Η συζήτηση για το πώς καταφέρνει το καθεστώς Ερντογάν να κρατά όρθια την τουρκική οικονομία είναι παλιά. Οι καταγγελίες ότι η χώρα έχει γίνει παράδεισος για το μαύρο χρήμα, μαζί με υπόνοιες ότι τεράστια ποσά, αγνώστου προελεύσεως, από λαθρεμπόριο έως προϊόν ξεπλύματος μαύρου χρήματος και αποτέλεσμα διαφθοράς, επανέρχονται συχνά στο προσκήνιο, μέσα από ξένα δημοσιεύματα. Την αναζωπυρώνουν οι καταγγελίες του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος έφτασε στο σημείο να παρομοιάσει τον υπουργό Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, με τον Γουόλτερ Γουάιτ, τον καθηγητή χημείας που έγινε βαρόνος μεθαμφεταμίνης μέσα από τη blockbuster σειρά Breaking Bad.
Η αλήθεια είναι ότι σε μία χώρα όπως η Τουρκία, όπου ο πρόεδρός της θέλει να αξιολογεί μόνος του την οικονομία και όχι οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης, επιδιώκει να συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες και δίνει επίσημα στοιχεία για το ΑΕΠ και τον πληθωρισμό που αμφισβητούνται, οι θεωρίες συνομωσίας με την πραγματικότητα μπορούν πολύ εύκολα να μπερδευτούν. Οι απίστευτες κατηγορίες του Κιλιτσντάρογλου έρχονται σε μία περίοδο που αφενός χαρακτηρίζεται από εύλογη προεκλογική ένταση και αφετέρου βρίσκει την Τουρκία αντιμέτωπη με πολύ σοβαρά οικονομικά και όχι μόνο προβλήματα.
Στο δρόμο προς τις εκλογές, ο Ερντογάν πρέπει να πείσει τους πολίτες ότι η οικονομία δεν καταρρέει, να βρει συναλλαγματικά αποθέματα γιατί η κεντρική τράπεζα της χώρας (CBRT) έχει ξεμείνει και να εξαφανίσει τον πληθωρισμό που τρέχει εδώ και έξι μήνες με ρυθμό άνω του 70%. Πως θα το πετύχει αυτό;
Η Ρωσία του Πούτιν θα μπορούσε να βοηθήσει. Οι σχέσεις του Ερντογάν με τον Πούτιν και τον Μαδούρο είναι γνωστές. Τον περασμένο Ιούνιο, και ενώ ο πλανήτης ζούσε στο ρυθμό του πολέμου στην Ουκρανία, ο Τούρκος πρόεδρος συνάντησε τον δικτάτορα της Βενεζουέλας και την ίδια μέρα ο υπουργός Εξωτερικών τον Λαβρόφ. Από τότε, η συνεργασία Ερντογάν-Πούτιν ολοένα και ενισχύεται με το βλέμμα πάντα στις εκλογές του 2023.
Σύμφωνα με τους New York Times, η επιλογή της Τουρκίας να μην επιβάλλει τις δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας αποσκοπεί σε συγκεκριμένα οφέλη, όπως οι ρωσικές ενέσεις μετρητών στην CBRT, η παροχή φθηνής ενέργειας, οι εξαγωγές προς τη μεγάλη ρωσική αγορά, οι Ρώσοι τουρίστες αλλά και η συναίνεση της Μόσχας στην προσπάθεια του Ερντογάν να συντρίψει τον κουρδικό αυτονομισμό στη Συρία, μία πολιτική που έχει μεγάλη απήχηση στον κόσμο και ο ίδιος πιστεύει ότι θα τον βοηθήσει τα μέγιστα μέχρι την κάλπη. Ο Πούτιν, με άλλα λόγια, χρηματοδοτεί και στηρίζει σε κάθε επίπεδο τον εκλογικό αγώνα του Ερντογάν.
Όταν μπαίνει και ο Μαδούρο στην εξίσωση, οι συμπτώσεις και τα αναπάντητα ερωτήματα πολλαπλασιάζονται. Επισήμως, η Τουρκία προσβλέπει σε εμπορικά οφέλη ύψους 3 δισ. δολαρίων από τις σχέσεις με τη Βενεζουέλα, ωστόσο οι αμερικανικές αρχές ερευνούν την υπόθεση του Άλεξ Σάαμπ, ή τραπεζίτη του Μαδούρο, για τη διακίνηση μαύρου χρήματος, πετρελαίου και τόνων κοκαΐνης προερχόμενων από το καρτέλ του Ήλιου και την Κολομβία.
Και ενώ ο Ερντογάν καταστρώνει τα επόμενα σχέδιά του στο παλάτι του, στη χώρα η φτώχεια μεγαλώνει. Τον Ιούνιο έρευνα του ΟΗΕ έδειξε ότι 14,8 εκατομμύρια πολίτες δεν έχουν επαρκή σίτιση, αριθμός που αυξήθηκε κατά 410.000 σε 3 μήνες, ενώ τον περασμένο Μάρτιο, μελέτη της τουρκικής ένωσης για τα δικαιώματα των καταναλωτών (THD), έδειξε ότι πάνω από 76,5 εκατομμύρια καταναλωτές ζουν σε συνθήκες πείνας και φτώχειας, αριθμός που αντιστοιχεί σε πάνω από το 90% του πληθυσμού.
Από το 2018 μέχρι σήμερα, διεθνείς οργανισμοί, αναλυτές επενδυτικών οίκων και διακεκριμένοι οικονομολόγοι, προειδοποιούν για τις ανορθόδοξες και ταυτόχρονα επικίνδυνες πολιτικές του Ερντογάν και τη συνολική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η τουρκική οικονομία. Ο πληθωρισμός έχει εκτοξευθεί πάνω από το 83% εδώ και πολλούς μήνες - σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία και στο 186% σύμφωνα με ανεξάρτητους ερευνητές – ενώ η τουρκική λίρα βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου στις 18,61 λίρες/δολάριο, έχοντας υποτιμηθεί σε ποσοστό άνω του 75% σε τέσσερα χρόνια. Χθες, έγινε γνωστό ότι το εμπορικό έλλειμμα της Τουρκίας αυξήθηκε κατά 430% τον Οκτώβριο και διαμορφώνεται στα 91 δισ. δολάρια στο δεκάμηνο.
Και μόνο η υποτίμηση της λίρας θα ήταν ικανή να οδηγήσει σε πλήρη κατάρρευση την οικονομία. Όμως η Τουρκία αντέχει και δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν ότι έχει μετατραπεί σε ένα πολύτιμο κόμβο λαθρεμπορίου, καθώς ενώνει την Ασία με την Ευρώπη, ενώ διατηρεί πολύ στενές επαφές με τη Ρωσία και τη Λιβύη.
Πρόσφατα, η JPMorgan προχώρησε στην εκτίμηση ότι ο πληθωρισμός στην Τουρκία θα παραμείνει σε αφύσικα και υπερβολικά υψηλά επίπεδα μέχρι να εφαρμοστούν ορθόδοξες πολιτικές, προειδοποιώντας στην ουσία πως όσο ο Ερντογάν συνεχίζει την πολιτική των χαμηλών επιτοκίων για να πυροδοτεί ανάπτυξη και να κρύβει την ανέχεια, η ακρίβεια θα επιδεινώνει τις συνθήκες φτώχειας στη χώρα.
