Τις βάσεις για μια νέα περίοδο στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις με ιδιαίτερα έντονο το στίγμα της στρατηγικής συναντίληψης και επιθυμίας για κοινούς βηματισμούς στα μείζονα περιφερειακά ζητήματα, στη βάση κοινών αρχών και αξιών, έθεσε η ανανέωση της Ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας (MDCA) την Πέμπτη στην Ουάσιγκτον.
Η απόφαση των ΗΠΑ να εντάξουν την Ελλάδα στους στρατηγικούς σχεδιασμούς τους και να επιλέξουν τη χώρα μας για να διατηρήσουν ασφαλή τη στρατιωτική παρουσία τους στην ευρύτερη περιοχή, τη στιγμή που δείχνουν να ρίχνουν το κύριο βάρος τους στη σύγκρουση με την Κίνα, έχει ιδιαίτερη σημασία και δίνει ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα και βάθος στην ελληνοαμερικανική συνεργασία.
Πλέον η Ελλάδα με την Ελληνογαλλική Συμφωνία και τη ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής και την ανανεωμένη ελληνοαμερικανική Συμφωνία που και λόγω διάρκειας πλέον αλλά και με τις δημόσιες δεσμεύσεις του ΥΠΕΞ, Α. Μπλίνκεν, αποκτά δυο ισχυρότατα όπλα απέναντι στις απειλές που σήμερα αντιμετωπίζει και κατά κύριο λόγο εστιάζονται στη «σύμμαχο» Τουρκία και έχει την ευκαιρία για την αναβάθμιση του στρατηγικού ρόλου της στην ευρύτερη περιοχή.
Και οι εξελίξεις αυτές έρχονται σε μια ιδιαίτερα αρνητική συγκυρία για την Τουρκία.
Η Τουρκία απειλεί με νέα εισβολή στη Βορειοανατολική Συρία στοχοποιώντας τους Κούρδους που είναι οι σύμμαχοι των Αμερικανών κάτι που θα πυροδοτήσει το κλίμα την ώρα που η Άγκυρα εκλιπαρεί για μια συνάντηση Ερντογάν - Μπάιντεν στη Ρώμη ή στη Γλασκώβη.
Οι συναντήσεις που είχε ο N. Δένδιας με τον ισραηλινό και εμιρατιανό υπουργό εξωτερικών στην Ουάσιγκτον, η Τριμερής συνάντηση Κορυφής με την Αίγυπτο την Τρίτη, δείχνουν ότι το επίμονο φλερτ της Τουρκίας προς αυτές τις χώρες δεν επηρεάζει το πλαίσιο των τριμερών συνεργασιών με επίκεντρο την Ελλάδα. Η Αίγυπτος μάλιστα έχει έναν ακόμη λόγο να είναι οργισμένη καθώς μετά τη Λιβύη η Τουρκία προμηθεύει και την Αιθιοπία, η οποία είναι σε έντονη διαμάχη με το Κάιρο για τα νερά του Νείλου, επιθετικά drones Bayraktar.
Την επόμενη Πέμπτη μια ακόμη δυσάρεστη έκπληξη θα περιμένει τον κ. Τσαβούσογλου καθώς παρά τις προσπάθειες της Τουρκίας να αποκλείσει την Ελλάδα από τη Λιβύη, ο Ν. Δένδιας θα είναι παρών μετά από πρόσκληση της λίβυας ομολόγου του Αλ Μανγκούς στη διεθνή συνάντησή που οργανώνει στην Τρίπολη για τις εξελίξεις στη Λιβύη, όπου παρών θα είναι και ο τούρκος υπουργός.
Η επιστολή Μπλίνκεν
Κάθε συμμαχική ή εταιρική σχέση είναι αμφίδρομη ,είναι ένα δούναι και λαβείν. Έτσι και στο παζάρι που προηγήθηκε με τους Αμερικανούς δεν επιτεύχθηκε μεν ένας από τους στόχους που ήταν η συμπερίληψη ενός ελληνικού νησιού, της Σκύρου, στις περιοχές που θα υπάρχουν αμερικανικές εγκαταστάσεις, ούτε αναφορά σε ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Όμως αυτό το έλλειμμα επιχειρείται να καλυφθεί με ένα όχι θεσμικό αλλά ισχυρό πολιτικό κείμενο όπως η επιστολή Μπλίνκεν η οποία είναι πολύ πιο ισχυρή από την αντίστοιχη επιστολή Πομπέο τον Ιανουάριο του 2020 αλλά και πιο προωθημένη από εκείνη ακόμη την επιστολή Κίσινγκερ προς τον Δημήτριο Μπίτσιο του 1976 μια επιστολή που έχει προσλάβει σχεδόν μυθικές διαστάσεις.
Οι Αμερικανοί μέσω της επιστολής Μπλίνκεν προσφέρουν για πρώτη φορά σε μονομερές κείμενο ισχυρή εγγύηση της ασφάλειας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας: «… η σταθερή μας αποφασιστικότητα αμοιβαία να διαφυλάξουμε και να προστατεύσουμε την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα των χωρών μας από ενέργειες που απειλούν την ειρήνη, συμπεριλαμβανομένης της ένοπλης επίθεσης ή της απειλής αυτής».
Αυτή η δήλωση των Αμερικανών εντάσσεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο που περιγράφει η επιστολή που θεωρούν ότι η κοινή δέσμευση των δυο χωρών θα συμβάλει τόσο στην «ασφάλεια τους αλλά και στην ειρήνη και τη σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου και των Δυτικών Βαλκανίων, καθώς και της Ευρώπης στο σύνολό της, μέσω της συμβολής της στις δυνατότητες και τη συνεργασία στον πυρήνα της ΝΑΤΟϊκής Συμμαχίας».
Η αναφορά υπήρχε και το 1990, επαναβεβαιώνεται και μπαίνει στο κείμενο που υπέγραψαν οι κ. Δένδιας και Μπλίνκεν, αλλά και στην επιστολή Μπλίνκεν καθώς η επικαιροποίηση του έχει συμβολική και ουσιαστική σημασία λόγω της συνεχιζόμενης ύπαρξης του casus belli εκ μέρους της Τουρκίας.
-Εξαιρετικής σημασίας είναι η αναφορά της επιστολής στις δεσμεύσεις που προσωπικά ο πρόεδρος Μπάιντεν αναλαμβάνει για την Ανατολική Μεσόγειο
Ο Αμερικανός πρόεδρος αναλαμβάνει τη δέσμευση, όπως αναφέρει η επιστολή να διασφαλίσει τη σταθερότητα και την ευημερία στην Ανατολική Μεσόγειο και αυτό συνδέεται στην ίδια παράγραφο με την προσήλωση των Αμερικανών στον «... σεβασμό της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας, καθώς και των κυριαρχικών δικαιωμάτων και των δικαιοδοσιών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας».
Επίσης, χαιρετίζεται η δέσμευση της Αθήνας για επίλυση των διαφορών ειρηνικά μέσω της διπλωματίας και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ενώ για το επίμαχο ζήτημα των ερευνών και γεωτρήσεων επαναλαμβάνεται μια ισορροπημένη διατύπωση η οποία παγίως προβάλλεται από τους Αμερικανούς για την ανάγκη η «ανάπτυξη των πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο να προάγει τη συνεργασία και να παρέχει τα θεμέλια για διαρκή ενεργειακή ασφάλεια και οικονομική ευημερία σε ολόκληρη την περιοχή σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο».
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδει η Αθήνα και στην αναφορά της επιστολής που κάνει λόγο για τον «ζωτικό ρόλο» της Σούδας και άλλων ελληνικών εγκαταστάσεων, στις οποίες οι ΗΠΑ μπορούν να εκπαιδεύουν η να λειτουργούν στην ηπειρωτική χώρα ή τα νησιά, για την εξασφάλιση των κοινών μας αμυντικών στόχων...».
Η αναφορά αυτή θεωρείται ότι μπορεί να ερμηνευθεί ως έμμεση απάντηση στους τουρκικούς ισχυρισμούς για τα νησιά, αν και είναι μάλλον υπερβολική αυτή η ερμηνεία, καθώς κανείς δεν δεσμεύεται ότι θα υπάρξει αυτή η εμπλοκή κι άλλων ελληνικών νησιών εκτός της Κρήτης στην ελληνοαμερικανική στρατιωτική συνεργασία, ούτε φυσικά ότι θα πρόκειται περί νησιών που η Τουρκία εγείρει θέμα αποστρατικοποίησης.
Πάντως η αναφορά στην επιστολή στην προοπτική αυτή, δίνει τη δυνατότητα στην Ελλάδα να πιέσει συστηματικά αν όχι για επέκταση της αμερικανικής παρουσίας σε κάποιο από τα νησιά του Κεντρικού Αιγαίου (με πρώτη επιλογή τη Σκύρο) αλλά τουλάχιστον για συμπερίληψη τους σε σχεδιασμό ασκήσεων και επιχειρήσεων. Και τότε πράγματι θα πρόκειται περί μεγάλης ανατροπής στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, καθώς η Ουάσιγκτον κατά περιόδους έχει υποστηρίξει την Τουρκία και εντός του ΝΑΤΟ όταν τίθεται θέμα εξαίρεσης ελληνικών νησιών από σχεδιασμό ασκήσεων, με την επίκληση της αποστρατικοποίησης.
Για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις που θα ωφεληθούν από την ενίσχυση και αναβάθμιση των εγκαταστάσεων στα σημεία που προβλέπεται από τη Συμφωνία, η παρουσία των Αμερικανών, (επέκταση Σούδας, υπόστεγα στάθμευσης και συντήρησης ελικοπτέρων (Βόλος, κ.ά.) υπάρχει ένα ακόμη σημείο της επιστολής Μπλίνκεν που προκαλεί ικανοποίηση καθώς ανοίγει τον δρόμο και για πρόσβαση σε εξοπλιστικά προγράμματα αλλά και για πιο αναβαθμισμένη στρατιωτική συνεργασία σε επίπεδο ασκήσεων, συνεκπαίδευσης προσωπικού κ.ά.
Οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι υποστηρίζουν την προσπάθεια της Ελλάδας να γίνει περιφερειακός κόμβος συντήρησης, logistics και εκπαίδευσης και δηλώνουν ακόμη ότι επιθυμούν την συνέχιση της συνεργασίας μέσω διαφόρων προγραμμάτων συνεργασίας για την ασφάλεια, όπως τα προγράμματα Foreign Foreign Sales and Excess Defense Articles, το πρόγραμμα International Military Education and Training και το Υπουργείο Άμυνας, καθώς και από κοινού στρατιωτικές ασκήσεις σε όλη την Ελλάδα...».
