Τα παιδικά περσικά παραμύθια είναι γεμάτα με ιπτάμενα χαλιά, με μυθικά παλάτια και με «τζίνι» που βγαίνοντας μέσα από τα μαγικά λυχνάρια, ικανοποιούν τις επιθυμίες όλων όσοι τα κρατούν στα χέρια τους ή τρίβουν την επιφάνειά τους. Καμιά φορά μάλιστα, το απελευθερωμένο τζίνι, αρνείται να επιστρέψει στο λυχνάρι ή στο μπουκάλι του και ανεξέλεγκτο «κάνει τα δικά του».
Ένα τέτοιο ανεξέλεγκτο τζίνι, που με τόση χαρά είχαν απελευθερώσει και υποδεχθεί οι Αμερικανοί πολίτες, ο Αμερικανικός επιχειρηματικός κόσμος και οι παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές, είναι ο σημερινός ένοικος του Λευκού Οίκου.
Οι προσδοκίες από την εκλογή του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ήταν μεγάλες. Οι πάντες φαντάζονταν ότι είχαν κάτι να κερδίσουν.
Ο μέσος Αμερικανός πολίτης περίμενε ότι το όραμα του MAGA / «Make America Great Again», δηλαδή ότι η «Αμερική θα ξαναγίνει μεγάλη», θα του εξασφάλιζε υψηλότερες αποδοχές, ισχυρότερο καταναλωτικό πορτοφόλι, περισσότερες και καλύτερες θέσεις απασχόλησης και ταυτόχρονα θα επανερχόταν στο προσκήνιο η εθνική αμερικανική υπερηφάνεια.
Σύμπας ο Αμερικανικός επιχειρηματικός κόσμος, από τις πετρελαϊκές επιχειρήσεις μέχρι τις τράπεζες και από τις εταιρε9ίες τεχνολογίας μέχρι τα επενδυτικά funds, κατέστρωναν τα σχέδιά τους πάνω στις εξαγγελίες για απρόσκοπτη επιστροφή στις εξορύξεις, για απορρύθμιση των αυστηρών κανονιστικών και ρυθμιστικών πλαισίων, για γενναίες χρηματοδοτήσεις στον χώρο της τεχνολογικής ανάπτυξης και για επιβεβαίωση της κυριαρχίας της οικονομίας των ΗΠΑ και του δολαρίου σε ολόκληρο τον κόσμο.
Στο ίδιο μήκος κύματος, εκινούντο και οι χρηματιστηριακές αγορές. Οι περισσότεροι οικονομικοί και χρηματιστηριακοί αναλυτές, αλλά και οι επενδυτικοί οίκοι πόνταραν πάνω σε ένα «φιλοχρηματιστηριακό» κλίμα, αφού ο πρόεδρος Τραμπ υπόσχονταν σημαντικά κέρδη για όλους. Άλλωστε, οι αγορές εκτιμούσαν ότι το επιχειρηματικό αστέρι του Αμερικανού προέδρου, θα συνέβαλε αποφασιστικά στη συνέχιση του κερδοσκοπικού ράλι διαρκείας της Wall Street και στην παραγωγή χρηματιστηριακών υπεραξιών.
Τελικά, δεν βγήκε απλά ένα ανεξέλεγκτο τζίνι μέσα από το λυχνάρι. Βγήκε ένα τζίνι με κτηνώδη δύναμη και ανερμάτιστη λογική. Το οποίο αφενός διαχειρίζεται την οικονομική κατάσταση των ΗΠΑ με εμμονές και ιδεοληψίες και αφετέρου δημιουργεί μια πρωτοφανή αναταραχή στις παγκόσμιες αγορές εμπορίου και κεφαλαίων.
Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης στις ΗΠΑ υποχωρεί σε επικίνδυνο βαθμό. Το δολάριο κατηφορίζει με άτακτο τρόπο έναντι των υπολοίπων σημαντικότερων νομισμάτων. Τα αμερικανικά ομόλογα κλυδωνίζονται. Η Wall Street αναζητά εναγωνίως επίπεδα στήριξης. Ο δείκτης του χρηματιστηριακού φόβου απογειώνεται, ενώ ο αντίστοιχος της επενδυτικής διάθεσης βυθίζεται. Οι μετοχές βασικών επιχειρήσεων, που είχαν υποστηρίξει προεκλογικά τον Ντοναλντ Τραμπ, όπως η Blackstone και η Chevron καταγράφουν χαμηλότερες τιμές 52 εβδομάδων. Σημαντικοί παράγοντες της οικονομίας των ΗΠΑ, αρκετοί εκ των οποίων είχαν ακουστεί και για τη θέση του υπουργού Οικονομικών, πριν αναλάβει τα καθήκοντα του ο Scott Bessent, όπως ο Bill Ackman, CEO της Pershing Square Capital Management και ο Jamie Dimon, CEO της JPMorgan, ακόμα και ο πρώην υπουργός Εμπορίου επί προηγούμενης θητείας Τραμπ, Wilbur Ross, αναφέρονται σε επικίνδυνες επιλογές και σε κλιμάκωση της κρίσης.
Ωστόσο, το πρόβλημα, έχει ξεπεράσει τα στενά γεωγραφικά όρια των ΗΠΑ και τις αγορές της Wall Street. Δεκάδες χώρες επανατοποθετούνται στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη. Από την Κίνα, η οποία στην ουσία βρίσκεται σε ένα καθεστώς πλήρους διακοπής των εμπορικών της σχέσεων με την Αμερική μέχρι τις πετρελαιοπαραγωγικές χώρες που επηρεάζονται από την κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου. Και από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ακροβατούν πάνω στο σχέδιό τους για την αντιμετώπιση του Λευκού Οίκου, μέχρι τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας των οποίων η οικονομική ύπαρξη εξαρτάται από τις εξαγωγές τους προς τις ΗΠΑ.
Μέσα σε αυτό το κλίμα θα ήταν περίεργο αν δεν επηρεάζονταν και τα χρηματιστήρια. Η απότομη ανακοπή της παρατεταμένης υπερδεκαπενταετούς ανόδου, που ουσιαστικά έχει ξεκινήσει μετά το τέλος της κρίσης των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων και της κατάρρευσης της Lehman Brothers, μπορεί να έχει ως αφορμή την οικονομική πολιτική του Λευκού Οίκου, αλλά η βασική της αιτία είναι η υπερθέρμανση και η ανάγκη για προσγείωση των προσδοκιών και των αποτιμήσεων σε πιο λογικά επίπεδα.
Η επενδυτική κοινότητα με σκληρό τρόπο συνειδητοποιεί αυτό που γνωρίζει η πραγματική οικονομία. Ότι το μοντέλο «Υψηλό Χρέος – Δημοσιονομικό Έλλειμμα – Εμπορικό Έλλειμμα», δεν βγάζει πουθενά. Ότι το μοντέλο της Οικονομικής Παγκοσμιοποίησης, έχει και τις στρεβλώσεις του. Και το κυριότερο, ότι η εμπιστοσύνη στο εμπόριο, στις οικονομικές συναλλαγές, στις επενδύσεις και στα χρηματιστήρια είναι το Α και το Ω.
Όταν η εμπιστοσύνη χαθεί, μέχρι την αποκατάστασή της, κυριαρχεί το χάος. Και είναι αυτό ακριβώς το χάος που συμπαρασύρει σήμερα τις χρηματιστηριακές αγορές στη βύθιση εν μέσω μιας υψηλής μεταβλητότητας που εξαϋλώνει τα χαρτοφυλάκια. Ακόμα και αν το τζίνι ξαναμπεί στο λυχνάρι του, οι επενδυτές συνειδητοποιούν ότι τελικά οι αγορές «δεν έχουν μόνο πάνω», όπως πίστευαν για περισσότερα από δεκαπέντε έτη.
