Υποκρίνονται ότι δεν φοβούνται οι αγορές ή πραγματικά είχαμε υπερτιμήσει τις επιπτώσεις της γεωπολιτικής, ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης; Σε κάθε περίπτωση, μετά από περίπου δώδεκα χρόνια κυριαρχίας των «ταύρων», το 2022 ήταν η χρονιά των «αρκούδων» και πλέον στις αγορές βρίσκεται σε εξέλιξη η τελική μάχη, η οποία μπορεί να κρατήσει από μερικούς μήνες έως αρκετά χρόνια.
Από την έκβαση της διελκυστίνδας θα κριθεί η τάση των επόμενων πολλών ετών. Παρ’ όλα αυτά, οι επενδυτές δεν θα πρέπει να εκπλαγούν αν οι μετοχές υποφέρουν από πολλά σκαμπανεβάσματα τα επόμενα χρόνια, χωρίς να σημειώνεται μία ξεκάθαρη ανοδική ή πτωτική τροχιά.
Ας δούμε αναλυτικά τα δεδομένα. Στην παρούσα φάση – και μετά από μήνες ακραίας απαισιοδοξίας – βλέπουμε το κλίμα να αλλάζει κάπως προς το καλύτερο. Από τις 3 Νοεμβρίου έως σήμερα, οι S&P 500 και Nasdaq έχουν σημειώσει κέρδη άνω του 8%, ο Dow Jones είναι στο +7,4% και ο MSCI AC World στο +9,3%. Μαζί με το μίνι χρηματιστηριακό ράλι βλέπουμε και τους οικονομικούς δείκτες να είναι ανθεκτικοί. Μέχρι και οι διαδικτυακές λιανικές πωλήσεις της Black Friday στις ΗΠΑ κατέγραψαν ιστορικό υψηλό στα 9 δισ. δολάρια, παρά τον πληθωρισμό.
Στην συντριπτική τους πλειονότητα οι αναλυτές των μεγαλύτερων επενδυτικών οίκων υποστηρίζουν ότι το 2023 θα είναι έτος μεταβλητότητας και ήπιας ύφεσης, όμως οι αγορές δείχνουν να… κάνουν πέρα τις φοβίες τους και έστω προσωρινά εμφανίζονται σημάδια αισιοδοξίας και σε ορισμένες περιπτώσεις ανακούφισης. Αυτό φαίνεται και από το πώς κινείται ο δείκτης VIX τελευταία, ο οποίος έχει υποχωρήσει κοντά σε επίπεδα που θυμίζουν εποχές χρηματιστηριακών υψηλών.
Ο VIX, είναι ένας δείκτης μέτρησης σε πραγματικό χρόνο των προσδοκιών της αγοράς για την ισχύ των βραχυπρόθεσμων μεταβολών των τιμών του S&P 500. Τις τελευταίες ημέρες ο «δείκτης φόβου» όπως αποκαλείται, κατευθύνεται προς ήρεμα νερά, ήτοι στο επίπεδο των 20 μονάδων. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ούτε ότι τελείωσε η bear market, ούτε πως έχει ξεκινήσει ή ξεκινά ένα νέο μεγάλο χρηματιστηριακό ράλι. Στην πραγματικότητα, η αγορά προεξοφλεί μία σειρά θετικών, δεδομένων των συνθηκών, εξελίξεων ή προσδοκιών.
Η πρώτη θετική εξέλιξη έρχεται από το μέτωπο του πληθωρισμού, με επίκεντρο τις ΗΠΑ. Η μέτρηση του περασμένου μήνα έδωσε ώθηση στις αγορές καθώς ο πληθωρισμός εξασθένησε στο 7,7%, έναντι 8% που περίμεναν οι αναλυτές. Το 7,7% ήταν το χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιανουάριο με αποτέλεσμα να εκτιμάται ότι το φαινόμενο έχει κορυφωθεί. Σε κάθε περίπτωση, τα στοιχεία που θα ανακοινωθούν την εβδομάδα που μας έρχεται θα δώσουν την τάση των επόμενων εβδομάδων.
Στην ίδια κατηγορία ανησυχιών είναι και η ύφεση. Αν και ο πραγματικός κίνδυνος βαθιάς ύφεσης στην Ευρώπη δεν έχει εξαλειφθεί, βλέπουμε ότι οι περισσότερες αναλύσεις των ειδικών κάνουν λόγο για ήπια ή καθόλου ύφεση στις ΗΠΑ και ήπια ύφεση στην Ευρώπη, όπου ακόμα και η Μ. Βρετανία, η οποία αναμένεται να δεχθεί το ισχυρότερο πλήγμα, θα δει το ΑΕΠ της να συρρικνώνεται το 2023 κατά μόλις 0,4%.
Επίσης, έχουν περιοριστεί πάρα πολύ οι φόβοι για χειμώνα με μπλακ άουτ στην Ευρώπη και δελτίο στην κατανάλωση ρεύματος και φυσικού αερίου. Η Ρωσία έκλεισε τις στρόφιγγες εντελώς, όμως οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν προλάβει να γεμίσουν σε ικανοποιητικό βαθμό τις αποθήκες τους και παράλληλα ο καιρός έχει κάνει το… χατίρι των Ευρωπαίων αφού μέχρι στιγμής ο χειμώνας είναι ήπιος, γεγονός που οδηγεί σε μείωση της ζήτησης.
Επίσης, στην Κίνα υπάρχουν ελπίδες ότι η κυβέρνηση θα κάνει μερικά βήματα πίσω στην στρατηγική μηδενικών κρουσμάτων που παραλύει την οικονομία και προκαλεί αναταράξεις στο παγκόσμιο εμπόριο.
Καλά όλα αυτά και είναι λογικό οι μετοχές να παίρνουν τα πάνω τους, όμως οι επενδυτές θα πρέπει να έχουν κατά νου το «μάθημα» των τελευταίων ετών. Οι «μαύροι κύκνοι» δεν αποτελούν ένα σπάνιο είδος αλλά υπάρχουν ανάμεσά μας και κάνουν την εμφάνισή τους πιο αισθητή από ποτέ. Όπως ο VIX υποχώρησε στις 20 μονάδες, έτσι μπορεί να εκτιναχθεί μέσα σε λίγες ημέρες στις 40, τις 60 ή τις 80 που έφτασε στο αποκορύφωμα της πανδημικής κρίσης. Ίσως, η κρίση που βιώνουμε να μην είναι απλώς μία ακόμη φάση του οικονομικού κύκλου αλλά κάτι πολύ μεγαλύτερο…
