«Το πιο επικίνδυνο πράγμα στο χρηματιστήριο είναι η έκπληξη. Τότε μπορούν μόνο ελάχιστοι από τους χρηματιστές να διατηρήσουν την ηρεμία και την αντικειμενικότητά τους. Η αιτία ενός χρηματιστηριακού κραχ κατά κύριο λόγο δεν είναι η αντικειμενική σκέψη αλλά ένα μαζικό ψυχολογικό φαινόμενο ανακαλύπτει κάποιος ένα πρόβλημα, όσο μικρό κι αν είναι, κι αυτό μεταδίδεται αστραπιαία», Αντρέ Κοστολάνι.
Σε ρυθμούς Κοστολάνι κινήθηκαν οι αγορές στη Wall Street στα μέσα της εβδομάδας και έπειτα από την ομιλία του «τιμονιέρη της Fed». Η Τετάρτη ήταν μια ημέρα που θα ήθελαν να ξεχάσουν πολλοί επενδυτές, ενώ κάποιες από τις εναπομείναντες «αρκούδες» άρχισαν να γεύονται το «μέλι»! Ο επικεφαλής της Fed πρόσθεσε ότι η νομισματική πολιτική είναι η κατάλληλη ώστε να αντιμετωπιστούν πιθανοί κίνδυνοι και ότι από δω και στο εξής η κεντρική τράπεζα θα είναι πολύ πιο προσεκτική στις αποφάσεις της.
«Νομίζω ότι οι περικοπές που θα κάνουμε το επόμενο έτος δεν θα εξαρτηθούν από αυτά που καταγράψαμε σήμερα. Θα αντιδράσουμε με βάση τα δεδομένα, αυτή είναι απλώς η γενική αίσθηση της πολιτικής που η Επιτροπή θεωρεί ότι πιθανότατα θα είναι κατάλληλη», δήλωσε. Απαντώντας στη συνέχεια σε συγκεκριμένη ερώτηση για τις επιπτώσεις που θα έχουν οι δασμοί που έχει ανακοινώσει ο Ντόναλντ Τραμπ, ο πρόεδρος της Fed απάντησε ότι είναι πολύ νωρίς για να έχουμε μια «οριστική απάντηση» σχετικά με το πώς θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον πληθωρισμό.
Ενώ αίσθηση προκάλεσε, εάν και πέρασε στα ψιλά γράμματα, η ερώτηση δημοσιογράφου σχετικά με το Bitcoin και εάν η Fed το υποστηρίξει. Μάλλον, θα πέσει τηλέφωνο από τον Ντόναλντ τις επόμενες ημέρες.
Στο προηγούμενο μου άρθρο ανέφερα την πιθανότητα μιας έκπληξης, η οποία θα ήταν μια αλλαγή στη φρασεολογία του Πάουελ ή μια απροσδόκητη κίνηση στα επιτόκια. Τόνισα ότι: «Όσον αφορά σε μια πιθανή έκπληξη από τον Πάουελ, (προσωπικά θα τη θεωρούσα και αξιόλογη, να μας ξυπνήσει και λίγο από τη μονοτονία), τα υπερκέρδη του 28% δεν είναι ικανά να χαθούν σε δύο ημέρες, απλά θα υπάρξει μια εκτεταμένη κερδοσκοπία εν όψει και του κλεισίματος των παραγώγων της Παρασκευής». Όπερά και εγένετο! Οι αγορές ξύπνησαν από το εορταστικό λήθαργο που έπεσαν από την περίοδο των εκλογών και κατάλαβαν ότι η επόμενη χρονιά θα είναι αρκετά απρόβλεπτη!
Το πρόβλημα για τους κεντρικούς τραπεζίτες έχει ένα όνομα, πληθωρισμός. Πριν δύο χρόνια ο πρόεδρος Πάουελ, είχε πει πως ελπίζει να υπάρξει μια «κάπως ομαλή προσγείωση», αλλά προειδοποίησε πως η αύξηση των επιτοκίων μπορεί να προκαλέσει «κάποιον πόνο».
Επίσης, ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας είχε κάνει λόγο για ένα «στενό μονοπάτι» για τη χαλιναγώγηση του πληθωρισμού, χωρίς να αντιστραφεί η ανάπτυξη. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είπε πως «οι προκλήσεις που εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε είναι πολλές».
Το βασικό ερώτημα που αντιμετώπιζαν οι κεντρικές τράπεζες ήταν το πόσο γρήγορα θα υπερβούν το ουδέτερο επιτόκιο, που θεωρούσαν απαραίτητο για την ισορροπία της παγκόσμιας οικονομίας, και πόσο γρήγορα θα μπορέσουν να επιστρέψουν, όταν ο πληθωρισμός χαλιναγωγηθεί, γιατί όλοι στο πίσω μέρος του μυαλού τους θεωρούσαν σίγουρο ότι ο πληθωρισμός θα τιθασευτεί. Σήμερα βλέπουμε μια Αμερική να διατηρεί την παντοδυναμία της και να φαίνεται ισχυρή, καθώς η ομαλή προσγείωση παίζει ως βασικό σενάριο, ενώ και η εκμετάλλευση των γεωπολιτικών και ενεργειακών προβλημάτων την ισχυροποίησαν ακόμα περισσότερο.
Στον αντίποδα, βλέπουμε μια Αγγλία να ταλαιπωρείται από μια υποβόσκουσα ύφεση και μια Ευρώπη με τους βασικούς της παίκτες (Γερμανία και Γαλλία), να παραπαίουν μέσω πολιτικής αποσταθεροποίησης, αν και ελεγχόμενης προς ώρας, ενώ η οποιαδήποτε ανάπτυξη προέρχεται από τις χώρες του Νότου, μέσω του τουρισμού, που εάν συνεχιστεί για λίγο ακόμα αυτή η εικόνα, τότε θα «χτυπήσει η καμπάνα» για όλους! Όσον αφορά στην ανερχόμενη Κίνα εκεί τα πράγματα σύμφωνα με την όποια παραπληροφόρηση έχουμε δείχνουν ότι κρέμονται από μια κλωστή. Που να είχαμε και πληροφόρηση!
Προσωπικά δε θα σταθώ στο εάν τα κατάφερε ο Πάουελ καλύτερα από τους υπόλοιπους. Ούτε θα σταθώ σε αριθμούς της λογικής το καλύτερο ουδέτερο επιτόκιο θα είναι το 3% ή το 5%, γιατί είναι απλά εικασίες που στηρίζονται σε όσα γνωρίζαμε από την κρίση του «Μεγάλου Πληθωρισμού». Με το παγκόσμιο χρέος στα 100 τρισ. και με αυξητικές τάσεις που δεν πρόκειται να ανακοπούν, οι αγορές θα μάθουν να ζουν με υψηλό πληθωρισμό διαφορετικά θα χρεοκοπήσουμε όλοι. Η αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη του πληθωρισμού είναι η μεταβολή των τιμών. Όταν οι τιμές παραμένουν σταθερές, ανεξαρτήτως αν είναι υψηλές ή όχι τότε δεν υφίσταται το πρόβλημα! Οι σταθερές τιμές βοηθούν να διασφαλιστεί ότι η οικονομία αναπτύσσεται, ότι οι θέσεις εργασίας είναι ασφαλείς και ότι εσείς μπορείτε να είστε σίγουροι πως τα χρήματά σας θα έχουν αύριο περίπου την ίδια αξία όπως σήμερα.
Συμπερασματικά, η συζήτηση πρέπει να γίνεται γύρω από τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών και όχι με «ληγμένα φάρμακα Βόλκερ» της δεκαετίας του 70! Τώρα πως θα επιτευχθεί αυτή η σταθερότητα με την πλειονότητα των εργατικών χεριών να εστιάζει στις υπηρεσίες (άνω του 67% στις ΗΠΑ) και την τεράστια έλλειψη στον πρωτογενή και παραγωγικό τομέα της γεωργίας, που τρέφει τους λαούς, μάλλον θα πρέπει να διδαχθεί εκ νέου στα πανεπιστήμια.
Όσον αφορά στις αγαπημένες μας αγορές και δη στη Wall Street, άρχισαν πολλοί να χασμουριούνται, το εάν θα τους πιάσει και βήχας θα το μάθουμε στην επερχόμενη «χρονιά της αποκάλυψης».
