Η βύθιση των παγκόσμιων χρηματιστηριακών αγορών αμέσως μετά τις ανακοινώσεις του Αμερικανού προέδρου για τους εισαγωγικούς δασμούς, πριν περίπου 10 ημέρες, είχε συμπαρασύρει για λίγο και τα πολύτιμα μέταλλα, που έχασαν έδαφος μπερδεύοντας αρκετούς επενδυτές και παρατηρητές των αγορών που περίμεναν να τα δουν να ανεβαίνουν. Το απόγευμα της Τετάρτης 2ης Απριλίου, δηλαδή λίγο πριν τις αμερικανικές ανακοινώσεις, ο χρυσός είχε ξεπεράσει τις 3.150 δολάρια/ουγγιά, σημειώνοντας ένα ακόμα από τα δεκάδες ιστορικά ρεκόρ του για το 2025.
Τη Δευτέρα 7η Απριλίου βρέθηκε κάποια στιγμή κοντά στα 2.950 δολάρια/ουγγιά, δηλαδή περίπου 6% κάτω από τα ρεκόρ της 2ης Απριλίου. Η υποχώρηση αυτή λογικά δεν είχε καμία σχέση με κάτι αρνητικό για τον χρυσό. Όπως έχει γίνει αρκετές φορές στο παρελθόν, μία σημαντική αναταραχή στις διεθνείς μετοχικές αγορές επηρεάζει και τον χρυσό, καθώς επενδυτές με πολύ μεγάλα χαρτοφυλάκια και σημαντικά δανειακά ανοίγματα αναγκάζονται να προχωρήσουν σε σημαντικές ρευστοποιήσεις προκειμένου να μειώσουν τον κίνδυνο και το ύψος του δανεισμού τους. Κάτι ανάλογο, αλλά σε σαφώς πιο μεγάλη κλίμακα, είχαμε δει το 2020 όταν η χρηματιστηριακή κατάρρευση λόγω των ανησυχιών για την πανδημία έπληξε ισχυρά τον χρυσό.
Τότε, τον Μάρτιο του 2020, ο χρυσός υποχώρησε μέσα σε λίγες μέρες από τα 1.700 περίπου δολάρια/ουγγιά στα 1.460 περίπου, δηλαδή σε ποσοστό κοντά στο 14%. Μετά από λίγους μήνες όμως κινήθηκε πολύ δυνατά προς τα 2.000 δολάρια/ουγγιά. Δεν μπορούμε να ξέρουμε που θα βρίσκεται ο χρυσός σε μερικούς μήνες και αν θα κινηθεί με παρόμοιο τρόπο αλλά ξέρουμε πως από την 8η Απριλίου και μετά, και καθ’ όλη την προηγούμενη εβδομάδα, το κίτρινο μέταλλο κοίταξε μόνο προς τα πάνω. Την Παρασκευή 11η Απριλίου ξεπέρασε και τις 3.250 δολάρια/ουγγιά και βρέθηκε τουλάχιστον 10% πάνω σε πέντε μόνο μέρες.
Δεν είναι καθόλου δύσκολο να πούμε τι προκάλεσε αυτή την έντονη ανάκαμψη του χρυσού και την επιστροφή σε νέα υψηλά. Έτσι όπως διαμορφώνεται η κατάσταση σε παγκόσμιο γεωπολιτικό επίπεδο, είναι απόλυτα λογική η ενδυνάμωση των τάσεων που κυριαρχούν στην αγορά χρυσού εδώ και αρκετό καιρό. Αναφερόμαστε στις σταθερές αγορές χρυσού από πολλές κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο, κάτι που παρατηρείται εδώ και χρόνια και αποδίδεται στην επιθυμία αυτών των τραπεζών να διαφοροποιήσουν την κατανομή των διαθεσίμων τους.
Πολλές κεντρικές τράπεζες, από όλες τις ηπείρους, συνεχίζουν αυτή τη διαφοροποίηση μέσω της οποίας αυξάνουν το ποσοστό του χρυσού στα αποθέματά τους, ανεξάρτητα από την τιμή του χρυσού. Από την άλλη μεριά, οι επενδυτές που προχωρούν σε σημαντικές αγορές χρυσού μέσω των διαπραγματεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων (ETFs) κινούνται πιο επιθετικά όταν αυτός ανεβαίνει, κάτι που φαίνεται και από το γεγονός πως τους τελευταίους μήνες οι εισροές κεφαλαίων σε τέτοια ETFs είναι σταθερά κοντά στα υψηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί από τότε που δημιουργήθηκαν, λίγο μετά το 2000.
Οι εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος είναι πολύ λογικό να ενισχύουν την τάση για διαφοροποίηση του μείγματος των διαθεσίμων των κεντρικών τραπεζών και των επενδυτικών χαρτοφυλακίων. Παρά τη μερική υποχώρηση του προέδρου Τραμπ στην υπόθεση της επιβολής των εισαγωγικών δασμών, το διεθνές εμπόριο βρίσκεται ήδη σε πλήρη αναβρασμό αφού οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει δασμούς ύψους τουλάχιστον 10% σε προϊόντα από τα περισσότερα κράτη του κόσμου και ακόμα μεγαλύτερους σε συγκεκριμένα προϊόντα.
Εκτός αυτού και αν δεν αλλάξει κάτι σύντομα, οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου κινδυνεύουν να παγώσουν εντελώς από τη στιγμή που και οι δύο χώρες έχουν επιβάλει δασμούς μεγαλύτερους του 100% η μία στην άλλη. Δεν ξέρουμε αν αυτό θεωρείται εμπορικός πόλεμος με βάση την επιστημονική ορολογία αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως το διεθνές εμπόριο μπαίνει σε μία πολύ επικίνδυνη φάση.
Οι συνέπειες που θα έχει η επιβολή όλων αυτών των δασμών δεν είναι εύκολο να προβλεφθούν με ακρίβεια αλλά σίγουρα θα είναι πολύ σοβαρές αν οι δασμοί αυτοί κρατήσουν για καιρό, και οι προβλέψεις των οικονομολόγων για σοβαρές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία ακούγονται πολύ λογικές. Περισσότερο λογικές από πριν έχουν αρχίσει να γίνονται και οι προβλέψεις για την εμφάνιση στασιμοπληθωρισμού, με την οικονομική ανάπτυξη να κολλάει και τον πληθωρισμό να ανεβαίνει σαν συνέπεια της επιβολής των δασμών.
Υπάρχουν όμως και άλλα προβλήματα, κυρίως εξαιτίας της πολύ επιθετικής πολιτικής των ΗΠΑ απέναντι σε εχθρούς και φίλους και της εντύπωσης που δίνει η κυβέρνησή τους πως είναι διατεθειμένη να προκαλέσει σοβαρή υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα προκειμένου να πετύχει τους «εμπορικούς» της στόχους. Μιλώντας για την κυβέρνηση των ΗΠΑ, μεγάλη ανησυχία σε διεθνές επίπεδο και κυρίως ανάμεσα στους μέχρι τώρα συμμάχους της, προκαλεί η πολιτική της εντός ΗΠΑ, με τη στάση της απέναντι στη δικαστική εξουσία αλλά και τον γενικότερο τρόπο με τον οποίον ασκεί την εξουσία.
Όλα αυτά έχουν αρχίσει να προκαλούν μία κρίση εμπιστοσύνης προς τις ΗΠΑ και μεγάλη ανησυχία καθώς η ισχυρότερη χώρα του κόσμου δείχνει να επιθυμεί μία συνολική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας του κόσμου από τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο και μετά, αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Σε αυτή την κρίση είναι λογικό να αποδώσουμε τη σημαντική, και επιταχυνόμενη, πτώση της τιμής του δολαρίου ΗΠΑ απέναντι σε όλα σχεδόν τα διεθνή νομίσματα και τον μερικό κλονισμό της αγοράς κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ.
Είναι βέβαιο πως η ανοδική κίνηση του χρυσού στο τέλος της απελθούσας εβδομάδας ενισχύθηκε από την αδυναμία του δολαρίου και των κρατικών ομολόγων. Για τους διεθνείς επενδυτές, η πτώση του δολαρίου δίνει ένα παραπάνω κίνητρο για αγορά χρυσού αφού γίνεται πιο φθηνός για αυτούς. Από την άλλη μεριά, οι προβληματισμοί σχετικά με τη μελλοντική θέση των ΗΠΑ στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα κάνουν τους επενδυτές από όλον τον κόσμο, ιδιώτες, θεσμικούς αλλά και κεντρικές τράπεζες, να τηρούν πιο επιφυλακτική στάση απέναντι στο δολάριο και επαναφέρουν τις συζητήσεις για το αν βρισκόμαστε στην αρχή μίας «αποδολαριοποίησης».
Δεν είναι καθόλου εύκολο να προβλέψουμε τις εξελίξεις στον τομέα των δασμών και του εμπορικού πολέμου. Είναι όμως αρκετά εύκολο να αντιληφθούμε πως όσο περισσότερο κρατήσει αυτή η κατάσταση, ακόμα και με τους «παγωμένους» δασμούς να μην ξεπαγώνουν τελικά, η αβεβαιότητα, η αύξηση των τιμών σε πλήθος προϊόντων, το πλήγμα στη διεθνή οικονομική ανάπτυξη, η μειούμενη εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ και οι προβληματισμοί για το αν αλλάζει το διεθνές οικονομικό μοντέλο και μαζί του οι κανόνες βάσει των οποίων λειτουργούν το παγκόσμιο εμπόριο και η παγκόσμια οικονομία, θα κρατούν ανεβασμένη την όρεξη για χρυσό.
Αυτό μπορεί να αλλάξει φυσικά αν οι ΗΠΑ αποφασίσουν να εγκαταλείψουν την πολύ επιθετική στρατηγική των τελευταίων μηνών, υπό την προϋπόθεση βέβαια πως η αλλαγή αυτή θα είναι πειστική, κάτι που μάλλον δεν ισχύει για τις προχθεσινές ανακοινώσεις περί μη επιβολής δασμών στα κινητά τηλέφωνα και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές που έρχονται από την Κίνα, αφού χθες μάθαμε πως αυτή η αναστολή θα προσωρινή. Μέχρι να δούμε κάτι τέτοιο, το πιθανότερο είναι πως θα συνεχίσουμε να βλέπουμε πολλά ακόμα ιστορικά υψηλά ρεκόρ για τον χρυσό, χωρίς βέβαια να λείπουν και διορθωτικές κινήσεις όπως αυτή που είδαμε πριν δέκα ημέρες.
