Του Νίκου Μελέτη
Η επόμενη ημέρα του δημοψηφίσματος αποδεικνύεται βήμα στο κενό για τους Κούρδους, καθώς για μια ακόμη φορά αποδείχθηκε ότι σε κρίσιμες αποφάσεις έχουν καθοριστικό ρόλο και το timing και οι συμμαχίες.
Η επιλογή του Masoud Barzani να προχωρήσει στην πραγματοποίηση του Δημοψηφίσματος αποδεικνύεται καταστροφική, εάν ο πραγματικός στόχος ήταν η υλοποίηση της ετυμηγορίας των Κούρδων του Ιράκ, δηλαδή η ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας.
Όμως ακόμη κι αν ο στόχος του Barzani, ήταν να βελτιώσει την θέση του σε μια μελλοντική διαπραγμάτευση με την κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ για περαιτέρω διεύρυνση της αυτονομίας της KRG - που ίσως θα έφθανε μέχρι και την χαλαρή ομοσπονδιακή δομή του κράτους - φαίνεται ότι έκανε λάθος υπολογισμούς.
Η υποστήριξη που δέχονται οι Κούρδοι από την Ουάσιγκτον, η στήριξη από την Μόσχα, η ενθάρρυνση από το Ισραήλ, ίσως δημιούργησαν λανθασμένη εικόνα στο Αρμπίλ, καθώς οι «συμμαχίες» αυτές έχουν άλλα κίνητρα και άλλο υπόβαθρο.
Το Ισραήλ είναι προφανές ότι έχοντας παραδοσιακά καλούς δεσμούς με τους Κούρδους έχει κάθε λόγο να στηρίζει την ύπαρξη ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, που θα αποτελεί ανάχωμα στην προσπάθεια διείσδυσης του Ιράν στην Μέση Ανατολή. Συγχρόνως θα αποδυναμώσει δυνάμεις όπως η Συρία και το Ιράκ στην μετά-ISIS εποχή και θα συνεχίσει να διατηρεί ανοικτό μέτωπο στην απρόβλεπτη και προβληματική Τουρκία.
Η Ρωσία παραδοσιακά στηρίζει τους Κούρδους ενώ ακόμη και τώρα επισήμως δεν αποκήρυξε το δικαίωμα τους στην επιδίωξη της εθνικής ολοκλήρωσης. Επέμεινε, όμως, στην ανάγκη διατήρησης της ακεραιότητας των χωρών της περιοχής.
Χωρίς να αποκηρύξει τους Κούρδους, η Μόσχα είναι σαφές ότι δεν θα ήθελε στην παρούσα φάση να ανοίξει θέμα αλλαγής συνόρων στην περιοχή, καθώς ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η προσπάθειά της για εξασφάλιση μόνιμης στρατιωτικής παρουσίας της στη Συρία.
Για τους Αμερικανούς κορυφαία προτεραιότητα είναι η εξόντωση του ISIS. Στο πλαίσιο αυτό η ανακήρυξη ανεξάρτητου κουρδικού κράτους εκτιμάται ότι θα διασπούσε το ενιαίο μέτωπο εναντίον των τζιχαντιστών. Συγχρόνως όμως θα άνοιγε τον δρόμο για μια νέα «επέλαση» του Ιράν στην περιοχή με πρόσχημα την ενίσχυση και στήριξη των Σιϊτών του Ιράκ.
Η αναβάθμιση του ρόλου των Κούρδων είναι πραγματική καθώς οι μεγάλοι «παίκτες» στην Μέση Ανατολή έβλεπαν ως αξιόπιστη δύναμη τους Πεσμεργκά στο Βόρειο Ιράκ και τις δυνάμεις του YPG στην βόρειο Συρία στον αγώνα εναντίον του ISIS.
Tο timing όμως κάθε άλλο παρά ήταν ευνοϊκό ώστε ο κ. Barzani να εξαργυρώσει αυτόν τον ρόλο με την ικανοποίηση ενός αιτήματος εκατό χρόνων, και την ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας.
Τώρα ο κ. Barzani δεν είναι σε θέση να υλοποιήσει την απόφαση του δημοψηφίσματος και συγχρόνως βρίσκεται υπό την ασφυκτική πίεση των άσπονδων… φίλων του, με πρώτο την Ιρακινή κυβέρνηση.
Όλοι τώρα έχουν την ευκαιρία να τον «γονατίσουν» αναγκάζοντάς τον να «καταπιεί» το δημοψήφισμα, το οποίο τουλάχιστον οι ΗΠΑ τού έδωσαν μέχρι και την τελευταία στιγμή την ευκαιρία για να το αναβάλλει.
Με πρωταγωνιστές κυρίως την Άγκυρα και τη Βαγδάτη εκδηλώνεται μια προσπάθεια να ξαναμπεί βαθιά στο αρχείο, κάθε συζήτηση για ανεξάρτητο κουρδικό κράτος, να περιορισθεί το εύρος αυτονομίας των Κούρδων στο Β. Ιράκ και να μην αφεθεί περιθώριο διεκδίκησης αυτονομίας από τους Κούρδους της Βόρειας Συρίας.
Η Τουρκία έχει έναν ακόμη λόγο για παραδειγματική «τιμωρία» του άλλοτε συμμάχου της στον αγώνα εναντίον του ΠΚΚ, Μ. Barzani, καθώς ήδη στην Συρία σε ένα παιχνίδι που γνωρίζει ότι κινείται όχι μόνο από τις ΗΠΑ αλλά και από την Ρωσία, άνοιξε παράθυρο για αυτόνομη Κουρδική περιοχή . Κάτι που δεν απέκλεισε η Συριακή κυβέρνηση, η οποία σαφώς εκφράζει και την θέση της Μόσχας.
Προς το παρόν όλα δείχνουν ότι δεν θα χρειασθεί καν η στρατιωτική επιλογή για να ασκηθεί πίεση στον Barzani και τελικά να απενεργοποιήσει ο ίδιος το Δημοψήφισμα.
Η απειλή κλεισίματος των συνόρων και της τροφοδοσίας με προϊόντα καθημερινής χρήσης, το κλείσιμο της στρόφιγγας του αγωγού που μέσω Τουρκίας εξάγει το πετρέλαιο της η KRG - και αποτελεί το μοναδικό έσοδο για το Αρμπίλ - η διακοπή της αεροπορικής σύνδεσης με τον έξω κόσμο και κυρίως η απουσία ισχυρού συμμάχου στο εγχείρημα της Ανεξαρτησίας, οδηγούν σε πολιτική ήττα τους Κούρδους του Ιράκ.
Βεβαίως αυτή η εξέλιξη θα πυροδοτήσει την ριζοσπαστικοποίηση των Κούρδων και σε Τουρκία αλλά κυρίως σε Ιράκ και Συρία, όμως θα προσγειώσει και τις διεκδικήσεις που έχει το YPG για την μεταπολεμική Συρία. Η διεκδίκηση ενός καθεστώτος διευρυμένης αυτονομίας ή ομόσπονδου κρατιδίου θα είναι ένας ρεαλιστικός στόχος, που θα οδηγήσει σε νέα αναπροσαρμογή των συμμαχιών στην περιοχή, καθώς για την Τουρκία είναι κόκκινη γραμμή η δημιουργία κουρδικής οντότητας στα σύνορα της με την Συρία.
Σε αυτή την διαδικασία έχουν χάσει έναν άλλοτε ισχυρό υποστηρικτή, το Ιράν το οποίο πλέον με αφορμή τις εξελίξεις στο Ιράκ έρχεται πιο κοντά στην Τουρκία. Και η σημασία της στάσης του Ιράν είναι ξεχωριστή.
Το 1946 οι Κούρδοι του Ιράν και του Ιράκ ίδρυσαν ένα βραχύβιο ανεξάρτητο κράτος που έγινε γνωστό ως «Δημοκρατία του Mahabad» με ηγέτη τον Mustafa Barzani (πατέρας του σημερινού ηγέτη του KRG Masoud Barzani). Περιελάμβανε εδάφη κυρίως του Ιράν και το κράτος αυτό που υποστηρίχθηκε από την Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε σε λιγότερο από έναν χρόνο.
Πριν την ισλαμική επανάσταση του 1979 ο Σάχης προσέφερε στήριξη στους Κούρδους του Ιράκ, καθώς σε συνεργασία με το Ισραήλ και τους Αμερικανούς υποστήριζαν την κουρδική εξέγερση εναντίον της κυβέρνησης al-Bakr στο Ιράκ. Η Τεχεράνη χρησιμοποιούσε τους Κούρδους για δύο σκοπούς: Αφενός λόγω του φόβου επέκτασης της σοβιετικής επιρροής στην Μέση Ανατολή (κυρίως προς την Βαγδάτη), αφετέρου ο Σάχης ήθελε να δημιουργήσει προβλήματα στο Ιράκ.
Το Ιράκ διατηρούσε εδαφικές βλέψεις κυρίως στον ποταμό που χωρίζει τις δυο χώρες, μια διαφορά που οδήγησε τελικά στον πόλεμο του 1980 ο οποίος οδήγησε εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς. Στον πόλεμο οι Κούρδοι βρέθηκαν στην πλευρά του Ιράν, με αποτέλεσμα να στοχοποιηθούν από τον Σαντάμ Χουσεΐν.
Τώρα και πάλι οι Κούρδοι του Ιράκ είχαν βρεθεί στην ίδια πλευρά του μετώπου εναντίον του ISIS με το Ιράν και τους Φρουρούς της Επανάστασης, έχοντας επίσης συνεργασία με τις υποστηριζόμενες από το Ιράν ένοπλες ομάδες των Σιϊτών.
Αυτή η στρατηγική σύμπλευση του Ιράν με τους Κούρδους του Ιράκ οδηγείται στο τέλος της καθώς το αίτημα για Ανεξαρτησία αποτελεί πλέον απειλή για το ίδιο το Ιράν, το οποίο στις δυτικές επαρχίες του έχει έναν συμπαγή κουρδικό πληθυσμό 7 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Είναι πάντως κρίσιμο για τη Μέση Ανατολή, να μην επιτρέψει η Ουάσιγκτον στην Βαγδάτη, στην Τουρκία και στο Ιράν να συνθλίψουν την KRG γιατί απλώς θα οδηγηθεί σε έκρηξη ολόκληρη η περιοχή, θα υπονομευθεί πλήρως η ενότητα του Ιράκ και θα ανοίξει ίσως η όρεξη της Τουρκίας και του Ιράν να βάλουν πόδι στο Ιράκ, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Ο Βarzani κατόρθωσε παρά τα λάθη του να φέρει στο προσκήνιο το θέμα του Κουρδικού Κράτους, και αυτό είναι ένα κέρδος για το Κουρδικό Έθνος. Απομένουν όμως πολλά να γίνουν για να αποκτήσει αυτό το «κέρδος» ουσιαστικό περιεχόμενο και να μην γίνει μπούμερανγκ για τις προσδοκίες του μόνου Έθνους που έχει απομείνει χωρίς πατρίδα στην Μέση Ανατολή.
