Η φήμη και το κύρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στηρίχθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες στην ήπια ισχύ που εξέπεμπε ένα μοντέλο βασισμένο στο κοινωνικό κράτος, στα δικαιώματα, στη δημοκρατία και σε μια ευημερία που στηριζόταν σε αρχές και αξίες.
Η ευημερία αυτή, όμως, των σχεδόν οκτώ δεκαετιών έφερε τη μαλθακότητα και την επανάπαυση. Και καθώς στηρίχθηκε στην ασφάλεια που παρείχε η διατλαντική συνεργασία και, σε έναν βαθμό, στην ανεμπόδιστη πρόσβαση σε φθηνή ενέργεια, προερχόμενη κυρίως από τη Ρωσία, συνέβαλε στο να λησμονηθεί ένας βασικός κανόνας: ότι η ήπια ισχύς, χωρίς τη σκληρή ισχύ της άμυνας και της οικονομίας, δεν υπάρχει.
Έτσι, σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, που στερείται τόσο ισχυρής ηγεσίας όσο και ισχυρού οράματος για το μέλλον, βρέθηκε σε υπαρξιακό vertigo αντιμέτωπη με την ανατροπή των μέχρι χθες δεδομένων, από την επέλαση του «τυφώνα Τραμπ». Χωρίς μπούσουλα και κυρίως, χωρίς εμφανείς πόρους, προσπαθεί να χτίσει σε μερικές εβδομάδες ό,τι δεν φρόντισε να γίνει τις προηγούμενες δεκαετίες - μια αποστολή εξαιρετικά δύσκολη.
Η πρώτη πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει είναι αυτή της αυτονομίας της ευρωπαϊκής ασφάλειας, η οποία δεν θα αποτελεί μόνο δύναμη αποτροπής έναντι εξωτερικών απειλών, αλλά και μέσο προβολής ισχύος σε ολόκληρο τον κόσμο, ώστε να μπορέσει η ίδια η ΕΕ να αποκαταστήσει τον παγκόσμιο ρόλο της μεταξύ των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Κίνας.
Ευρισκόμενη σε θέση ανάγκης, η Ευρώπη στρέφεται τώρα προς την Τουρκία ως «μαγική λύση» για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και την αποκατάσταση του στρατηγικού ρόλου της.
Ναι, η Ευρώπη των αξιών και των αρχών, της δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου, προσέρχεται ικέτης στην αυλή του Ταγίπ Ερντογάν, ψάχνοντας απεγνωσμένα διέξοδο στο στρατηγικό αδιέξοδό της – μια λύση που, φυσικά, δημιουργεί νέες εξαρτήσεις και υπονομεύει την υποτιθέμενη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης.
Η αδυναμία των ευρωπαϊκών χωρών να απαντήσουν στο, θεωρητικό προς το παρόν, ερώτημα «ποιοι θα ήταν πρόθυμοι να διαθέσουν ειρηνευτικές δυνάμεις στην Ουκρανία» τις οδηγεί στην Τουρκία. Η οποία, φυσικά, δεν θα έλεγε ποτέ όχι στη διάθεση δέκα, είκοσι ή και περισσότερων χιλιάδων ανδρών για έναν ρόλο που η Ευρώπη δεν θέλει η δεν μπορεί να αναλάβει.
Η συζήτηση για τη νέα Αρχιτεκτονική Ασφάλειας της Ευρώπης που πρέπει να συμπεριλάβει και την Τουρκία δεν είναι τίποτε περισσότερο από το περιτύλιγμα για αυτήν την «βρομοδουλειά» που θέλουν να αναθέσουν στην Τουρκία… Στη νέα Αρχιτεκτονική Ασφάλειας της Ευρώπης θα πρέπει να έχει θέση η Τουρκία όταν τουλάχιστον πείσει ότι μοιράζεται τις ίδιες αξίες και τα ίδια στρατηγικά οράματα με την Ευρώπη. Εξάλλου αν πρόκειται να διαθέσει «ειρηνευτές» στην Ουκρανία αυτό μπορεί να γίνει και με την ιδιότητά της ως μέλους του ΝΑΤΟ.
Με τον Χακάν Φιντάν να δηλώνει απροκάλυπτα πως «ό,τι μας ζητηθεί, θα δοθεί - αλλά με ανταλλάγματα», ολόκληρη η Ευρώπη δείχνει να σύρεται από αυτόν τον ωμό εκβιασμό, έτοιμη να θυσιάσει στη συναλλαγή αυτή το πιο σημαντικό της στοιχείο: τις αξίες και τις αρχές στις οποίες στηρίζεται όση από την ήπια ισχύ της απομένει.
Διότι ποια είναι η Τουρκία, στην οποία προσφεύγουν οι ηγέτιδες δυνάμεις της ΕΕ εκλιπαρώντας για βοήθεια;
Είναι η Τουρκία του αυταρχισμού, όπου αρχηγοί κομμάτων και στελέχη της αντιπολίτευσης είτε βρίσκονται είτε κινδυνεύουν να βρεθούν στη φυλακή, με ένα κράτος μονοκομματικό και προσωπολατρικό, με εκλογές που διεξάγονται υπό τους όρους του προδιαγεγραμμένου νικητή, με τα ΜΜΕ να ασφυκτιούν και τις αντίθετες φωνές να κινδυνεύουν με φυλάκιση.
Με τη μεγαλύτερη μειονότητα, την κουρδική, στο περιθώριο της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, με τα δικαιώματά της να μην αναγνωρίζονται.
Με μια οικονομία που διαπλέκεται γύρω από το κυβερνών κόμμα και τα υπάκουα οικονομικά τζάκια, που στήθηκαν κατά την εικοσαετή διακυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν. Μια χώρα η οποία ρητά δηλώνει με κάθε τρόπο ότι υπηρετεί τις δικές της στρατηγικές επιδιώξεις σε όλη την περιοχή, από τον Καύκασο, τη Μαύρη Θάλασσα, την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή έως και την Αφρική.
Επιδιώξεις που δεν είναι καθόλου συμβατές με εκείνες της Ευρώπης. Και είναι προφανώς αφελείς όσοι πιστεύουν ότι η διείσδυση της Τουρκίας, π.χ., στην Αφρική θα αποτελέσει όχημα για την ευρωπαϊκή επιρροή στην περιοχή.
Μια χώρα αναθεωρητική, όπως ακριβώς η Ρωσία, που απειλεί και αμφισβητεί την κυριαρχία ενός κράτους-μέλους, της Ελλάδας, κατέχει εδάφη ενός άλλου κράτους-μέλους, της Κύπρου, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί εδάφη υπό κατοχή στη Συρία και το Ιράκ. Μια χώρα που προωθεί μια παράδοξη ισλαμοεθνικιστική ατζέντα στη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία και την Αφρική.
Όλα αυτά προφανώς δεν είναι συμβατά με τον ρόλο που θέλει και θα επιδιώξει να αναλάβει η Ευρώπη, εάν επιθυμεί να αποκατασταθεί ως παγκόσμια δύναμη. Και η νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας που αναζητείται, χωρίς τις ΗΠΑ, και έναντι της απειλής κυρίως από τη Ρωσία, δεν χωράει την Τουρκία.
Τη χώρα η οποία αφού έπαιξε τον γνωστό ρόλο του «επιτήδειου ουδέτερου» με τη Ρωσία, τώρα, εν αναμονή του ανοίγματος των χαρτιών από τον πρόεδρο Τραμπ, αποστασιοποιείται, δηλώνοντας έτοιμη να συμβάλει έναντι ανταλλαγμάτων στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Με τον πρόεδρο Ερντογάν αλαζονικά να διακηρύσσει ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την Τουρκία.
Δεν αντιλαμβάνονται, προφανώς, ότι μόλις εξαργυρώσει με ισχυρά ανταλλάγματα τις υποσχέσεις για συμβολή στην ευρωπαϊκή άμυνα, μόλις αλλάξει λίγο το κλίμα, ο Τ. Ερντογάν θα είναι ο πρώτος που θα προδώσει την Ευρώπη. Θα συνεχίσει τις σχέσεις του με τον πρόεδρο Πούτιν (εγγυώμενος για την «αμεροληψία» των Τούρκων ειρηνευτών) και την κατάλληλη στιγμή, θα στραφεί και πάλι προς τις ΗΠΑ στο πρώτο νεύμα του προέδρου Τραμπ.
Τότε η Ευρώπη θα κινδυνεύσει να βρεθεί εκτεθειμένη σε έναν πραγματικό «Δούρειο Ίππο» για την ασφάλειά της και τη στρατηγική αυτονομία της.
Θα μπορούσαν να γραφτούν ακόμη πολλά. Για την κατάπτωση της Ευρώπης που ταπεινωτικά στρέφεται στον Ταγίπ Ερντογάν, με τρόπο που μόνο ως εκπόρνευση μιας παρακμάζουσας Ευρώπης έναντι των ευτελών ανταλλαγμάτων της Τουρκίας μπορεί να χαρακτηρισθεί…
