Την αναμενόμενη προσγείωση στη σκληρή πραγματικότητα των ελληνοτουρκικών σηματοδοτεί η χθεσινή συνάντηση των υπουργών εξωτερικών των δυο χωρών Γ. Γεραπετρίτη και Χ. Φιντάν, όπου διαπιστώθηκε ότι το «τείχος» των τουρκικών μαξιμαλιστικών θέσεων είναι απαγορευτικό για την επίτευξη προόδου, όμως οι δυο υπουργοί απέφυγαν να κηρύξουν «αδιέξοδο», το οποίο θα συμπαρέσυρε και τη διαδικασία προσέγγισης και το ήπιο κλίμα.
Έτσι οι κ.κ. Γεραπετρίτης και Φιντάν επιλέγουν να συνεχίσουν, έστω και με πιο χαλαρό τρόπο, αυτή την παράλληλη διαδικασία αναζήτησης τρόπων υπέρβασης του χάσματος που χωρίζει τις δυο πλευρές σε ό,τι αφορά το Αιγαίο, παραπέμποντας τη συζήτηση σε επόμενες συναντήσεις και συντηρούν το άλλο σκέλος της προσέγγισης που αφορά τη Θετική Ατζέντα, τον Πολιτικό Διάλογο και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ).
Τα αποτελέσματα της χθεσινής συνάντησης αναδεικνύουν όμως και τη λανθασμένη τακτική του προηγούμενου διαστήματος της δημιουργίας υπερβολικών προσδοκιών που έδωσε την εντύπωση ότι …επίκειται συμφωνία, πυροδοτώντας και αντιδράσεις στο εσωτερικό ακόμη και εντός της ΝΔ, άνευ ουσιαστικά αντικειμένου.
Οι Γ. Γεραπετρίτης και Χ. Φιντάν συναντήθηκαν κατ' ιδίαν στο υπουργείο Εξωτερικών και εκεί, εκθέτοντας τις θέσεις για το πώς βλέπουν οι δυο πλευρές τα θέματα του Αιγαίου διαπιστώθηκε η πυρηνική διαφορά στην προσέγγιση του προβλήματος. Η Ελλάδα επιμένει ότι πρέπει να υπάρξει εστίαση και αντιμετώπιση της διαφοράς της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας βάσει του Δικαίου της Θάλασσας, με την Τουρκία να μένει αμετακίνητη στη θέση ότι υπάρχουν «αλληλένδετα ζητήματα», τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπισθούν ως πακέτο.
Μεγάλο διάστημα μετά την τελευταία συνάντηση για τις Διερευνητικές Επαφές διαπιστώνεται ότι δεν είναι η μορφή και το στάτους του διαλόγου που οδηγεί στο αδιέξοδο, αλλά είναι η μαξιμαλιστική στάση της Τουρκίας που θέλει να εισάγει στη συζήτηση όλο το φάσμα των διεκδικήσεων της εις βάρος της χώρας μας προκειμένου να βελτιώσει τη διαπραγματευτική θέση της. Και αυτό έκανε και στο νέο «φορμάτ» που επέλεξαν οι δυο κυβερνήσεις, της απευθείας συζήτησης σε ανώτερο πολιτικό επίπεδο με δεδομένους τους κίνδυνους που κρύβει αυτή η διαδικασία.
Το μείζον θέμα για την Τουρκία είναι το θέμα των ελληνικών χωρικών υδάτων, το οποίο, όμως, αποτελεί μονομερές δικαίωμα της Ελλάδας και δεν μπορεί να τεθεί υπό διαπραγμάτευση. Και έτσι η Τουρκία επιλέγει να φορτώσει την ατζέντα με άλλα ζητήματα προκειμένου να υποχρεώσει την Ελλάδα σε μονομερή παραχώρηση, πριν ακόμη ξεκινήσει η διαπραγμάτευση. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από την Αθήνα …
Ο Γ. Γεραπετρίτης είχε δηλώσει επανειλημμένα τις προηγούμενες εβδομάδες ότι εάν διαπιστωθεί ότι η Τουρκία επιχειρήσει να θέσει στη συζήτηση για το «εύρος» της διαφοράς θέματα που αφορούν την ελληνική κυριαρχία τότε η συζήτηση θα τέλειωνε εκεί. Η τουρκική πλευρά κατέγραψε τις θέσεις της, αλλά οι δυο υπουργοί επέλεξαν να αφήσουν τη συζήτηση ανοικτή παρά το γεγονός ότι με τα χθεσινά δεδομένα και τις θέσεις που διατυπώθηκαν ουσιαστικά υπήρξε αδιέξοδο.
Είναι προφανές ότι αυτή η συζήτηση, που μάλιστα γίνεται κατ' ιδίαν μεταξύ των δυο υπουργών (χωρίς παρουσία καν πρακτικογράφων), δεν μπορεί να γίνεται επί μακρόν, καθώς θα δώσει την εντύπωση της νομιμοποίησης και αποδοχής ως αντικειμένου συζήτησης σε πολιτικό επίπεδο των μονομερών διεκδικήσεων της Τουρκίας.
Το θετικό από τη χθεσινή συνάντηση είναι ότι και οι δυο πλευρές, έχοντας λάβει και ανάλογες οδηγίες από τους ηγέτες των δύο χωρών Κυρ. Μητσοτάκη και Τ. Ερντογάν, προσπάθησαν να κρατήσουν ζωντανή τη διαδικασία του διαλόγου, της ύπαρξης διαύλων επικοινωνίας, της συνεργασίας και της εντατικοποίησης της παράλληλης διαδικασίας με τη Θετική Ατζέντα, τον Πολιτικό Διάλογο και τα ΜΟΕ. Το πλαίσιο αυτό, πάντως, μπορεί μεν να διατηρήσει για ένα διάστημα το ήπιο κλίμα, αλλά είναι σαφές ότι δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη μακροπρόθεσμη και με γερά θεμέλια εξομάλυνση των σχέσεων, στην οποία θα οδηγούσε η επίλυση του θέματος της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας.
Και το ήπιο κλίμα θα παραμένει ευάλωτο, καθώς, όπως φάνηκε και με τα τελευταία περιστατικά από τον Ιούλιο και μετά, με τις έρευνες για πόντιση καλωδίων στην Κάσο, αλλά και στα νησιά του Αν. Αιγαίου, η Τουρκία επιχειρεί να μετατρέψει μια κίνηση που εντάσσεται στις ελευθερίες των θαλασσών στα διεθνή ύδατα, σε εργαλεία για προβολή και επιβολή των μονομερών διεκδικήσεων της εις βάρος της Ελλάδας.
Μάλιστα, η συχνή αναφορά του Χ. Φιντάν στην ανάγκη τήρησης του πνεύματος και γράμματος της Διακήρυξης των Αθηνών επιβεβαιώνει την αυθαίρετη ερμηνεία του κειμένου από την Τουρκία που θεωρεί ότι η αναφορά σε αποφυγή προκλητικών ενεργειών μεταφράζεται σε αυτοπεριορισμό της Ελλάδας από την άσκηση των νόμιμων κυριαρχικών δικαιωμάτων της.
Σημειώνεται, πάντως, ότι και στη χθεσινή συνάντηση πήρε πλέον τη θέση του στο τραπέζι και το μειονοτικό όπως απαιτεί η Τουρκία. Διότι δεν υπάρχει, φυσικά, αναλογία του μεγέθους και της ποιότητας του ζητήματος που θέτει η Τουρκία με την προβολή θέματος «τουρκικής» μειονότητας στη Θράκη με την υποχρέωση ένδειξης στοιχειώδους σεβασμού όχι μειονοτικών, αλλά ανθρώπινων και ατομικών δικαιωμάτων για τα εναπομείναντα μέλη της συρρικνωμένης ελληνικής κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη.
