Από την αρχή του 2022, όταν άρχισε να γίνεται φανερό πως δεν θα μπορέσουμε να αποφύγουμε τις αυξήσεις των επιτοκίων αναφοράς από τις κεντρικές τράπεζες, το μυαλό των επενδυτών πηγαίνει συνεχώς πολύ μπροστά και προσπαθεί να μαντέψει πότε θα έρθει το τέλος αυτών των αυξήσεων και πότε θα αρχίσει η αντίστροφη διαδικασία.
Όταν οι αυξήσεις ξεκίνησαν, πολλοί αναλυτές υποστήριζαν πως οι αυξήσεις των επιτοκίων δεν θα κρατούσαν πολύ και θα ολοκληρώνονταν προς το τέλος της χρονιάς. Μιλώντας για τις ΗΠΑ, μεγάλο μέρος της αγοράς θεωρούσε πως από την αφετηρία των σχεδόν μηδενικών επιτοκίων αναφοράς ο διοικητής Πάουελ και η ομάδα του θα ανέβαζαν τα επιτόκια προς το 3,5% προς το τέλος του χρόνου και θα άρχιζαν την αντίστροφη πορεία κάποια στιγμή την άνοιξη του 2023 διότι η αμερικανική οικονομία θα στέναζε υπό το βάρος των ανερχόμενων επιτοκίων.
Αυτή η εκτίμηση, η οποία απεικονιζόταν και στις τιμές των σχετικών παράγωγων προϊόντων στο χρηματιστήριο του Σικάγου αποδείχθηκε τελείως λανθασμένη αφού ο πληθωρισμός είναι πολύ πιο ανθεκτικός απ’ όσο υπέθετε πολύς κόσμος. Από τότε μέχρι τώρα βρισκόμαστε σε μία συνεχή διαδικασία προσαρμογής των προσδοκιών των επενδυτών και των αγορών στην πραγματικότητα και στις, αρκετά διαφορετικές από τις αρχικώς αναμενόμενες, κινήσεις της αμερικανικής Fed και των συναδέλφων της στις δυτικές χώρες.
Κάθε φορά που ανακοινώνονται οι μετρήσεις του πληθωρισμού στις ΗΠΑ και τις Ευρωπαϊκές χώρες, σχεδόν κάθε φορά που ανακοινώνονται οι οικονομικές στατιστικές στις ΗΠΑ, το μήνυμα είναι το ίδιο. Ο πληθωρισμός αντέχει και έχει αρχίσει να «μολύνει» όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της οικονομίας, απειλώντας να αποκτήσει πιο μόνιμα χαρακτηριστικά. Την ίδια στιγμή, η οικονομία δεν δείχνει ακόμα να επηρεάζεται πολύ δυνατά από την άνοδο των επιτοκίων, ειδικά στην αγορά εργασίας. Αποτέλεσμα αυτού του συνδυασμού είναι η σταδιακή αλλαγή των εκτιμήσεων της ίδιας της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας για το πόσο ψηλά θα χρειαστεί να φτάσουν τελικά τα επιτόκια και για πόσο καιρό θα παραμείνουν σε εκείνα τα επίπεδα.
Παρά το γεγονός πως εδώ και αρκετούς μήνες βλέπουμε σχεδόν τα ίδια πράγματα κάθε φορά που ανακοινώνονται τα στοιχεία για την οικονομία και τον πληθωρισμό, η έμφυτη αισιοδοξία μεγάλου μέρους των επενδυτών κάνει την αγορά να ξεχνιέται μόλις περάσει η πρώτη έντονη αρνητική εντύπωση. Όμως ξαναθυμάται πως τα πράγματα είναι δύσκολα όταν έρθει η επόμενη ανακοίνωση ή όταν μία δήλωση των αξιωματούχων της Fed μας υπενθυμίσει πως ακόμα είναι νωρίς για να πούμε πως η άνοδος των επιτοκίων έχει αρχίσει να φέρνει καρπούς στην μάχη κατά του πληθωρισμού.
Έτσι, θα μπορούσε να πει κανείς πως παρακολουθούμε έναν παράξενο χορό, με δύο παρτενέρ, από την μία μεριά τις κεντρικές τράπεζες και τις κινήσεις τους με τα επιτόκια και από την άλλη μεριά τις αγορές. Όταν μιλάει ο χορογράφος, δηλαδή ο Τζερόμ Πάουελ, το ζευγάρι χορεύει μελαγχολικά κατευθυνόμενο προς τα υψηλότερα επιτόκια, με τις μετοχές να πέφτουν, τις αποδόσεις των ομολόγων να ανεβαίνουν και το δολάριο να επιβάλλεται έναντι όλων σχεδόν των άλλων νομισμάτων. Όταν η φωνή του χορογράφου σταματήσει να ακούγεται, το ζευγάρι αλλάζει κατεύθυνση, ο χορός γίνεται πιο ζωηρός και ευχάριστος, τα επιτόκια βγαίνουν για λίγο από την μέση, οι μετοχές ανεβαίνουν, οι αποδόσεις των ομολόγων υποχωρούν και το δολάριο αφήνει για λίγο τα υπόλοιπα νομίσματα να ανασάνουν. Αυτό όμως δεν κρατάει πολύ γιατί ο αυστηρός χορογράφος επαναφέρει το ζευγάρι στην τάξη και τα πράγματα αρχίζουν πάλι από την αρχή.
Κάτι τέτοιο έγινε και προχθές με τις ανακοινώσεις της Fed για τη νέα αύξηση των επιτοκίων και την συνέντευξη του διοικητή Πάουελ που επακολούθησε. Το ανακοινωθέν, το οποίο επιβεβαίωσε την αύξηση των επιτοκίων αναφοράς κατά 0,75% που περίμεναν όλοι, ήταν διατυπωμένο με τέτοιον τρόπο που ορισμένοι πίστεψαν πως σηματοδοτούσε μία αλλαγή στην στάση της Fed. Με την βοήθεια του πολύπειρου John Authers από το Bloomberg αντιλαμβανόμαστε πως αυτό που έδωσε ελπίδες στις αγορές και προκάλεσε μία αξιόλογη άνοδο ήταν μία μικρή αλλαγή στην φρασεολογία της ανακοίνωσης σε σχέση με τις αντίστοιχες των προηγουμένων μηνών. Η φράση «cumulative tightening of monetary policy», δηλαδή η «σωρευμένη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής» έκανε ορισμένους να πιστέψουν πως μπαίνουμε σε μία άλλη φάση της διαδικασίας αύξησης των επιτοκίων με εγκατάλειψη των μεγάλων κινήσεων όπως η προχθεσινή κατά 0,75%.
Οι θιασώτες αυτής της ερμηνείας υπέθεσαν πως οι αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας αναγνωρίζουν πως έχουν ήδη ανεβάσει αρκετά τα επιτόκια σε μικρό χρονικό διάστημα και δεν βιάζονται πλέον για τα επόμενα βήματα περιμένοντας να δουν και τα αποτελέσματα αυτών των αυξήσεων, καθώς είναι γνωστό πως οι αλλαγές στην νομισματική πολιτική δεν επιδρούν άμεσα στην οικονομία. Αυτό βέβαια δεν μοιάζει με το πολυπόθητο Fed Pivot, δηλαδή την παύση της διαδικασίας αυξήσεων και το ξεκίνημα της πορείας προς την σταδιακή τους μείωση. Ήταν όμως αρκετό για να δώσει κάποιες ελπίδες, δεδομένης της δίψας των αγορών για καλά νέα.
Όπως είπαμε όμως και πριν, ο χορογράφος είναι ο διοικητής Πάουελ ο οποίος σταμάτησε τον χαρούμενο χορό πολύ απότομα, με τις δηλώσεις του κατά την διάρκεια της συνέντευξης που έδωσε αμέσως μετά. Όπως πολύ εύστοχα ανέλυσε χθες η Μαίρη Βενέτη (Τι έκοψε τα «φτερά» του Πάουελ | Liberal), ο διοικητής προσγείωσε τους επενδυτές λέγοντάς τους πως το αναμενόμενο τελικό ύψος των επιτοκίων είναι αυτή την στιγμή μεγαλύτερο από αυτό που περίμεναν οι αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας τον Σεπτέμβριο. Η επιστροφή στην σκληρή πραγματικότητα οδήγησε αμέσως τις αγορές σε σημαντική πτώση: ο δείκτης S&P 500 έχασε σε λίγη ώρα σχεδόν 3,5%, οι αποδόσεις των κρατικών αμερικανικών ομολόγων ανέβηκαν και πάλι και το δολάριο επανήλθε σε ανοδική πορεία.
Η προχθεσινή ψυχρολουσία δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Όπως είπαμε και στο ξεκίνημα, έχει ήδη γίνει πολλές φορές μέσα στο 2022 και πιθανολογούμε πως θα ξαναγίνει αρκετές φορές τους επόμενους μήνες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο διοικητής Πάουελ και οι συνάδελφοί του στην Fed δεν έχουν αφήσει καμία αμφιβολία για την αποφασιστικότητά τους στην μάχη κατά του πληθωρισμού. Μέχρι να δουν τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας δεν πρόκειται να χαλαρώσουν την στάση τους. Αυτό σημαίνει πως είναι σχεδόν βέβαιο πως αυτή η εναλλαγή διάθεσης των αγορών δεν πρόκειται να σταματήσει εύκολα. Κάθε φορά που θα γίνεται μία ανοδική κίνηση στις μετοχές συνοδευόμενη από πτώση των αποδόσεων των ομολόγων και χαλάρωση του δολαρίου, θα έρχεται κάποια ανακοίνωση που θα δείχνει πως ο πληθωρισμός δεν ανταποκρίνεται ακόμα στην θεραπεία της αύξησης των επιτοκίων ή πως η οικονομία αντέχει ακόμα, οι καταναλωτές ξοδεύουν και το ποσοστό ανεργίας δεν αυξάνεται. Και αν δεν έρθει μία τέτοια ανακοίνωση, τον πάγο στις αγορές θα ρίξουν οι αξιωματούχοι της Fed, όπως έχουν κάνει αρκετές φορές μέχρι τώρα, οι οποίοι δεν επιθυμούν να βλέπουν πολύ ενθουσιασμό στις αγορές όσο ο πληθωρισμός δε δείχνει πραγματικά σημάδια υποχώρησης.
Μέχρι λοιπόν να δούμε κάποια σημάδια που να δείχνουν πως ο πληθωρισμός όντως αρχίζει να χάνει την αντοχή του, θα συνεχίζεται αυτός ο ιδιότυπος χορός των αγορών με τα επιτόκια που έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετούς μήνες. Τα σημάδια που θα φέρουν την αλλαγή που επιθυμούν οι αγορές, δηλαδή το Fed Pivot, τα έχουν περιγράψει κάποιοι από τους αξιωματούχους της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας. Θα πρέπει να δούμε τον δομικό πληθωρισμό να αρχίσει να υποχωρεί και να πλησιάσει προς ένα επίπεδο αύξησης από μήνα σε μήνα της τάξης του 0,2%. Όταν δούμε τις πρώτες ενδείξεις μίας τέτοιας κίνησης θα έχει πλησιάσει και η ώρα που ο χορός θα γίνει πολύ πιο ζωηρός και κεφάτος και η φωνή του χορογράφου θα αρχίσει να χάνεται από τα αυτιά μας.
