Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που οι αγοραπωλησίες μεγάλων ποσοτήτων νερού θα γίνουν σε οργανωμένη χρηματιστηριακή αγορά και θα απεικονιστούν σε τυποποιημένη μορφή, όπως είναι ένα χρηματιστηριακό συμβόλαιο.
Τα συμβόλαια νερού του C.M.E. βασίζονται πάνω σε έναν υφιστάμενο δείκτη, τον Nasdaq Veles California Water Index, ο οποίος υπολογίζει την μέση τιμή του νερού από πέντε μεγάλες φυσικές υδάτινες δεξαμενές στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α. Το ένα συμβόλαιο αντιστοιχεί στην δολαριακή αξία του όγκου νερού που χρειάζεται για να γεμίσει με νερό ύψος ενός ποδιού (30,48 εκατοστά του μέτρου) ένα επίπεδο χωράφι επιφάνειας ενός acre (περίπου 4.048 τετραγωνικά μέτρα).
Ο δείκτης αυτός δημιουργήθηκε πριν περίπου ένα χρόνο και η τιμή του διαμορφώνεται με βάση την προσφορά και την ζήτηση για νερό στην πολιτεία της Καλιφόρνιας. Οι διακυμάνσεις της τιμής του ήταν αρκετά μεγάλες στον χρόνο που πέρασε, με χαμηλότερη τιμή στα 215 δολάρια τον Μάρτιο και ψηλότερη πάνω από τα 700 μέσα στο καλοκαίρι, δίνοντας μας μία πρόγευση για την πιθανή μεταβλητότητα των νέων χρηματιστηριακών συμβολαίων. Η εκκαθάριση των συμβολαίων θα γίνεται τοις μετρητοίς στην λήξη τους, χωρίς να λαμβάνει χώρα φυσική παράδοση της υδάτινης ποσότητας.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των παραγόντων των χρηματιστηρίων C.M.E. και Nasdaq, οι πρώτοι που θα πάρουν μέρος στην διαπραγμάτευση αυτών των συμβολαίων, εκτός από τους κερδοσκόπους που πάντα συμμετέχουν σε οποιαδήποτε αγορά, είναι οι αγρότες της Καλιφόρνιας που θα προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν σταθερές τιμές για το νερό που είναι απαραίτητο για την άρδευση των χωραφιών τους, οι δημοτικές αρχές που θα κάνουν το αντίστοιχο για το νερό που χρειάζονται για την ύδρευση των πόλεων τους και οι βιομηχανίες που χρειάζονται μεγάλες ποσότητες νερού για την λειτουργία τους.
Τα δύο χρηματιστήρια ελπίζουν πως μέσω της νέας αυτής αγοράς, οι συναλλασσόμενοι που προαναφέραμε θα μπορούν να προστατευτούν από τις ζημιές που παθαίνουν συχνά όταν εμφανίζονται συνθήκες λειψυδρίας και η τιμή του νερού αυξάνεται υπέρμετρα ή απλά δεν βρίσκουν όσο νερό χρειάζονται.
Από την κατασκευή τους, τα συμβόλαια νερού του C.M.E. είναι πολύ δύσκολο να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά από αγρότες, επιχειρήσεις ύδρευσης και βιομηχανίες που δεν βρίσκονται στην Καλιφόρνια.
Δύο είναι οι βασικοί λόγοι: Αφενός διότι η τιμή του νερού δεν είναι η ίδια σε κάθε πολιτεία των Η.Π.Α. ούτε βέβαια σε κάθε χώρα, τουλάχιστον αυτή την στιγμή, και αφετέρου διότι δεν είναι καθόλου εύκολη η μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων γλυκού νερού (πόσιμου ή μη) σε μεγάλες αποστάσεις. Για τους λόγους αυτούς πολλοί ειδικοί στα χρηματιστηριακά θέματα αλλά και στην διαχείριση υδάτινων πόρων, πιστεύουν πως η αγορά που μόλις ξεκίνησε την λειτουργία της θα είναι δύσκολο να αναπτυχθεί πολύ και θα παραμείνει ρηχή, χωρίς πολλούς συμμετέχοντες.
Είναι πολύ πιθανόν αυτή η άποψη να αποδειχθεί σωστή, τουλάχιστον στο πρώτο διάστημα της λειτουργίας των νέων συμβολαίων, κατά την άποψή μας όμως αυτό δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία, όσο το ότι ξεκινάει το πρώτο πείραμα για την δημιουργία μεγάλης αγοράς για το πιο πολύτιμο υλικό αγαθό του πλανήτη. Το νερό μπορεί όντως να είναι το πολυτιμότερο όλων των υλικών αγαθών, αυτό όμως δεν φαίνεται στην τιμή του, με αποτέλεσμα να γίνεται μεγάλη σπατάλη και σε πολλές περιπτώσεις κατάχρησή του. Η συνεχής αύξηση του πληθυσμού της γης σε συνδυασμό με την αυξανόμενη γεωργική, κτηνοτροφική και βιομηχανική δραστηριότητα μεγαλώνουν όλο και περισσότερο την ζήτηση για νερό ενώ οι διαθέσιμες ποσότητες γλυκού νερού απειλούνται από την υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή, όπως βλέπουμε όλο και περισσότερο με το λειώσιμο των παγετώνων και άλλα παρόμοια φαινόμενα.
Παγκόσμια αγορά για το νερό
Η δημιουργία μίας παγκόσμιας αγοράς για το νερό μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Η αντίληψη μεγάλου μέρους των κατοίκων της γης πως το νερό είναι ένα αγαθό στο οποίο μπορεί να έχει πρόσβαση ο καθένας και να το χρησιμοποιεί όσο θέλει, όπως και η ακόρεστη δίψα πολλών τομέων της οικονομίας, μπορούν να αλλάξουν μόνο αν γίνει σαφές το πόσο πολύτιμο είναι το νερό.
Ας μην ξεχνάμε πως η άνοδος της τιμής του πετρελαίου οδήγησε όλο τον δυτικό κόσμο στον δραστικό περιορισμό της σπατάλης του «μαύρου χρυσού». Έτσι και στην περίπτωση του νερού, μία πιθανή σημαντική αύξηση της τιμής του θα οδηγήσει όλους μας σε πιο ορθολογική χρήση του και θα δώσει ώθηση στην επιστημονική έρευνα για την ανακάλυψη τρόπων με τους οποίους θα μειωθούν οι ανάγκες για νερό από την γεωργία, την κτηνοτροφία και την βιομηχανία και θα βρεθούν και τρόποι για την αύξηση της προσφοράς, όπως ανακάλυψη νέων υπόγειων κοιτασμάτων ή πιο αποτελεσματική αφαλάτωση του θαλασσινού νερού.
Βεβαίως υπάρχουν αρκετοί κίνδυνοι στην περίπτωση που δημιουργηθεί στο μέλλον μία μεγάλη χρηματιστηριακή αγορά για το γλυκό νερό. Όπως είδαμε στην περίπτωση των χρηματιστηρίων ηλεκτρικής ενέργειας το 2001, κατά σύμπτωση πάλι στην Καλιφόρνια, η χειραγώγηση της αγοράς ανέβασε τόσο πολύ τις τιμές που πολλοί τομείς της οικονομίας αντιμετώπισαν σοβαρότατα προβλήματα.
Εκτιμούμε πως στην περίπτωση του νερού οι χρηματιστηριακές αρχές θα είναι εξαιρετικά αυστηρές εφόσον εντοπίσουν τέτοιες προσπάθειες. Επίσης, αν η τιμή του νερού αυξηθεί σημαντικά μπορεί να δυσκολέψουν οι προσπάθειες για την καθιέρωση του υδρογόνου ως βασικού «πράσινου» καυσίμου, αφού αυτό παράγεται από ηλεκτρόλυση του νερού.
Δεν είναι βέβαια εύκολο να προβλέψουμε αν το πείραμα που ξεκίνησε προχθές στο Σικάγο θα έχει την εξέλιξη που περιγράψαμε. Θα θυμίσουμε όμως στους κινηματογραφόφιλους αναγνώστες πως στο τέλος της ταινίας «The big short» που βασίστηκε σε πραγματικούς χαρακτήρες, στην οθόνη είδαμε πως ο Michael Burry, βασικός ήρωας της ταινίας, έχει πλέον επικεντρώσει τις επενδυτικές του δραστηριότητες σε ένα και μόνο προϊόν: Το νερό.
*Αποποίηση Ευθύνης: Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
