεταξύ των ηγετών των επιχειρήσεων, οι οποίοι ζητούν μεγαλύτερη σαφήνεια και προβλεψιμότητα. Η πιθανότητα περαιτέρω αυξήσεων των δασμών έχει εγείρει ανησυχίες σχετικά με τον αντίκτυπο στην οικονομία. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση και να προσαρμοστούν προκειμένου να πλοηγηθούν στο μεταβαλλόμενο τοπίο του διεθνούς εμπορίου. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Target έχει προειδοποιήσει ότι οι τιμές στα φρούτα και τα λαχανικά θα μπορούσαν να αυξηθούν εάν παραμείνουν σε ισχύ οι δασμοί 25% στο Μεξικό και στον Καναδά.
Αυτό οδήγησε σε εκκλήσεις για μια πιο σταθερή και προβλέψιμη εμπορική πολιτική, καθώς οι επιχειρήσεις αγωνίζονται να προσαρμοστούν στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Μέχρι στιγμής δε φαίνεται να αλλάζει κάτι στην ρητορική Τραμπ, οπότε και ο Πάουελ λογικά θα τηρήσει μια στάση αναμονής, εώς ότου ξεκαθαρίσει η εικόνα. Ωστόσο επειδή οι αγορές δεν αποτελούν απλά ένα «Gameboy», (θέλω να πιστεύω ακόμα), αλλά είναι επιχειρήσεις που με βάση την πραγματική οικονομία και όχι την εικονική των χρηματαγορών, θα κάνουν τις προβλέψεις τους, τις προσλήψεις τους, τον δανεισμό τους και φυσικά θα δουλέψουν για να βγάλουν κέρδη, η αβεβαιότητα και η στάση αναμονής δεν αποτελούν καλό σύμμαχο των επιχειρήσεων και φυσικά των εργαζομένων τους και της συνολικής οικονομίας της χώρας. Εάν οι δασμοί ανεβάσουν τον πληθωρισμό ως λογική εξέλιξη, τότε η ακολουθία θα είναι ύφεση στην οικονομία. Τώρα θα μου πείτε τι σχέση έχει η ύφεση με τις αγορές.
Η Γερμανία βρίσκεται τρία χρόνια σε ύφεση και ο DAX καλπάζει. Εδώ σηκώνει μια παροιμία που κόβεται λόγω λογοκρισίας. Βέβαια, υπάρχει και η άποψη ότι θα μπορούσαμε να βγάλουμε τα προϊόντα που ανεβάζουν τον πληθωρισμό με την ίδια ευκολία που χειραγωγούμε τους χρηματιστηριακούς δείκτες. Ουδέν σχόλιο! Ωστόσο, το στοιχείο του πληθωρισμού, ήταν ικανό να γυρίσει προσωρινά την ώρα της ανακοίνωσης θετικό το κλίμα στην Wall Street, επάνω στην κρίσιμη στήριξη, στην ανοδική γραμμή τάσης του 2023.
Μαύρο ή κόκκινο;
Στις τάξεις των παλαιών επενδυτών υπάρχει η κοινή πεποίθηση ότι μπορεί οι αμερικανικές μετοχές (και όχι μόνο) να σημειώσουν απώλειες βραχυπρόθεσμα, ωστόσο είναι βέβαιο ότι θα αποφέρουν κέρδη αν τις κρατήσετε για 10 χρόνια. Και αν όχι σε 10 χρόνια, σίγουρα σε 20 χρόνια. Δυστυχώς, θα σας απογοητεύσω, καθώς θεωρώ αυτήν την αντίληψη λανθασμένη. Όπως έχω γράψει και παλαιότερα οι μετοχές κυρίως των δεικτών μπαινοβγαίνουν ανάλογα με την εποχή και την μόδα.
Από τα τρένα, στους υπολογιστές, στην Τεχνητή Νοημοσύνη, στην διαστημική τεχνολογία, στην νανοτεχνολογία, στην αμυντική βιομηχανία κ.ο.κ.. Πόσες και πόσες μετοχές δεν έχουν σβήσει από το ταμπλό διαχρονικά και έδωσαν τη θέση τους σε άλλες που και αυτές ακολουθώντας τον κανόνα θα σβήσουν δίνοντας τη θέση τους σε πιο μοντέρνες!
Χαρακτηριστικό θετικό παράδειγμα η είσοδος της γερμανικής «μοδάτης» αμυντικής Rheinmettal που εκτίναξε τον δείκτη DAX από την είσοδο της τον Μάρτιο του 2023. Ενώ πρόσφατο αρνητικό παράδειγμα αποτελούν οι ελληνικές τράπεζες που από το πιο ασφαλές καταφύγιο των Ελλήνων επενδυτών κατέληξαν στην χρεοκοπία και τον μηδενισμό των μετόχων τους. Οι επενδυτές πρέπει να καταλάβουν ότι ενώ η αγορά και η διακράτηση μετοχών για μεγάλα χρονικά διαστήματα συνήθως αποδίδει, δεν είναι ποτέ εγγυημένη. Οι μετοχές μπορεί να είναι ριψοκίνδυνες επενδύσεις, ακόμη και αν διακρατόνται για δεκαετίες.Ακόμα και ο Μπάφετ πουλάει!
Η νέα γενιά των επενδυτών το έχει καταλάβει και το βλέπουμε καθημερινά στις αγορές και θα το βλέπουμε για τα επόμενα χρόνια. Οι τεράστιες διακυμάνσεις, η τεράστια μεταβλητότητα και αβεβαιότητα θα είναι μαζί μας, καθώς τα σήματα αγορών και πωλήσεων μας ενημερώνουν κάθε δευτερόλεπτο μέσω της νέας τεχνολογίας στα κινητά μας. Η αλλαγή που παρατηρείται στην αντιμετώπιση των επενδύσεων από την νέα γενιά επενδυτών ήρθε για να μείνει.
Δεν μπορείς έναν επενδυτή που έμαθε να κερδοσκοπεί καθημερινά με options στην Nvdia, Apple, Meta, Tesla, Amazon να του πεις να επενδύσει για να πάρει μέρισμα 5%! Ο δείκτης Nasdaq λόγω του υπερβολικού όγκου εργασίας και διαφοράς ώρας, θα ανακοινώσει σύμφωνα με επίσημες πηγές, διαπραγμάτευση επί 24ώρου βάσεως των μετοχών. Που σημαίνει; Ξεχάστε τον ύπνο! Οι ειδήσεις, κατασκευασμένες ή μη, θα ανεβοκατεβάζουν τους δείκτες ανάλογα με τις διαθέσεις της κερδοσκοπίας. Στις ΗΠΑ πατήθηκε ήδη το κουμπί SELL στην Ευρώπη παίζει ακόμα το BUY.
Μια απρόσμενη εξέλιξη που έκαψε πολλά κεφάλαια και θα συνεχίσει να καίει γιατί η νέα εποχή στις αγορές ήρθε για αν μείνει. Το εύκολο -3% που γίνεται σε λεπτά +3%, έχει να κάνει με την νέα ρουλέτα υψηλού κινδύνου! Ένα παιχνίδι «Gameboy» που θυμίζει κάτι από το σπήλαιο του Πλάτωνα*, όπου η πραγματικότητα των σκιών μας κρατάει δέσμιους των εντυπώσεων, μέσα στο σπήλαιο (είτε είναι αγορές, είτε μια παθογόνος κατάσταση) με τις σκιές να επιμένουν να μας παραπλανούν, και να αποσπούν την προσοχή μας από τις βαθιές αλήθειες που περιμένουν να ανακαλυφθούν. Όταν ανακαλυφθούν θα είναι αργά!
*Ο Πλάτων βάζει τον Σωκράτη να περιγράψει ένα σύνολο ατόμων που ζουν όλη τους τη ζωή αλυσοδεμένοι στον τοίχο μιας σπηλιάς, αντικρίζοντας έναν κενό τοίχο. Οι άνθρωποι αυτοί κοιτούν τις σκιές που σχηματίζονται στον τοίχο από αντικείμενα που περνούν μπροστά από μία φωτιά πίσω τους και δίνουν ονόματα σε αυτές τις σκιές. Οι σκιές είναι η πραγματικότητα των φυλακισμένων. Ο Σωκράτης εξηγεί πως ο φιλόσοφος είναι σαν φυλακισμένος που απελευθερώθηκε από τη σπηλιά και βρίσκεται στο επίπεδο όπου καταλαβαίνει ότι οι σκιές δεν είναι η πραγματικότητα, καθώς μπορεί να καταλάβει την αληθινή μορφή της πραγματικότητας και όχι την κατασκευασμένη πραγματικότητα, που είναι οι σκιές για τους φυλακισμένους. Οι κρατούμενοι αυτής της περιοχής δεν επιθυμούν καν να φύγουν από τη φυλακή τους, διότι δεν γνωρίζουν καλύτερη ζωή.
