Το ενδεχόμενο υποβάθμισης του αξιόχρεου της Ιταλίας στην κατηγορία «σκουπίδι» αυτήν την εβδομάδα από τον οίκο αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Moody’s διατηρεί τα νεύρα «τεντωμένα» στην ιταλική αγορά.
Η Moody’s βαθμολογεί την Ιταλία με «Βαα3», μόλις μια βαθμίδα πάνω από την κατηγορία «junk» με αρνητικές προοπτικές. Μια υποβάθμιση χώρας του G7 στην κατηγορία υψηλού πιστωτικού κινδύνου θα είναι άνευ προηγουμένου. Η όποια απόφαση του οίκου αναμένεται την ερχόμενη Παρασκευή.
Θα είναι η πρώτη αξιολόγηση από τον Σεπτέμβριο, τότε που ο κυβερνητικός συνασπισμός της πρωθυπουργού Giorgia Meloni υιοθέτησε πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική. Τότε το spread, η διαφορά απόδοσης των ιταλικών ομολόγων με τα γερμανικά, είχε διευρυνθεί στις 210 μονάδες βάσης για πρώτη φορά από τον Ιανουάριο.
Με το spread να έχει κλείσει κάτω από τις 190 μονάδες βάσης σήμερα, η εικόνα δεν προϊδεάζει για επικείμενη υποβάθμιση. Πόσο μάλλον όταν οι άλλοι μεγάλοι οίκοι, ανταγωνιστές της Moody’s, παραμένουν λιγότερο απαισιόδοξοι όσον αφορά στην Ιταλία. Ωστόσο, αυτό δεν μειώνει το ρίσκο της Παρασκευής.
Μια υποβάθμιση στην κατηγορία «σκουπίδι» θα είναι ένα σοκ σε μια ήδη εύθραστη αγορά, εκτιμούν οι αναλυτές της τράπεζας Barclays. To spread των ιταλικών ομολόγων με τα γερμανικά στένεψε στις 183 μονάδες βάσης.
Μια υποβάθμιση μπορεί να το εκτινάξει στις 250 μονάδες βάσης, προς τα επίπεδα που κινήθηκε στις εκλογές του 2022 που έφεραν τη Meloni την εξουσία. Στην περίπτωση αυτή θα αυξηθεί η πίεση στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να παρέμβει για να περιορίσει την αναταραχή.
Το γεγονός ότι θα είναι μια μόνο αξιολόγηση μπορεί να περιορίσει τη ζημιά, αλλά δεν μπορούν να αποκλειστούν σεισμικές δονήσεις. Οι αναλυτές της Moody’s θυμούνται καλά ότι η πρώτη υποβάθμιση της Ελλάδας στην κατηγορία «σκουπίδι» το 2010 από τον οίκο S&P επιδείνωσε την κρίση χρέους της Ευρωζώνης.
Ο οίκος Moody’s μπορεί τελικά να μην ανακοινώσει κάτι, αλλά η προσοχή είναι στραμμένη στην Παρασκευή. Ήταν τον Αύγουστο του 2022 που έκρινε ότι οι προοπτικές της Ιταλίας είναι «αρνητικές». Ιστορικά, το μέσο διάστημα που μεσολαβεί πριν από μια αλλαγή στη βαθμολογία του αξιόχρεου είναι γύρω στο ένα έτος.
Η πιθανότητα υποβάθμισης είναι ένα σενάριο, υπάρχει θεωρητικά και το σενάριο της αναβάθμισης των προοπτικών σε «σταθερές». Η απόφαση της Moody’s για την Ιταλία θα έρθει σύντομα μετά την κίνησή της να υποβαθμίσει τις προοπτικές των ΗΠΑ, που έχουν αξιολόγηση Ααα, σε «αρνητικές» από «σταθερές».
Ο οίκος Moody’s έχει εστιάσει σε τρεις προβληματισμούς όσον αφορά στην Ιταλική οικονομία. Οι πρώτοι δύο έχουν να κάνουν με τις δομικές μεταρρυθμίσεις και τις προκλήσεις στον τομέα της παροχής ενέργειας.
Η μεγαλύτερη ανησυχία του οίκου όμως είναι τα δημοσιονομικά.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει σε προηγούμενη αξιολόγηση του, «τους κινδύνους να εξασθενήσει η δημοσιονομική ισχύς της χώρας από την επιβράδυνση της ανάπτυξης, τα υψηλότερα κόστη χρηματοδότησης και την πιο αδύναμη δημοσιονομική πειθαρχία.»
Οι επιδόσεις της Ιταλίας στα μέτωπα αυτά δεν είναι οι καλύτερες. Η χώρα μόλις κατάφερε να αποφύγει την ύφεση, ενώ τα υψηλά επιτόκια της ΕΚΤ έχουν αυξήσει το κόστος δανεισμού της. Ο δε προϋπολογισμός του 2024 που έφερε η κυβέρνηση Meloni χαρακτηρίστηκε από τον οίκο Fitch ως «σημαντικά χαλαρός».
Δεν προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα τον επόμενο χρόνο και το έλλειμμα δεν θα επανέλθει στο όριο του 3% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης πριν από το 2026.
Η Moody’s τείνει να εστιάζει στο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ και στην περίπτωση της Ιταλίας προβλέπεται ότι θα υπερβαίνει το 140% του ΑΕΠ τα επόμενα πέντε χρόνια, σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του Διεθμούς Νομισματικού Ταμείου, δηλαδή θα είναι οκτώ ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο απ' ό,τι εκτιμούσε τον Απρίλιο. Οι οίκοι Fitch και S&P Global αξιολογούν την Ιταλία μια βαθμίδα πάνω από αυτήν της Moody’s με «σταθερές» προοπτικές.
