Του Νίκου Μελέτη
Αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις από την επομένη κιόλας της ανακοίνωσης του ευρήματος της Exxon Mobil στον στόχο «Γλαύκο» του Οικοπέδου 10 της κυπριακής ΑΟΖ βρίσκεται η Λευκωσία και ήδη ετοιμάζονται νέες κινήσεις σε ενεργειακό και αμυντικό επίπεδο που επηρεάζουν τις εξελίξεις σε ολόκληρη την περιοχή.
Στις επόμενες εβδομάδες η Λευκωσία πρόκειται να υπογράψει μια σειρά Συμφωνιών με την Γαλλία με σημαντικότερη την Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας η οποία συμφωνήθηκε στην πρόσφατη επίσκεψη του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στην Κύπρο. Με την συμφωνία αυτή σύμφωνα με πληροφορίες θα δρομολογηθεί η δημιουργία ναυτικής βάσης στο Μαρί για διευκολύνσεις στον Γαλλικό Στόλο αλλά και η αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός της αεροπορικής βάσης «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο.
Κάτι που εμμέσως επιβεβαίωσε, ο υπουργός Άμυνας της Κύπρου Σάββας Αγγελίδης. Μετά το εθνικό μνημόσυνο στην μνήμη του Γρήγορη Αυξέντιου ο κ. Αγγελιδης απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων τόνισε ότι «η Γαλλία είναι σύμμαχός μας και στα πλαίσια αυτά κάνουμε συνεχώς ενέργειες για αναβάθμιση της σχέσης μας, είτε αυτή αφορά το Μαρί, είτε αεροπορική βάση ή οτιδήποτε άλλο. 'Έχει σχέση ξεκάθαρα με την αναβάθμιση των στρατιωτικών σχέσεων μας μαζί με τη Γαλλία».
Λίγες ώρες πριν, στους Δελφούς, ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης ανακοίνωσε σε συνέντευξη του ότι στην επόμενη τριμερή συνάντηση Κορυφής Ελλάδας - Ισραήλ - Κύπρου θα παραστεί και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, κάτι που επιβεβαίωσε ως ενδεχόμενο και ο Αμερικανός πρεσβευτής κ. Πάϊατ.
Στις 20 Δεκεμβρίου στην τελευταία Τριμερή στην Μπερ Σεβά του Ισραήλ οι τρεις ηγέτες είχαν αποφασίσει η επόμενη Τριμερής να γίνει στην Κνωσσό όπου επρόκειτο να υπογραφεί και η διακρατική Συμφωνία για τον αγωγό EastMed. Η παρουσία εκεί του Αμερικανού πρεσβευτή στο Ισραήλ είχε ερμηνευθεί ως ένδειξη ενδιαφέροντος της Ουάσιγκτον να στηρίξει το εγχείρημα και από τότε είχε αρχίσει η διπλωματική προετοιμασία για την παρουσία είτε του κ. Πομπέο είτε και αυτού ακόμη του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Μ. Πενς.
Τελικά φαίνεται ότι αυτή η τριμερής θα γίνει στο Ισραήλ, για λόγους που έχουν να κάνουν και με το πρόγραμμα του κ. Πομπέο αλλά και με το ότι ο κ. Νετανιάχου λίγες ημέρες πριν από τις πολύ δύσκολες εκλογές της 9ης Απριλίου και υπό την πίεση που αισθάνεται από την εισαγγελική έρευνα εις βάρος του για υποθέσεις δωροδοκίας, θα ήθελε αυτή η «φιέστα» να γίνει στην δική του.. έδρα. Ώστε να επιβεβαιωθεί και προς την ισραηλινή κοινή γνώμη ότι διαθέτει σταθερά την στήριξη της Ουάσιγκτον σε μια δύσκολη περίοδο για το Ισραήλ.
Μετά από αρκετές δεκαετίες η Δύση επιχειρεί να επιστρέψει στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και αυτό το εγχείρημα αποκτά ένα ακόμη κίνητρο, το ενεργειακό. Οι γεωτρήσεις της Total (πέντε ακόμη έως τις αρχές του 2020), η επόμενη γεώτρηση της Exxon Mobil στο κοίτασμα 10 αλλά και η αναμενόμενη παραχώρηση άδειας για το Οικόπεδο 7 στην Total, δημιουργούν έναν πραγματικό ενεργειακό διπλωματικό οργασμό στην περιοχή.
Η πρώτη επιλογή της Exxon Mobil είναι η ανακάλυψη και η εξασφάλιση τέτοιων ποσοτήτων φυσικού αερίου ώστε να είναι βιώσιμη η κατασκευή και λειτουργία τερματικού σταθμού LNG στην Κύπρο.
Αν και πρακτικά ο τερματικός σταθμός στην Κύπρο είναι συγκρουόμενη επιλογή με εκείνη του αγωγού EastMed, κατά πάγια τακτική όταν είναι ακόμη σε εξέλιξη το πρόγραμμα ερευνών,στο τραπέζι παραμένουν όλες οι εναλλακτικές επιλογές. Είναι σαφές όμως ότι ο αγωγός είναι κυρίως πολιτική επιλογή, καθώς οικονομικά φαίνεται ότι θα είναι πολύ πιο συμφέρουσα η λύση του Τερματικού.
Όμως το γεγονός ότι οι τρεις χώρες, Ελλάδα-Ισραήλ-Κύπρος με την σύμπραξη της Ιταλίας και τις ευλογίες των ΗΠΑ συμφωνούν για το έργο αυτό, στέλνει καθαρό μήνυμα για την δημιουργία ενός πυλώνα ενεργειακού αλλά και ασφαλείας συγχρόνως στην κρίσιμη αυτή περιοχή στο σταυροδρόμι Ευρώπης - Ασίας και Αφρικής.
Αλλά ακόμη κι αν μετά τις επόμενες γεωτρήσεις διαπιστωθεί ότι είναι βιώσιμο το σχέδιο του σταθμού LNG στην Κύπρο, αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείεται από το ενεργειακό αυτό σχεδιασμό η Ελλάδα, καθώς το LNG θα μπορεί να φθάνει στην Αλεξανδρούπολη, στην Καβάλα ή στην Ρεβυθούσα και από εκεί να διοχετεύεται στην ευρωπαϊκή αγορά. Ενώ βεβαίως υπάρχουν και τα ισραηλινά κοιτάσματα, που σε συνδυασμό με νέα κοιτάσματα στην ιγυπτιακή ΑΟΖ και ενδεχομένως μελλοντικά και στην ελληνική υφαλοκρηπίδα θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν έναν αγωγό όπως ο East Med.
Η κοινότητα συμφερόντων που δημιουργείται στην Ανατολική Μεσόγειο και αφήνει μέχρι στιγμής έξω από αυτήν ,την Τουρκία, είναι προφανές ότι δεν αφήνει αδιάφορη την Άγκυρα.
Όσο κι αν ακούγεται παράξενο μετά από τόσους μήνες απειλών και τελεσιγράφων, η Τουρκία δεν έχει πολλές επιλογές αντίδρασης.
Η στρατιωτική επιλογή θα πρέπει να θεωρείται εντελώς απομακρυσμένη και αυτό έχει φανεί με τον τρόπο που η γεώτρηση της Total στο Οικόπεδο 6 και της Exxon Mobil στο Οικόπεδο 10 έγιναν χωρίς να επιχειρηθεί η οποιαδήποτε παρενόχληση από τα τουρκικά πολεμικά, όπως αντιθέτως επιχειρήθηκε στο Οικόπεδο 3 εναντίον της ιταλικής ΕΝΙ.
Η πραγματοποίηση γεώτρησης εντός της Κυπριακής ΑΟΖ από τα τουρκικά γεωτρύπανα Fatih και Tavuz είναι και θα παραμένει δύσκολη για αρκετούς μήνες ακόμη, καθώς το μπλόκο της Λευκωσίας σε ξένες εταιρίες εξειδικευμένες σε τέτοιου είδους εργασίες(υποβοηθητικές και συμπληρωματικές της γεώτρησης) έχει αποδώσει και η Τουρκία βρίσκει κλειστές πόρτες.
Χωρίς να αποκλείονται προκλήσεις επί τους εδάφους (όπως έγινε στα Στροβίλια) που θα δοκιμάζουν τις αντοχές της κυπριακής κυβέρνησης, η Τουρκία έχει μια ακόμη όχι εύκολη επιλογή: μετά τις Δημοτικές εκλογές της 31ης Μαρτίου να δώσει το πράσινο φως για επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό, όπου εκεί με αντάλλαγμα την αυτονόητη για ευρωπαϊκό κράτος κατάργηση των εγγυήσεων και απόσυρση των ξένων στρατευμάτων, να επιδιώξει μια τέτοια λύση στην εσωτερική πτυχή της, όπου θα της προσφέρουν έλεγχο στους ενεργειακούς πόρους του νησιού και στις αποφάσεις για την μεταφορά τους προς τις ευρωπαϊκές αγορές, μέσω των Τουρκοκυπρίων(και των εποίκων).
Οι Συμμαχίες που συνάπτει η Κύπρος, με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Γαλλία, η στήριξη από την Ελλάδα, η ανάπτυξη συμφερόντων αμερικανικών κολοσσών στο νησί, διαμορφώνουν μια ασπίδα προστασίας για την Κύπρο. Όμως θα είναι επικίνδυνα παραπλανητικό να θεωρηθεί ήδη από τώρα, ότι η τουρκική απειλή έχει εξουδετερωθεί πλήρως και οριστικά...
Αλλά πάντως στη δύσκολη αυτή διαδρομή μέχρι να διαμορφωθεί το οριστικό σκηνικό στο ενεργειακό παζλ στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, είναι σημαντικό ότι αυτές οι στρατηγικές σχέσεις και συνεργασίες λειτουργούν αποτρεπτικά, για δυνάμεις που έχουν εύκολη την στρατιωτική επιλογή.
