Έπειτα από 10 μήνες νηνεμίας στο Αιγαίο, οι ηγέτες της Ελλάδας και της Τουρκίας θα επιχειρήσουν να βρουν κοινό τόπο, ώστε αυτή η κατάσταση να επεκταθεί και, αν είναι δυνατόν, να αποκτήσει πιο στέρεες βάσεις. Συγχρόνως δε, θα επιχειρήσουν να δώσουν ώθηση στις διμερείς σχέσεις σε όλους τους τομείς.
Η επίσκεψη Ερντογάν και η συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας σήμερα στην Αθήνα πραγματοποιούνται σε ένα ιδιαίτερα περίπλοκο και δυστοπικό περιβάλλον που συνθέτουν ο πόλεμος στη Γάζα, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η αντιδυτική στροφή του Τούρκου ηγέτη. Σε μια στιγμή που ο Τούρκος ηγέτης αναζητά τη στρατηγική αυτονομία της Τουρκίας και την ανάδειξη της σε περιφερειακή δύναμη, ενώ συγχρόνως για λόγους και οικονομικούς επιδιώκει μια a la carte σχέση με την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ.
Η Αθήνα και ο Κυρ. Μητσοτάκης από την αρχή αυτής της διαδικασίας επαναπροσέγγισης που ξεκίνησε με τη Συνάντηση Κορυφής στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους τον Ιούλιο, έχουν θέσει ως πρώτη επιδίωξη τη διατήρηση της αποκλιμάκωσης στο Αιγαίο, μετά από μια περίοδο υψηλής έντασης στις σχέσεις των δυο χωρών.
Και φυσικά το να συνοδευτεί με την ανάπτυξη κοινών δράσεων και συνεργασίας σε μια σειρά τομείς που καλύπτουν όλο το φάσμα διμερών σχέσεων δυο γειτονικών κρατών. Εξάλλου γι αυτό και το εύρος των δυο αντιπροσωπειών αποτυπώνει την επιδίωξη για να καλυφθούν τομείς όπως το περιβάλλον, οι φυσικές καταστροφές, η οικονομία και το εμπόριο, ο πολιτισμός, η εκπαίδευση και βεβαίως το μεταναστευτικό.
Ο Κυρ. Μητσοτάκης από την αρχή αυτής της διαδικασίας είχε επισημάνει ότι ακόμη κι αν έχουμε προβλήματα που δεν λύνονται εύκολα δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να ζούμε σε ένα περιβάλλον διαρκούς έντασης που οδηγεί σε επικίνδυνες καταστάσεις. Και σύμφωνα με τις τελευταίες δηλώσεις του φαίνεται να συμμερίζεται και αυτή την άποψη και ο Τ. Ερντογάν.
Οι δύο ηγέτες θα συναντηθούν στο Μέγαρο Μαξίμου συνοδευόμενοι από τους υπουργούς εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτη και Χ. Φιντάν και τους διπλωματικούς συμβούλους τους Αννα-Μαρία Μπούρα και Τσαγατάι Κιλίτς και κατόπιν θα κάνουν δηλώσεις (όχι συνέντευξη τύπου) και κατόπιν θα πραγματοποιηθεί η Ολομέλεια του ΑΣΣ με γεύμα εργασίας στο Μέγαρο Μαξίμου που θα συμμετάσχουν και υπουργοί που θα έχουν ήδη πραγματοποιήσει διμερείς συναντήσεις σε κατάλληλα διαμορφωμένες αίθουσες στο υπουργείο Εξωτερικών, με την εξαίρεση της συνάντησης των υπουργών Άμυνας που θα γίνει στη ΛΑΕΔ.
Ο Τούρκος ηγέτης προσγείωσε όσους αιθεροβάμονες στην Αθήνα πιστεύουν ότι αρκεί μια επίσκεψη, ένα μορατόριουμ στις μονομερείς επιθετικές ενέργειες και μερικά «γλυκόλογα» για να αλλάξει η πορεία των ελληνοτουρκικών.
Ο Τ. Ερντογάν πριν έρθει στην Αθήνα αφού μίλησε με θερμά λόγια για την ανάγκη οι δυο χώρες να ζουν ειρηνικά ξεκαθάρισε τις προθέσεις του με τη συνέντευξη του στην Καθημερινή: Διάλογος, χωρίς παρεμβάσεις τρίτων, όχι μόνο για την υφαλοκρηπίδα αλλά για όλα τα ζητήματα στο Αιγαίο, που προφανώς περιλαμβάνουν όλες τις διεκδικήσεις και όλες τις αμφισβητήσεις της ελληνικής κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων, κάνοντας λόγο και για παραπομπή στη «διεθνή δικαιοσύνη».
Θεωρεί ότι η κρίση στις σχέσεις των δυο χωρών προήλθε επειδή η Ελλάδα απείλησε στα συμφέροντα και την κυριαρχία της Τουρκίας («δεν απειλούμε παρά μόνο εκείνους που μας απειλούν») και με τρόπο μάλλον δικολαβικό προσπάθησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις για τις πρωτοφανείς απειλές που είχε εξαπολύσει εναντίον της χώρας μας. Υποστηρίζοντας ότι το «θα έρθουμε μια νύχτα ξαφνικά» αναφερόταν στους τρομοκράτες που στρέφονται εναντίον της Τουρκίας.
Ξεχνώντας προφανώς την απειλή ότι θα εκτοξεύσει πύραυλο εναντίον της Αθήνας… Ο Τούρκος πρόεδρος δηλώνοντας ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα που να μην μπορεί να λυθεί έβαλε και τη δική του ατζέντα: «...Είτε πρόκειται για θέματα στο Αιγαίο είτε για την καταπολέμηση μετανάστευσης, είτε για τα συνεχιζόμενα προβλήματα της τουρκικής μειονότητας δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα να μην μπορούμε να το λύσουμε μέσω διαλόγου στη βάση αμοιβαίας καλής θέλησης».
Αν και ο κ. Ερντογάν αποκάλυψε ότι σήμερα θα υπογραφεί «Διακήρυξη φιλικών σχέσεων και καλής γειτονίας, μέχρι την τελευταία στιγμή δεν ήταν γνωστό ποιες συμφωνίες θα είναι έτοιμες προς υπογραφή, αν και δεν πρόκειται για μεγάλου βεληνεκούς συμφωνίες αυτές που έχουν ενταχθεί στη θετική ατζέντα και περισσότερο δρομολογούν συνεργασίες σε επιμέρους τομείς και θεσπίζουν κοινές ομάδες εργασίας.
Με ενδιαφέρον αναμένεται η συνεννόηση που επιδιώκεται να υπάρξει για το μεταναστευτικό, καθώς το θέμα σε όλες τις πτυχές του ανήκει στον ευρωτουρκικό διάλογο και μόνο επιμέρους πρακτικές ρυθμίσεις μπορεί να συμφωνηθούν μεταξύ των δυο χωρών.
Κανείς δεν αμφιβάλει ότι ο κ. Ερντογάν δεν άλλαξε εν μια νυκτί το βράδυ των σεισμών και αποφάσισε να αλλάξει τακτική έναντι της Ελλάδας.
Όλες οι τουρκικές διεκδικήσεις και αμφισβητήσεις παραμένουν στο τραπέζι και αυτό θα διαπιστωθεί σύντομα και στην επόμενη φάση του Πολιτικού Διαλόγου (στις αρχές του 2024) που έχει ενσωματώσει τις διερευνητικές επαφές και στον οποίο προΐστανται η υφυπουργός εξωτερικών Αλ. Παπαδοπούλου και ο Τούρκος ομόλογος της Μ. Ακσαπάρ.
Ο Τ. Ερντογάν όμως με τις τελευταίες δηλώσεις του αποκαλύπτει τις στοχεύσεις της Άγκυρας και τι παράπλευρα οφέλη επιδιώκει από την εμφάνιση του ως «περιστεράς» στην Ελλάδα.
Ο Τούρκος ηγέτης δηλώνει πεισμένος ότι οι εντάσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις προκαλούνται από τρίτους και έκανε ειδική αναφορά στις ΗΠΑ. Μία θέση εντελώς παραπλανητική καθώς οι εντάσεις είναι σαφές ότι προκαλούνται από τον αναθεωρητισμό της Τουρκίας, αλλά είναι αποκαλυπτικό της αντίληψης του κ. Ερντογάν ότι η Ελλάδα θα πρέπει να αποκηρύξει τη στρατιωτική συνεργασία της με τις ΗΠΑ και να αποποιηθεί των δυνατοτήτων που της προσφέρει η ιδιότητα ως μέλους της Ε.Ε., για άσκηση πιέσεων προς την Τουρκία ώστε να συμμορφωθεί με το Διεθνές Δίκαιο και την αρχή του σεβασμού των συνόρων και των σχέσεων καλής γειτονίας.
Κάνοντας λόγο για «φωνές που τροφοδοτούν την εχθρότητα» ο κ. Ερντογάν στράφηκε ευθέως εναντίον των ΗΠΑ: «...κάποιοι, ειδικά οι ΗΠΑ, προσπαθούν να μας στρέψουν ο ένας εναντίον του άλλου. Ενώ τα F-16 μας δεν μας δίνονται παρόλο που τα έχουμε πληρώσει, εξακολουθεί να στέλνει F-16 και τα πυρομαχικά τους στην Ελλάδα. Μιας και το κάνει αυτό η Αμερική, κι εμείς δεν έχουμε λόγο να υποχωρήσουμε. Επισκεπτόμαστε τον γείτονα μας που είναι ακριβώς δίπλα μας, καθόμαστε και μιλάμε. Αν δεν εμπλακούμε σε συμπεριφορές που βλάπτουν τα συμφέροντα του άλλου, δεν υπάρχει πρόβλημα…».
Το ερώτημα βεβαίως είναι τι ακριβώς εννοεί με την αναφορά «σε συμπεριφορές που βλάπτουν τα συμφέροντα του άλλου». Γιατί πριν σχεδόν δυο χρόνια θεώρησε ως τέτοια, την αναφορά του Κυρ. Μητσοτάκη από το βήμα του Κογκρέσου στον αναθεωρητισμό και την απειλή που υφίσταται η Ελλάδα ζητώντας από τους Αμερικανούς νομοθέτες να μην εγκρίνουν την πώληση νέων μαχητικών στην Τουρκία που θα τα χρησιμοποιεί για να αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία.
Εάν ο Τ. Ερντογάν εννοεί πραγματικά ότι θέλει τη βελτίωση των διμερών σχέσεων έχει την ευκαιρία να το αποδείξει και θα βρει σε αυτό πρόθυμο εταίρο την Ελλάδα. Αν όμως θεωρεί ότι βελτίωση των σχέσεων σημαίνει την πλήρη υποχώρηση της Ελλάδας από την υποστήριξη των κυριαρχικών δικαιωμάτων της και τη θωράκιση των συμμαχιών και στρατηγικών σχέσεων της, προκειμένου να μην τα θεωρήσει αυτά ως «απειλή» ο κ. Ερντογάν τότε η διαδικασία αυτή δεν θα μπορεί να προχωρήσει μακριά…
