(Φωτ.: Η Ουκρανή νικήτρια του διαγωνισμού, Jamala, που έδωσε τη νίκη στη χώρα της, πανηγυρίζει επί σκηνής.)
Του Κλεάνθη Κυριακίδη*
Όπως και αρκετοί Έλληνες αλλά και φίλοι της μουσικής, παρακολούθησα το φετινό διαγωνισμό της Eurovision, διαπιστώνοντας με χαρά το υψηλότατο επίπεδο συμμετοχών. Επίσης διαπίστωσα με έκπληξη ότι οι διεθνείς σχέσεις παίζουν πολύ μικρότερο ρόλο από ό,τι παλαιότερα, αφού είναι αδιανόητο σκανδιναβική χώρα να μην δίνει ούτε μια ψήφο στη διοργανώτρια επίσης σκανδιναβική της Σουηδίας ή την Αρμενία ανεξήγητα να δίνει μόλις μια ψήφο στη Ρωσία, παρά τις σχέσεις των δυο χωρών. Θα μπορούσα να συνεχίσω με αντίστοιχα παραδείγματα παραδοσιακών συμμαχιών που «έσπασαν» τόσο στην πρώην Γιουγκοσλαβία, όσο και στις χώρες της Βαλτικής. Πάντα φυσικά μιλάμε για τις ψήφους που γνωρίζουμε επακριβώς, αυτές των «εθνικών επιτροπών».
Πράγματι όμως το ρωσικό τραγούδι (στη φωτό ο ερμηνευτής για λογαριασμό της Ρωσίας, Sergey Lazarev) αδικήθηκε από τις επιτροπές και το ουκρανικό ευνοήθηκε. Είναι λοιπόν η Eurovision ένας κλαουζεβιτσιανός πόλεμος, μια συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα; Αναμφίβολα υπάρχουν επιτροπές, ιδιαίτερα σε καθεστώτα που δεν φημίζονται για την απόλυτη δημοκρατία τους, που έχουν συγκεκριμένη ατζέντα. Οι βόρειοι γείτονές μας και σφετεριστές του αρχαίου μακεδονικού ονόματος, συμβόλου και ιστορίας δεν θα ψηφίσουν εύκολα το ελληνικό τραγούδι. Κατανοητό. Ούτε το Κίεβο θα δώσει ψήφο στη Ρωσία που έχει υφαρπάξει την Κριμαία και υποδαυλίζει τον εμφύλιο στην ανατολική Ουκρανία. Οι ρωσόφιλοι μην ταράζεστε. Αποτελεί επίσημη εθνική θέση ότι η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει την προσάρτηση της Κριμαίας και ζητά την επιστροφή της στην Ουκρανία. Αρκεί όμως αυτό για να καταδικάσει το υπέροχο ρωσικό τραγούδι και να αναδείξει ένα μέτριο τραγούδι με αναμφίβολες πολιτικές προεκτάσεις (το ουκρανικό) ως νικητή του διαγωνισμού;
Η απάντηση είναι όχι. Οι ίδιοι Ευρωπαίοι που ανέδειξαν με την ψήφο τους (όχι οι επιτροπές) το ρωσικό τραγούδι ως το καλύτερο, ψήφισαν και το ουκρανικό στην καλύτερη τριάδα. Και η απάντηση στην απορία λέγεται marketing. Η τέχνη της επικοινωνίας, ο τρόπος με τον οποίο έγινε «φασαρία» γύρω από το τραγούδι, τα γραφεία των στοιχημάτων που το παρουσίαζαν ως ένα από τα φαβορί, η συνεχής προβολή του εδώ και εβδομάδες με μια εξαιρετική εκστρατεία ενημέρωσης και υποστήριξης κέρδισε ένα μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού κοινού. Οι επιτροπές απλά συνέβαλαν (αλήθεια είναι με αρκετή δόση πολιτικής) στο τελικό αποτέλεσμα.
Το χειρότερο όλων είναι ότι, ως θύματα της ρωσικής προπαγάνδας, κάποιοι Ευρωπαίοι και κυρίως πολλοί συμπατριώτες μας προσπάθησαν να παρουσιάσουν μια ενέργεια που θυμίζει τη γενοκτονία των Αρμενίων, των Ποντίων και των υπόλοιπων χριστιανικών πληθυσμών από τους ανατολικούς μας γείτονες ως «συγχωροχάρτι των ναζί Τατάρων» που συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς. Όσοι γνωρίζουν Ιστορία ξέρουν ότι με τους Ναζί συνεργάστηκαν κυρίως –αλλά όχι μόνο– στα SS, μεταξύ άλλων, 60.000 Λετονοί, 55.000 Ολλανδοί, 40.000 Ισπανοί (όχι SS, η περίφημη μεραρχία «Azul» του Agustin Munoz Grandes), 20.000 Ρώσοι, 20.000 Κροάτες και Βόσνιοι, 25.000 Εσθονοί, 18.000 Γάλλοι, 15.000 Κοζάκοι (υπό τον περίφημο στρατηγό «αταμάν» Helmuth von Pannwitz), 12.000 Βέλγοι, 6.500 Αλβανοί (κυρίως Κοσοβάροι), 6.000 Δανοί, 2.500 Αρμένιοι, 2.500 Φιλανδοί, 2.000 Γεωργιανοί (ναι, συμπατριώτες του Στάλιν και του Μπέρια), 1.000 Αζέροι, μέχρι και 2.500 Ινδοί. Οι «τουρκογενείς» ήταν συνολικά 12.000 άνδρες, εκ των οποίων η πλειοψηφία περίπου 9.000 ήταν Τατάροι (ο αριθμός των Τατάρων που υπηρετούσαν τη θητεία τους στον Ερυθρό Στρατό ήταν μικρότερος, αλλά συγκρίσιμος).
Το σταλινικό καθεστώς ήταν δυσάρεστο για πολλούς, πόσο μάλλον για τους Τατάρους που έβλεπαν τους Ρώσους ως κατακτητές και τους κομμουνιστές ως καταπιεστές, όπως άλλωστε και πολλοί άλλοι Καυκάσιοι ή κάτοικοι της Βαλτικής. Από όλους τους διωγμούς που έκανε ο Στάλιν (φωτ.) (συμπεριλαμβανομένου του ελληνικού πογκρόμ που ξεκίνησε πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο), κανένας δε συγκρίνεται με τον ξεριζωμό των Τατάρων της Κριμαίας. Ο τελικός αριθμός των ξεριζωμένων, πολλοί εκ των οποίων βρήκαν τον θάνατο, κυμαίνεται περίπου στους 200.000 ανθρώπους, σε συντριπτική πλειοψηφία γυναικόπαιδα. Χωρίστηκαν 2.500 οικογένειες με τρόπο που θύμιζε το ναζιστικό Ολοκαύτωμα. Το αποτρόπαιο αυτό έγκλημα οδήγησε τον Ρώσο Πρόεδρο, Vladimir Putin την 21η Απριλίου 2014 στην υπογραφή Προεδρικού Διατάγματος για την αποκατάσταση των Τατάρων, μαζί με τους εκδιωχθέντες Έλληνες, Βουλγάρους και Γερμανούς της Κριμαίας. Τα Ανώτατα Σοβιέτ είχαν βέβαια προηγηθεί, χαρακτηρίζονταν το διωγμό των Τατάρων ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Αποτελεί λοιπόν αναμφίβολα ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία και φυσικά ο Στάλιν, πέραν του ότι η ανθρωπότητα πρέπει να του αναγνωρίσει ότι ουσιαστικά νίκησε τον Χίτλερ, ήταν το ίδιο αιμοσταγή δικτάτορας με τον αντίπαλό του. Γιατί λοιπόν όλη αυτή κατακραυγή περί «στήριξης των Τουρκογενών ναζί» από συμπατριώτες μας; Γιατί η άγνοια είναι κακή, η ημιμάθεια χειρότερη και η δικαιολόγηση των εγκλημάτων ανιστόρητη και επικίνδυνη. Μάλλον εκφράζουμε ιστορική άποψη με την ίδια ευκολία και σπουδή που κάνουμε και τις πολιτικές μας επιλογές…
Είναι προφανές ότι το τραγούδι της Eurovision είχε πολιτικές προεκτάσεις για τη σημερινή κατάσταση στην Κριμαία. Είναι επίσης σαφές ότι πολλοί ψήφισαν (λαός και επιτροπές) με βάση πολιτικά ή ψευδο-συναισθηματικά κριτήρια λόγω του ουκρανικού marketing. Όμως, η ιστορία δεν είναι «a la carte». Χώρα όπως η Ελλάδα, που γνώρισε γενοκτονία, διωγμούς και προσφυγιά, πρέπει να είναι πολύ προσεκτική σε ιστορικές τοποθετήσεις και να υποστηρίζει το δίκαιο και το ηθικό. Συνεπώς θα μου επιτρέψετε να δώσω το «12άρι» μου στην άξια Ρωσία, αλλά να δακρύσω σιωπηλά για τα θύματα ενός ακόμα εκτοπισμού του 20ου αιώνα, για τον άδικο κατατρεγμό των Τουρκογενών Τατάρων της Κριμαίας, στα χέρια του φρικτότερου δικτάτορα (Στάλιν) του ίσως εγκληματικότερου (κομμουνιστικού) καθεστώτος στην παγκόσμια ιστορία.
* Ο κ. Κλεάνθης Κυριακίδης είναι Διεθνολόγος PhDc, MA, MS, MPA.
