Τα ρίσκα στο παιχνίδι της αμοιβαίας αποτροπής που παίζεται στη Μ.Ανατολή μπορεί να φαίνονται υπολογισμένα αλλά δεν παύουν να είναι πολύ μεγάλα, εύκολα μπορεί να γίνει το λάθος σε τακτικό επίπεδο, λέει ο διεθνολόγος Κ.Υφαντής στο liberal.
Το Ιράν έστειλε ένα μήνυμα αποτροπής, «τέσταρε» αντιδράσεις, αλλά και πήρε ένα μήνυμα. Τόσο με την επίδειξη υπεροχής του Ισραήλ, όσο και με την επιβεβαίωση της αποτρεπτικής ισχύος του Ισραήλ και την έμπρακτη στήριξη των δυτικών του συμμάχων, όσο όμως και περιφερειακών παικτών της περιοχής. Σε μια επόμενη αντιπαράθεση με το Ιράν, αυτό θα απομονωθεί ακόμη περισσότερο.
Ο κίνδυνος είναι ότι τώρα που «έσπασε» το ταμπού, δηλαδή το Ιράν επιτέθηκε για πρώτη φορά απευθείας στο Ισραήλ, η επόμενη φορά μπορεί να είναι διαφορετική εφόσον δεν αλλάξει στο μεταξύ η κατάσταση στη Μ. Ανατολή.
Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη.
Το Πολεμικό Συμβούλιο του Ισραήλ χθες δεν έλαβε απόφαση για το πώς θα απαντήσει στο Ιράν. Τι μπορεί να δείχνει αυτό;
Είναι καλό σημάδι, αν αναλογιστεί κανείς και ότι το Ιράν για πάνω από δέκα ημέρες μετά την επίθεση του Ισραήλ στο προξενείο της Δαμασκού, δεν έκανε το παραμικρό.
Η Τεχεράνη προσπάθησε να βρει μια αντίδραση, η οποία θα εξυπηρετούσε όλες τις στρατηγικές ανάγκες: Τόσο το να υπάρξει αντίδραση, όσο όμως και αυτή να είναι ελεγχόμενη, ώστε να μην οδηγήσει σε μια περιφερειακή σύγκρουση.
Αντίστοιχη είναι και η συζήτηση που γίνεται μέσα στο Ισραήλ. Τι μας δείχνει αυτό; Ότι παίζεται ένα παίγνιο αμοιβαίας αποτροπής αλλά με ένα περίεργο τρόπο. Υπάρχει και από τις δύο πλευρές επίδειξη ισχύος αλλά με στόχο, όχι την κλιμάκωση, παρά την αποκλιμάκωση.
Το Ιράν επέλεξε να «σπάσει» ένα ταμπού, να επιτεθεί το ίδιο απευθείας, για πρώτη φορά, στο Ισραήλ, γεγονός που αποτελεί το κακό της υπόθεσης. Το καλό της υπόθεσης είναι μεθόδευσε την επίθεση του κατά ένα τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρξει κόστος για το Ισραήλ, έτσι ώστε να μην νοιώσει αναγκασμένο να κλιμακώσει. Και κυρίως να μην νοιώσουν αναγκασμένοι να απαντήσουν δυναμικά καταρχήν οι Αμερικανοί και δευτερευόντως άλλες δυτικές δυνάμεις, όπως οι Βρετανοί.
Δικαιολογούν εφησυχασμό τα παραπάνω;
Οχι, βέβαια. Η κατάσταση εξακολουθεί να παραμένει σε τεντωμένο σχοινί. Σίγουρα ο κόσμος έχει γίνει ακόμη πιο επικίνδυνος. Όλες οι πλευρές παίζουν αυτό το παιχνίδι αμοιβαίας αποτροπής, το οποίο ενέχει πάρα πολλούς κινδύνους. Εύκολα μπορεί να γίνει ένα λάθος σε τακτικό επίπεδο, ικανό να ανατρέψει κάθε σχεδιασμό που στηρίζεται σε αυτή την ακροσφαλή διπλωματία. Σε αυτό το brinkmanship, στο γεγονός ότι όλοι παίρνουν υπολογισμένα μεν, αλλά πολύ μεγάλα ρίσκα.
Το «σπάσιμο» ενός ταμπού, δηλαδή το γεγονός ότι το Ιράν επέλεξε για πρώτη φορά να επιτεθεί απευθείας στο Ισραήλ, στέλνει ένα μήνυμα. Το Ιράν είναι πια διατεθειμένο να μην στηρίζεται μόνο στη Χεζμπολα ή μόνο στους Χούτι - στη Χαμάς ούτως ή άλλως δεν μπορεί πια να στηρίζεται, καθώς την έχει εξαντλήσει το Ισραήλ- παρά αναλαμβάνει την «ηγεσία» και σε επιχειρησιακό επίπεδο του αντιισραηλινού άξονα στην περιοχή.
Περνά έτσι σε ένα άλλο στάδιο, πέραν της μέχρι σήμερα τροφοδοσίας σε όπλα, ρουκέτες και χρήματα προς τη Χεζμπολά, τους Χούτι, τη Χαμάς και ενδεχομένως και άλλες σιιτικές ομάδες στη Συρία και το Ιράκ.
Το μήνυμα αυτό που στέλνει το Ιράν πώς εκλαμβάνεται από τους αποδέκτες του;
Το εκλαμβάνουν πολύ σοβαρά. Δεν παρανοείται από κανένα, ούτε στο Ισραήλ, ούτε στην Ουάσινγκτον, ούτε στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ήταν ένα μήνυμα αποτροπής.
Αν μπορεί να βγει κάτι θετικό απ’ όλα αυτά, και το λέω με κάθε επιφύλαξη, είναι η πολύ μεγαλύτερη κινητοποίηση της διεθνούς κοινότητας αλλά και των άλλων περιφερειακών παικτών στην περιοχή, δηλαδή των αραβικών χωρών, έτσι ώστε να προχωρήσουμε πολύ πιο γρήγορα σε συνθήκες αποκλιμάκωσης στην περιοχή.
Αν η πρώτη φορά ήταν έτσι όπως συνέβησαν τα πράγματα τα ξημερώματα της Κυριακής, με το Ιράν να προειδοποιεί και τη Χεζμπολά να μην ενεργοποιείται, ίσως την επόμενη φορά τα πράγματα να είναι διαφορετικά.
Τώρα που «έσπασε» το ταμπού, η επόμενη φορά μπορεί να είναι διαφορετική εφόσον αλλάξει η κατάσταση και έχουμε μια νέα επίθεση του Ισραήλ έναντι ιρανικών στόχων.
Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να προσπεράσουμε το γεγονός ότι ακόμη και αν το Ιράν έχει δυνατότητες για μαζικότερο και πιο ισχυρό χτύπημα στο μέλλον, τα ξημερώματα της Κυριακής επιβεβαιώθηκε όχι μόνο η αποτρεπτική ισχύς του Ισραήλ, αλλά και ότι οι υποστηρικτές του ήταν όλοι παρόντες, με άμεσα αντανακλαστικά, ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Ιορδανία, Σαουδική Αραβία.
Το Ιράν αν ήθελε να τεστάρει τις αντιδράσεις, συνειδητοποιεί ότι απέναντι του βρέθηκαν όχι μόνο οι Αμερικανοί, οι Βρετανοί και οι Γάλλοι, αλλά και οι Ιορδανοί, όπως και οι Σαουδάραβες. Σε μια αντιπαράθεση με το Ιράν, αυτό θα απομονωθεί ακόμη περισσότερο.
Και βεβαίως είχαμε και μια επίδειξη της τεχνολογικής και στρατιωτικής υπεροχής του Ισραήλ στην περιοχή. Το Ιράν ναι μεν έστειλε ένα μήνυμα, αλλά πήρε και ένα μήνυμα ότι σε περίπτωση που δεν συμπεριφερθεί ορθολογικά, οι επιπτώσεις μιας ανοικτής στρατιωτικής αντιπαράθεσης, θα είναι συντριπτική εις βάρος του.
Πώς να εκλάβουμε τη στάση της Ρωσίας και της Κίνας;
Η Ρωσία είπε ότι αν τυχόν οι Αμερικανοί χτυπήσουν το Ιράν, εκείνη θα το υποστηρίξει. Πως θα το υποστηρίξει, δεν μας είπε. Τι θα κάνει άραγε η Ρωσία; Θα επιτεθεί σε αμερικανικές δυνάμεις; Τότε θα μιλάμε όχι απλώς για περιφερειακή σύγκρουση. Όσο για την Κίνα, αυτή δεν είναι παίκτης στην περιοχή, δεν έχει κανένα λόγο να παρέμβει, είτε υπέρ του ενός, είτε υπέρ του άλλου.
*Ο Κώστας Υφαντής είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Πάντειο Πανεπιστήμιο
