Νέα δεδομένα δημιουργεί στα ελληνοτουρκικά η απόφαση για αναστολή, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον, των ερευνών για την πόντιση του καλωδίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου-Κρήτης, λόγω των απειλών της Τουρκίας.
Η κατάσταση που διαμορφώνεται, αλλά και το ευρύτερο διεθνές περιβάλλον, υποχρεωτικά μεταθέτουν και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας προς τον Μάιο. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται για να εμφανιστεί εικόνα «κανονικότητας» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, είναι προφανές ότι η Αθήνα δεν επιθυμεί μια συνάντηση κορυφής Μητσοτάκη–Ερντογάν να γίνει υπό το καθεστώς απειλών και χωρίς να έχει προηγηθεί η επανέναρξη των ερευνών. Ούτε φυσικά θέλει να εμφανιστεί ο Έλληνας πρωθυπουργός ότι με την επίσκεψή του παρεμβαίνει σε μια βαθιά εσωτερική πολιτική διαμάχη που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Τουρκία, ούτε να υποχρεωθεί να μείνει σιωπηλός σε μια βαρύτατη παραβίαση του Κράτους Δικαίου που συμβαίνει στη γειτονική χώρα με τη σύλληψη Ιμάμογλου.
Κρίσιμος παράγοντας είναι και η απροβλεψιμότητα των κινήσεων του νέου Αμερικανού προέδρου Ντ. Τραμπ, καθώς η Τουρκία είναι ενθαρρυμένη από τα πρώτα μηνύματα του Αμερικανού προέδρου και προσδοκά μια ανατροπή της μέχρι τώρα δύσκολης σχέσης με τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, ο Τούρκος πρόεδρος θεωρεί ότι διαθέτει ισχυρά διπλωματικά χαρτιά στο παζάρι με την Ε.Ε., γεγονός που καθιστά την Άγκυρα πιο αλαζονική και άκαμπτη στις προσπάθειες επίτευξης συναινέσεων.
Ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης, σε συνεντεύξεις που έδωσε στους Δελφούς, ανέφερε ότι «είναι πρόθεση της Αθήνας και της Λευκωσίας» να προχωρήσει το έργο. Σε ερώτηση για το πότε θα επανεκκινήσουν οι έρευνες, απάντησε ότι:
«Ο χρονισμός είναι πολυπαραγοντικός. Δεν εξαρτάται μόνο από τον προγραμματισμό της εταιρείας -ο οποίος θα πρέπει να γίνει- αλλά και από τεχνικές λεπτομέρειες που καθορίζουν το ζήτημα της εξόδου προς έρευνα και πόντιση, καθώς υπάρχει και η ανάγκη να εκδοθούν οι απαραίτητες navtex. Είναι ένα ζήτημα χρονισμού, υπό την έννοια ότι υπάρχουν κι άλλα ζητήματα αλληλένδετα.»
Σε αντίθεση με όσα δήλωνε το ΥΠΕΞ τον περασμένο Ιούλιο, απορρίπτοντας κατηγορηματικά ότι η τουρκική παρέμβαση οδήγησε σε διακοπή των ερευνών του Ievoli Relume, ο κ. Γεραπετρίτης παραδέχθηκε ότι το θέμα δημιουργεί «τριβή», προσθέτοντας:
«Δεν υπάρχει κανένας απολύτως φόβος. Βεβαίως, πάντοτε μετράμε τα γεγονότα και τις πιθανές αντιδράσεις. Και αυτό πάντοτε σε συνάρτηση με το πώς θα προκύψει μεγαλύτερη ωφέλεια για τη δική μας εξωτερική πολιτική…»
Το μεγάλο και εξαιρετικά δύσκολο δίλημμα για την Αθήνα παραμένει το ζήτημα της διαχείρισης της απαίτησης της Τουρκίας να επιβάλει τον εγκλωβισμό της χώρας μας στα χωρικά ύδατα των 6 ν.μ. και τον περιορισμό στην άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, όχι μόνο σε δυνητικές θαλάσσιες ζώνες, αλλά ακόμη και σε οριοθετημένη ΑΟΖ, όπως αυτή που καθορίστηκε με την Ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία.
Το ζήτημα του καλωδίου έχει πάψει από καιρό να αποτελεί ένα απλό τεχνικό έργο που αρκεί να εξευρεθούν κάποιες «τεχνικές ρυθμίσεις» ώστε να μην υπάρξει τουρκική αντίδραση. Η Τουρκία έχει μετατρέψει την υπόθεση του καλωδίου σε μείζον ζήτημα επιβεβαίωσης του Δόγματος της “Γαλάζιας Πατρίδας”, που βρίσκεται στον πυρήνα του τουρκικού αναθεωρητισμού και της επιβολής του Τουρκολιβυκού Μνημονίου επί του πεδίου.
Αυτός, φυσικά, είναι και ο λόγος για τον οποίο δε δείχνει διατεθειμένη να προβεί σε οποιαδήποτε παραχώρηση.
Η Άγκυρα στέλνει συστηματικά τα μηνύματά της: από πέρυσι στην Κάσο με την αποστολή πέντε πολεμικών πλοίων, με την αποστολή κορβέτας βορείως του Αγ. Νικολάου Κρήτης για την παρενόχληση δι’ ασυρμάτου του ερευνητικού πλοίου· και τέλος, με τη δήλωση πηγής του Υπουργείου Άμυνας στην ενημέρωση της Πέμπτης, όπου διαμηνύθηκε ότι: «Δε θα γίνουν έργα στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η παρουσία της Τουρκίας, και μάλιστα σε “θαλάσσιες περιοχές υπό τουρκική δικαιοδοσία”, και χωρίς να δοθεί η συγκατάθεσή της Τουρκίας. Δεν υπάρχει καμία αλλαγή στη στάση μας απέναντι σε τέτοιες συμπεριφορές που δε σέβονται τα δικαιώματα και τα συμφέροντά μας.
Θα συνεχίσουμε να πράττουμε ό,τι πράξαμε και στο παρελθόν. Δεν έχει κανένα νόημα η επιμονή στο συγκεκριμένο ζήτημα…»
Από την Αθήνα υπήρξαν και λανθασμένοι χειρισμοί, καθώς οι συντονισμένες και επιλεκτικές διαρροές την περασμένη εβδομάδα, ότι επίκειται και είναι θέμα ημερών η έκδοση των NAVTEX για την επανέναρξη των ερευνών, ενώ, όπως όλα δείχνουν, δεν υπήρχε τέτοια απόφαση, δημιούργησαν προσδοκίες στην κοινή γνώμη, οι οποίες τώρα φαίνεται ότι διαψεύδονται με την αναβολή της επιστροφής του ερευνητικού πλοίου στα διεθνή ύδατα.
Ακόμη περισσότερο μάλιστα, όταν οι διαρροές έγιναν πριν πραγματοποιηθούν οι κρίσιμες συσκέψεις: τη Δευτέρα στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και την Τρίτη στο Μέγαρο Μαξίμου με τη συμμετοχή όλων των συναρμόδιων υπουργών και παραγόντων, όπου τέθηκαν τα δεδομένα στο τραπέζι και συζητήθηκαν όλα τα σενάρια, ακόμη και εκείνο της ενδεχόμενης εμπλοκής σε θερμό επεισόδιο.
Με το κλίμα που δημιουργήθηκε από τις διαρροές αυτές, εμφανίζεται η κυβέρνηση τώρα να υποχωρεί απέναντι στις τουρκικές απειλές και προειδοποιήσεις, ενώ στην πραγματικότητα δεν είχε ληφθεί απόφαση για την επανέναρξη των ερευνών πριν από το Πάσχα.
Το γεγονός, πάντως, είναι ότι οι έρευνες, που ουσιαστικά έχουν διακοπεί από τον περασμένο Ιούλιο (πέραν εκείνων που επαναλαμβάνονταν στα ίδια σημεία βόρεια της Κρήτης), δεν μπορούν να ανασταλούν επ’ αόριστον, καθώς τότε θα δοθεί το μήνυμα ότι το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης οδηγείται σε «ναυάγιο».
Λανθασμένα, επίσης, είχε δοθεί η εντύπωση ότι η επανέναρξη των ερευνών θα «επιβληθεί» στην Τουρκία με την ενεργό παρέμβαση της Γαλλίας και του Ισραήλ. Μάλιστα, η διαρροή για έκδοση NAVTEX είχε συσχετιστεί με την -για άλλους λόγους φυσικά- παρουσία του γαλλικού αεροπλανοφόρου Ντε Γκωλ στη Σούδα και στον Πειραιά.
Η Γαλλία υποστηρίζει την ηλεκτρική διασύνδεση, αλλά είναι κάτι που δεν την αφορά άμεσα, ενώ η εμπλοκή της γαλλικής εταιρείας Nexans αφορά καθαρά εμπορική συμφωνία. Όσο για το Ισραήλ, στηρίζει πολιτικά την ηλεκτρική διασύνδεση, όπως και κάθε άλλο έργο διασύνδεσης για στρατηγικούς λόγους, αλλά δεν έχει εμπλακεί μέχρι τώρα στο έργο και, με τόσα ανοιχτά μέτωπα, έχει άλλες προτεραιότητες.
Ακόμη και στην αντιπαράθεσή του με την Τουρκία, το μέτωπο που το αφορά κυρίως είναι αυτό της Συρίας, στο οποίο έλαβε αποθαρρυντικά μηνύματα από τον πρόεδρο Τραμπ κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Μπ. Νετανιάχου.
Σε ό,τι αφορά την Ε.Ε., η οποία χρηματοδοτεί το έργο ως «ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος», στην παρούσα περίοδο του «φλερτ» προς την Τουρκία προκειμένου να συμβάλει στο εγχείρημα της ευρωπαϊκής άμυνας, το πιθανότερο είναι να περιοριστεί σε δηλώσεις υποστήριξης της ηλεκτρικής διασύνδεσης, αλλά όχι σε ενέργειες κατά της Τουρκίας.
Στην Αθήνα, όμως, υπήρξε έντονος προβληματισμός για το ενδεχόμενο μια ένταση με την Τουρκία, στην προσπάθεια επανέναρξης των ερευνών, να τραβήξει την προσοχή του Ντόναλντ Τραμπ. Με βάση τις μέχρι τώρα επιλογές του, η εμπλοκή του στα ελληνοτουρκικά μάλλον θα άφηνε αρνητικό αποτύπωμα και πάντως, κανείς δε θα ήθελε η ενασχόλησή του με θέματα της περιοχής μας, στην αφετηρία της νέας θητείας του, να ξεκινήσει με την παρέμβασή του σε μια θερμή αντιπαράθεση Ελλάδας–Τουρκίας, και μάλιστα για ένα θέμα που έχει άμεση σχέση με τη διεθνή νομιμότητα και το Δίκαιο της Θάλασσας…
