Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου*
Μετά τις πρώτες αναλύσεις για τα αποτελέσματα της προχθεσινής Διάσκεψης του Βερολίνου για την Λιβύη, και με «τον κουρνιαχτό» να πέφτει επιχειρούμε σήμερα χωρίς την πίεση της άμεσης ενημέρωσης να εκτιμήσουμε χωρίς λειάνσεις και ευσεβείς πόθους το διαμορφούμενο μέλλον της Λιβύης και πως αυτό θα επηρεάσει τα ελληνικά συμφέροντα.
Κατ’ αρχήν είναι σκόπιμο να επισημανθεί ότι η προετοιμασία και η οργάνωση της Διάσκεψης για την Λιβύη που έγινε την Κυριακή στο Βερολίνο ξεκίνησε από την Γερμανία τον Σεπτέμβριο του 2019. Η Ελλάδα μάλλον τότε δεν είχε εκτιμήσει τους κινδύνους που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει από την διείσδυση της Τουρκίας στην Λιβύη, παρ’ όλες τις ενδείξεις και ως εκ τούτου δεν εκδήλωσε ενδιαφέρον να συμμετάσχει. Όλες οι δραστηριότητες που έγιναν σε αυτό το πλαίσιο από την διοργανώτρια Γερμανία η οποία αποσκοπούσε σε μία διπλωματική επιτυχία που θα της προσέθετε υψηλό πολιτικό κύρος, ονομάσθηκαν «Διαδικασία του Βερολίνου». Δυστυχώς μετά την υπογραφή της Συμφωνίας μεταξύ της Κυβέρνησης της Τριπόλεως (GNA) και της Τουρκίας για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών που παραβιάζει τα νόμιμα δικαιώματα της πατρίδας μας, η Ελλάδα έγινε άμεσα ενδιαφερόμενη χώρα για τα τεκταινόμενα εκεί.
Η Ελλάδα μέχρι και την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου, δεν εμφανιζόταν να έχει ουσιαστικό έρεισμα μέσα στην Λιβύη. Με μία κίνηση υψηλού ρίσκου, ίσως και με την συνδρομή άλλων χωρών με την επίσκεψη Χάφταρ στην Αθήνα και τις όποιες διαβουλεύσεις έγιναν, η Ελλάδα κρατάει τουλάχιστον ένα «χαρτί» στα χέρια της και δημιουργεί προϋποθέσεις για να έχει και αυτή κάποιον λόγο. Μιας και η Γερμανία για να ικανοποιήσει την σχετική απαίτηση του… «απομονωμένου» Ερντογάν δεν προσκάλεσε προβάλλοντας παιδαριώδεις δικαιολογίες, την Ελλάδα.. «Εταίρο» της στην ΕΕ και συνορεύουσα θαλασσίως με την Λιβύη.
Η Διάσκεψη μπορεί να μην κατέρρευσε αλλά ούτε μπορεί να πει κάποιος ότι σημείωσε και επιτυχία που θα οδηγήσει στην ειρήνευση. Είχαμε ένα γενικόλογο και με πολλές ασάφειες κείμενο που ουσιαστικά δεν είναι κάτι περισσότερο ή λιγότερο από αυτά που περιλαμβάνονται στο Ψήφισμα 2259/2015 του ΣΑ/ΟΗΕ. Η κατάπαυση του πυρός, το εμπάργκο όπλων και η μεικτή στρατιωτική επιτροπή που θα πρέπει να συγκροτηθεί με αντιπροσώπους όλων των εμπλεκομένων χωρών αλλά και αντιμαχόμενων πλευρών στην Λιβύη είναι τα κύρια στοιχεία της προχθεσινής συμφωνίας. Με βάση τα προαναφερθέντα ας δούμε λοιπόν πως μπορεί να διαμορφωθεί η επόμενη ημέρα και πως θα μπορούσε να επηρεάσει τα Ελληνικά συμφέροντα.
Πρώτα απ’ όλα η διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) του Σάρατζ, διατηρεί την διεθνή της υπόσταση και όσο και αν λέμε ότι είναι αστεία και άκυρη η Συμφωνία για την οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών που αγνοεί Υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ Κρήτης συνεχίζει να υπάρχει. Η «απομονωμένη» Τουρκία του Ερντογάν παρά το γεγονός ότι δεν ικανοποιήθηκε πλήρως γίνεται πλέον με την υποστήριξη της Μόσχας και την ανοχή των «Εταίρων» μας βασικός παίκτης και διαμορφωτής οποιουδήποτε μελλοντικού πολιτικού διακανονισμού. Αρέσει, δεν αρέσει και φυσικά δεν μας αρέσει, η Τουρκία εδραιώνεται ως Περιφερειακή Δύναμη από την στιγμή που επηρεάζει άμεσα τα εξελίξεις.
Οι δυνάμεις του Χάφταρ μπορεί να έφθασαν κοντά στην Τρίπολη αλλά παρά τις συνεχείς επιθέσεις από τον Απρίλιο και μετά δεν μπόρεσαν να την καταλάβουν ώστε να ανατρέψουν την Κυβέρνηση Σάρατζ και να ελέγξουν όχι μόνον αυτή καθαυτή την Πρωτεύουσα του Κράτους (ο Θεός να το κάνει …Κράτος) αλλά και την Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου (NOC) και την Κεντρική Τράπεζα στην οποία κατατίθενται τα χρήματα από την πώληση πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Και επειδή μιλάμε για δύο αντιμαχόμενες πλευρές με στρατιωτικές δυνάμεις ας έχουμε υπόψη μας ότι στην Λιβύη η έννοια έθνους υπολείπεται αυτής της φυλής. Έχουμε πληθώρα φυλών (7 είναι οι κύριες και κάπου άλλες 40 οι μικρότερες) και φατριών και αναλόγως συμφερόντων συνάπτουν συμμαχίες, κάποιες πρόσκαιρες και καιροσκοπικές οι οποίες ευλόγως δεν είναι σταθερές. Δεν υπάρχουν ομογενοποιημένοι κανονικοί Στρατοί, αλλά παραστρατιωτικές ομάδες με φυλάρχους και μισθοφόρους ενώ τα υπολείμματα του Στρατού του Καντάφι έχουν διαμοιραστεί μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών. Το τελευταίο διάστημα η Τουρκία παραβιάζοντας το σχετικό Ψήφισμα του ΣΑ/ΟΗΕ έχει αποστείλει στην Λιβύη περίπου 2000 παραστρατιωτικούς από αυτούς που χρησιμοποίησε κατά των Κούρδων στην Συρία μαζί με στρατιωτικά μέσα και υλικό.
Εκτιμάται ότι εξαιρετικά δυσχερές στις επόμενες ημέρες να τηρηθεί τόσο η κατάπαυση του πυρός όσο και η απαγόρευση διακίνησης όπλων και ξένων στρατευμάτων καθόσον δεν υπάρχουν οι σχετικοί μηχανισμοί και οι απαραίτητες δυνάμεις. Η Τουρκία η οποία ποτέ δεν σεβάστηκε την υπογραφή της είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσει την στρατιωτική ενίσχυση του Σάρατζ προκειμένου να υφίσταται και η συμφωνία για τις θαλάσσιες ζώνες. Για όσους στην Ελλάδα αφελώς εξέλαβαν την αναχώρηση του Ερντογάν ως... ήττα, ας διερωτηθούν αν το έκανε για να μην υπάρχει οποιαδήποτε προσωπική δέσμευση κάτι που θα του επιτρέψει να αμφισβητήσει την αποτελεσματικότητα της Συμφωνίας και έτσι να «νομιμοποιηθεί» για οποιαδήποτε ενέργεια μεταφοράς παραστρατιωτικών, συμβούλων και υλικού.
Η Ελλάδα με την Συμφωνία του Βερολίνου κερδίζει κάποιο χρόνο. Μπορεί να μην είναι πλέον επικείμενη η κατάληψη της Τριπόλεως από τις δυνάμεις του Χάφταρ αλλά «Ποντάροντας» στον Χάφταρ μπορεί να έχει πλέον έναν ευνοϊκά διακείμενο ισχυρό ηγέτη στην αυριανή Λιβύη, με την προϋπόθεση να είναι συνεπής καθόσον υπάρχουν και ερωτηματικά για την αξιοπιστία του λόγω της γνωστής πορείας του.
Δεν γνωρίζουμε αν και πως θα διατηρηθεί το υφιστάμενο status quo. O Χάφταρ ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας και τουλάχιστον δεν έχει εχθρούς τις φυλές του Νότου (Τούμπου και Τουαρέγκ). Ότι δεν πέτυχε με στρατιωτικά μέσα ίσως να το πετύχει με άλλα μέσα. Το Παρατηρητήριο Liberal τολμάει να εκτιμήσει ότι λόγω της απαγόρευσης εξαγωγών πετρελαίου από την Κυβέρνηση της Τριπόλεως από το λιμάνι της Σύρτης που έχει καταληφθεί πρόσφατα από τον Χάφταρ, η Κυβέρνηση του Σάρατζ έχει αρχίσει να στερείται οικονομικών πόρων. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχει πια τα αναγκαία χρήματα για να πληρώσει του μισθοφόρους του. Κάτι όμως που έχει την δυνατότητα να κάνει στους δικούς του ο Χάφταρ. Η μείωση της παραγωγής πετρελαίου στις πετρελαιοπηγές που ελέγχει δημιούργησαν νέα δεδομένα για τους χρηματοδότες του. Επομένως «παίζει» καλά το παιχνίδι του.
Από εδώ και πέρα απαιτείται από πλευράς μας εγρήγορση και ενεργή πολιτική για να μην συρθεί ξανά η Ελλάδα πίσω από τα γεγονότα. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είναι παντού, είτε με συμμετοχή σε δύναμη επιτηρήσεως της εκεχειρίας, είτε σε δύναμη ελέγχου του εμπάργο όπλων και διακινήσεως ξένων στρατευμάτων.
Επειδή ήταν λάθος η απέλαση του διπλωματικού αντιπροσώπου της διεθνώς αναγνωσισμένης Κυβέρνησης της Τριπόλεως η στην ουσία διακοπή διπλωματικών σχέσεων απαιτείται η άμεση ενεργοποίηση της Πρεσβείας μας στην Τρίπολη. Επίσης η επαναλειτουργία του Προξενείου μας στην Βεγγάζη και σε αδυναμία τουλάχιστον εγκαθίδρυση Διπλωματικού Συνδέσμου. Μπορούμε ακόμα «να σώσουμε την πατρίδα» και να εξαλείψουμε την Τουρκο-Λιβυκή Συμφωνία που μπορεί να λέμε ότι είναι παράνομη και γεωγραφικά αστήρικτη αλλά παράγει αποτελέσματα και μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι επικεφαλής στο «Παρατηρητήριο Liberal»
