Εμπορικός πόλεμος. Άγνωστη έννοια μέχρι την έλευση, ίσως του πιο αμφιλεγόμενου, προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Η πρώτη θητεία έδωσε κάποια δείγματα. Κάποιοι δασμοί ίσχυσαν. Όμως, δεν προκλήθηκε μεγάλος θόρυβος. Η νέα του θητεία είναι εκ διαμέτρου αντίθετη. Όχι μόνο είναι αποφασισμένος να επιβάλει δασμούς, αλλά ο εμπορικός πόλεμος που έχει ξεκινήσει, φαίνεται ότι είναι ακόμα πιο διευρυμένος.
Οι εμπορικοί δρόμοι, τα λιμάνια και τα logistics θα βρεθούν στο επίκεντρο. Η αρχή έγινε με τον Παναμά. Έπειτα από ασφυκτικές πολιτικές πιέσεις, τα δύο λιμάνια κινεζικής ιδιοκτησίας στις εισόδους του καναλιού, πουλήθηκαν σε εταιρείες αμερικανικών συμφερόντων. Αυτό φαίνεται να είναι η αρχή. Γιατί όμως αυτή η εμμονή με το παγκόσμιο εμπόριο; Ας μην ξεχνάμε ότι η σύλληψη και η υλοποίηση της παγκοσμιοποίησης έχει αμερικανική σφραγίδα.
Αναμφίβολα το εμπόριο, έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην παγκόσμια ανάπτυξη. Οι εμπορικοί δρόμοι αποτελούσαν συχνά μέρος διενέξεων. Έτσι και σήμερα, ο έλεγχός τους θα δώσει πλεονέκτημα στην εκάστοτε οικονομία. Οι διενέξεις πλέον γίνονται με οικονομικές μεθόδους. Τι όμως έχει αλλάξει και βλέπουμε αυτή τη μεταβολή στάσης στο εμπόριο; Μερικές ματιές στις ανακοινώσεις του προέδρου Τραμπ, φανερώνουν ένα ξεκάθαρο μοτίβο. Η αμερικανική κυβέρνηση φαίνεται να στοιχηματίζει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της οικονομίας.
Ύστερα από πολλές δεκαετίες, που η απόβιομηχάνηση θεωρούταν αναπόφευκτη, λόγω του φτηνού εργατικού δυναμικού σε τρίτες χώρες, η επαν-εκβιομηχάνηση θεωρείται εφικτή. Είναι γεγονός ότι η ρομποτική και λοιπές σχετικές τεχνολογίες έχουν κάνει τεράστια άλματα προς τα εμπρός. Συνεπώς, η εφαρμογή τους στην παραγωγή, μπορεί να μειώσει δραστικά το κόστος και την ανάγκη σε εργασία. Εργασία που θα είναι εξειδικευμένη και υψηλά αμειβόμενη.
Αν το μοντέλο αυτό λειτουργήσει, η επαν-εκβιομηχάνηση που επικαλείται ο πρόεδρος είναι πράγματι εφικτή. Χωρίς αμφιβολία, θα χρειαστεί να περάσουν χρόνια ώστε το παραγωγικό μοντέλο να αλλάξει. Η Κίνα κινείται επίσης σε αυτή την κατεύθυνση με τεράστιες επιτυχίες στο AI. Πιο πρόσφατη, το DeepSeek που προκάλεσε αναστάτωση στις χρηματαγορές. Ο νικητής σε αυτόν τον αγώνα, θα γίνει αναμφίβολα και ο ηγέτης του παγκόσμιου εμπορείου.
Λαμβάνοντας αυτά υπ’ όψη, η στρατηγική του προέδρου Τραμπ, έχει ως γνώμονα να αποκόψει και απομονώσει την Κίνα πρωτίστως από τις ΗΠΑ και δευτερευόντως από τον υπόλοιπο κόσμο. Σε βάθος χρόνου ποντάρει, ότι τα προϊόντα αμερικανικής κατασκευής θα είναι φτηνά και ανταγωνιστικά. Ο προστατευτισμός μέσω δασμών, υποστηρίζει ότι θα βοηθήσει. Έχοντας υπό τον έλεγχό του τους εμπορικούς δρόμους, θα έχει καταστήσει τις ΗΠΑ ανταγωνιστικές στην εποχή μετά την έλευση του AI. Οι εξελίξεις και οι προσδοκίες, πολλές. Τα αποτελέσματα άγνωστα. Και το παγκόσμιο εμπόριο σε σημείο καμπής.
*Ο Ηλίας Αρβανιτάκης είναι Οικονομολόγος - Αναλυτής, Morgan Stanley
