Είναι φανερό ότι ο πρόεδρος Τραμπ έχει ήδη έτοιμο τον τέλειο αποδιοπομπαίο τράγο. Αυτός δεν είναι άλλος από τον διοικητή της Fed Τζερόμ Πάουελ, ο οποίος ξέρει καλά πως ο πρόεδρος θα «αυτοαποθεωθεί» στην περίπτωση που οι αποφάσεις της Κεντρικής Τράπεζας φέρουν αποτέλεσμα και πως θα ρίξει όλη την ευθύνη στη Fed, αν δε φέρουν.
Λίγη ώρα πριν ξεκινήσει η ομιλία του προέδρου της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας σε ένα συνέδριο στην πόλη Άρλινγκτον στην πολιτεία της Βιρτζίνια των ΗΠΑ, το βράδυ της Παρασκευής 4ης Απριλίου, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προχώρησε σε μία ανάρτηση με ιδιαίτερο νόημα και με ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς τον Τζερόμ Πάουελ και τη Fed. Στην ανάρτηση που έκανε ο πρόεδρος στο κοινωνικό δίκτυο Truth Social, ανέφερε τα εξής, σε δική μας μετάφραση, κρατώντας όσο μπορούμε τον τρόπο γραφής: «Αυτή είναι η ΤΕΛΕΙΑ στιγμή για μείωση των επιτοκίων, για τον πρόεδρο της Fed Τζερόμ Πάουελ. Είναι πάντα «αργός» αλλά τώρα μπορεί να αλλάξει αυτή την εικόνα, και γρήγορα. Οι τιμές της ενέργειας έχουν πέσει, τα επιτόκια έχουν πέσει, ο πληθωρισμός είναι πεσμένος, ακόμα και η τιμή των αυγών έχει πέσει κατά 69%, ενώ οι θέσεις εργασίας ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ, όλα αυτά μέσα σε δύο μήνες. Μία ΜΕΓΑΛΗ ΝΙΚΗ για την Αμερική. ΚΟΨΕ ΤΑ ΕΠΙΤΟΚΙΑ, ΤΖΕΡΟΜ, ΚΑΙ ΣΤΑΜΑΤΑ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ!». Δεν χρειάζεται να πούμε κάτι παραπάνω, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο προς τον Πάουελ και τους συνεργάτες του στη Fed.
Είναι όμως τόσο απλά τα πράγματα; Προφανώς, και όχι, και αυτό είναι βέβαιο πως το γνωρίζει ο Αμερικανός πρόεδρος. Είναι επίσης βέβαιο πως δεν τον ενδιαφέρει και πολύ, καθώς δεν έχει κρύψει την επιθυμία του να «ξεφορτωθεί» τον Πάουελ πριν τη λήξη της θητείας του στις 15 Μαΐου 2026. Πιστός στη δοκιμασμένη μέθοδο της επίρριψης ευθυνών σε όλους τους άλλους και ειδικά σε όσους δε φοβούνται να έρθουν σε δημόσια αντιπαράθεση μαζί του, βρήκε μία καλή ευκαιρία να φέρει σε δύσκολη θέση τον διοικητή, ο οποίος ήταν προσωπική του επιλογή το 2018 αλλά στη συνέχεια έγινε «κόκκινο πανί» όταν ανέβασε τα επιτόκια το 2019.
Στην παρούσα συγκυρία, ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει πάση θυσία να πείσει τους πολίτες των ΗΠΑ, και κυρίως τους ψηφοφόρους του, πως οι οικονομικές δυσκολίες που θα προκληθούν από την πολιτική επιβολής πολύ υψηλών εισαγωγικών δασμών σε πλήθος προϊόντων θα κρατήσουν μόνο μερικούς μήνες και στη συνέχεια τα πράγματα θα καλυτερεύσουν. Είναι εξαιρετικά βολικό για αυτόν να υποστηρίξει πως αυτή τη στιγμή είναι απαραίτητη η μείωση των επιτοκίων αναφοράς από τη Fed για να τονωθεί η οικονομία ενόψει των – προσωρινών – προβλημάτων που φέρνει η εμπορική πολιτική του.
Προς υποστήριξη αυτής της άποψης, ο Αμερικανός πρόεδρος επικαλείται τη σημαντική μείωση του πληθωρισμού και την καλή κατάσταση της αγοράς εργασίας και καλεί τον Πάουελ να συνεχίσει τη μείωση των επιτοκίων αναφοράς που ξεκίνησε από τον περασμένο Σεπτέμβριο. Εδώ βέβαια αξίζει να θυμίσουμε πως όταν είχε γίνει η πρώτη κίνηση μείωσης, ο Τραμπ, ως υποψήφιος πρόεδρος είχε κατηγορήσει τον Πάουελ πως κατέβασε τα επιτόκια για να τονώσει την οικονομία και να βοηθήσει τον τότε πρόεδρο Μπάιντεν ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου. Επίσης, καλό είναι να θυμηθούμε πως ο ρυθμός υποχώρησης του πληθωρισμού έχει πέσει πολύ τους τελευταίους μήνες και ακόμα βρίσκεται αρκετά πάνω από τον στόχο του 2% που έχει θέσει εδώ και πολλά χρόνια η Fed.
Λίγη ώρα μετά την ανάρτηση του προέδρου, η προετοιμασμένη ομιλία του Τζερόμ Πάουελ έδειξε καθαρά πως ο διοικητής και οι συνεργάτες του δε συμφωνούν με τις απόψεις και τις επιθυμίες του προέδρου. Το βασικό νόημα της ομιλίας ήταν πως η Fed δεν πρόκειται να βιαστεί να προχωρήσει σε περαιτέρω μειώσεις επιτοκίων εξαιτίας των αποφάσεων του Τραμπ στον τομέα των δασμών ούτε εξαιτίας της πολύ μεγάλης πτώσης των χρηματιστηριακών αγορών σαν αποτέλεσμα των σχετικών ανακοινώσεων του προέδρου. Στη σύνοψη του περιεχομένου του σχετικού άρθρου του Bloomberg (σύνοψη που κάνει το σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης του διεθνούς πρακτορείου) βλέπουμε πως ο Πάουελ δήλωσε πως η Fed θα περιμένει πρώτα να πάρει μία πιο ξεκάθαρη εικόνα της κατάστασης πριν προχωρήσει σε οποιαδήποτε κίνηση μείωσης επιτοκίων. Στην ίδια σύνοψη βλέπουμε πως ο διοικητής έδωσε έμφαση στην υποχρέωση της Κεντρικής Τράπεζας να βεβαιωθεί πως οι τυχόν ανοδικές τάσεις στις τιμές των αγαθών λόγω των δασμών δεν πρόκειται να μονιμοποιηθούν, υπενθυμίζοντας το γεγονός πως ο πληθωρισμός βρίσκεται ήδη σε ανώτερο του επιθυμητού επίπεδο.
Αφήνοντας την Τεχνητή Νοημοσύνη του Bloomberg, στο Barron’s είδαμε πως ο διοικητής επισήμανε ότι το ύψος των δασμών που ανακοινώθηκαν ήταν μεγαλύτερο του αναμενόμενου, κάτι που σημαίνει πως η επίδρασή τους στην οικονομία θα είναι και αυτή μεγαλύτερη του αναμενόμενου. Κατά τον Πάουελ, αυτό σημαίνει πως θα έχουμε αύξηση του πληθωρισμού και μείωση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας εξαιτίας της επιβολής των υψηλών εισαγωγικών δασμών. Ο διοικητής ανέφερε επίσης πως η κατάσταση της οικονομίας χαρακτηρίζεται από έντονη αβεβαιότητα και από αυξημένο κίνδυνο ανόδου του πληθωρισμού και των ποσοστών ανεργίας. Η συγκεκριμένη αναφορά δεν είναι καθόλου τυχαία, καθώς η εντολή που έχει η Fed σύμφωνα με το καταστατικό της είναι να επιδιώκει τη σταθερότητα των τιμών και τα ανώτατα διατηρήσιμα ποσοστά απασχόλησης. Είναι προφανές πως κατά τον διοικητή Πάουελ και οι δύο βασικοί στόχοι της τράπεζας δυσκολεύουν σαν συνέπεια της εμπορικής πολιτικής του Ντόναλντ Τραμπ.
Οι δηλώσεις του Τζερόμ Πάουελ είναι απόλυτα λογικές. Το βασικό καθήκον της Fed είναι να κρατά χαμηλό τον πληθωρισμό και υψηλά τα ποσοστά απασχόλησης. Από τη στιγμή που οι υψηλοί δασμοί θα έχουν ως σχεδόν βέβαιη συνέπεια την αύξηση του πληθωρισμού, δεν είναι δυνατόν να προχωρήσει σε βιαστική μείωση των επιτοκίων, ακόμα και αν αυξάνεται η ανεργία. Όπως ανέφερε στις δηλώσεις του ο Πάουελ, πρέπει πρώτα να περάσει λίγος χρόνος και να ξεκαθαρίσει κάπως η κατάσταση πριν η τράπεζά του μπορέσει να ζυγίσει και να προχωρήσει σε οποιαδήποτε κίνηση.
Όσο λογικό και να είναι αυτό, δεν ακούστηκε πολύ ευχάριστα σε ορισμένους. Πρώτα απ’ όλα, δεν άρεσε στους επενδυτές και τις χρηματιστηριακές αγορές, αφού λίγο μετά τις δηλώσεις του διοικητή το απόγευμα της Παρασκευής οι αμερικανικοί χρηματιστηριακοί δείκτες επιτάχυναν την πτώση τους και βυθίστηκαν στο περίπου -6%, αφού διαψεύσθηκαν οι ελπίδες κάποιων για άμεση βοήθεια στις καταρρέουσες μετοχικές αγορές, κατά το πρότυπο αυτού που κάποτε ήταν γνωστό ως «Fed Put». Πολύ πιθανόν είναι πως δε θα άρεσε στον πρόεδρο Τραμπ, αφού είναι φανερό πως ο διοικητής συνεχίζει να τον «αψηφά». Μπορεί όμως και να του άρεσε, καθώς τώρα ξέρει πως αν τα πράγματα πάνε άσχημα για την οικονομία, τον πληθωρισμό και την απασχόληση, ο ιδανικός ένοχος είναι ήδη έτοιμος. Ο Τζερόμ Πάουελ απάντησε πολύ εύκολα στο δίλημμα που του έθεσε ο πρόεδρος και έβαλε εθελοντικά υποψηφιότητα για τον ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου.
