Γράφει ο Ιωάννης Αθ. Μπαλτζώης*
Όταν πριν μερικούς μήνες υπεγράφη η συμφωνία Ισραήλ και Τουρκίας για την αποκατάσταση της μεταξύ των σχέσης και της επίλυσης του θέματος με τα γεγονότα του πλοίου Μάβι Μαρμαρά, πολλοί θεώρησαν ότι οι σχέσεις των θα εξελισσόταν αρκετά γρήγορα και ιδιαίτερα στον οικονομικό και ενεργειακό τομέα. Όμως ο αστάθμητος, απρόβλεπτος και ασταθής παράγοντας που λέγεται Ερντογάν δεν επιτρέπει σίγουρες προβλέψεις και αναλύσεις. Έτσι οι σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ, που τόσο επικρίθηκαν από ορισμένους Έλληνες υπερ-πατριώτες δεν εξελίχθηκαν όπως είχαν εκτιμηθεί.
Έτσι στον ειδησεογραφικό ιστότοπο Al Monitor, ο οποίος με έδρα την Ουάσιγκτον, δημοσιεύει [στην αγγλική, αραβική, εβραϊκή, περσική και τουρκική γλώσσα] ρεπορτάζ και αναλύσεις από διακεκριμένους δημοσιογράφους και εμπειρογνώμονες της Μέσης Ανατολής, δημοσιεύτηκε άρθρο γνώμης του έγκριτου ισραηλινού δημοσιογράφου Arad Nir με τίτλο «Γιατί ο Νετανιάχου και ο Ερντογάν προτιμούν την 'ψυχρή ομαλοποίηση'», στο οποίο αναφέρεται ότι κανένας από τους δύο ηγέτες δεν είναι ιδιαίτερα ενθουσιώδης για την εφαρμογή της συμφωνίας ομαλοποίησης των σχέσεων των δύο χωρών.
Όπως αναφέρει ο αρθρογράφος, η ανακοίνωση (της 25ης Οκτωβρίου) από το Ισραηλινό Υπουργείο Εξωτερικών σχετικά με την ακύρωση της συνεδρίασης της επιτροπής για τον διορισμό ισραηλινού Πρέσβη στην Άγκυρα, απογοήτευσε πολλούς ισραηλινούς διπλωμάτες, τόσο εντός όσο και εκτός Ισραήλ, καθώς αρκετά από τα ανώτερα στελέχη του διπλωματικού σώματος έχουν υποβάλει υποψηφιότητα για αυτή τη σημαντική και ελκυστική θέση, παρά την τρέχουσα επικινδυνότητα της Τουρκίας για την ισραηλινή διπλωματική αποστολή. Σύμφωνα με την εκτίμηση του Arad Nir, μεταξύ των υποψηφίων ήταν και η Irit Ben Abba, η Πρέσβειρα του Ισραήλ στην Αθήνα.
Η αργή και «ψυχρή ομαλοποίηση» των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, σύμφωνα και με το άρθρο του Al Monitor τεκμηριώνεται με τα παρακάτω:
Α. Πρόσφατα, στις 19 Οκτωβρίου 2016, δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης απέφυγε να απορρίψει την καταγγελία για εγκληματική ενέργεια που υπέβαλαν οικογένειες θυμάτων του Mavi Marmara και όρισε δεύτερη ακροαματική διαδικασία για τον Δεκέμβριο. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο τερματισμός των ποινικών διαδικασιών εναντίον των ισραηλινών αξιωματικών που ενεπλάκησαν στο περιστατικό του Mavi Marmara αποτελεί το βασικότερο και ουσιαστικότερο συστατικό στοιχείο της συμφωνίας συμφιλίωσης, βάσει της οποίας το Ισραήλ κατέβαλε ήδη 20 εκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση για όσους έχασαν τη ζωή τους κατά την ισραηλινή στρατιωτικήεπιχείρηση κατάληψης του στολίσκου.
Β. Στις 13 Οκτωβρίου, ο Ισραηλινός Υπουργός Ενέργειας, Yuval Steinitz, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία και δήλωσε ότι η συνάντηση με τον τούρκο ομόλογό του, Berat Albayrak, ήταν «εξαιρετική και πολύ φιλική». Ωστόσο, ο Albayrak, στη δημόσια ομιλία που έδωσε στο ενεργειακό συνέδριο, αμέσως μετά τη συνάντησή του με τον Steinitz, δεν ανέφερε τίποτα για το Ισραήλ ή τον επίτιμο προσκεκλημένο με τον οποίο μόλις πριν λίγο είχε πραγματοποιήσει μια ιστορική συνάντηση.
Γ. Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών δεν έστειλε επίσημη συλλυπητήρια επιστολή για τον θάνατο του Shimon Peres, στις 28 Σεπτεμβρίου. Ακόμη στο άρθρο σχολιάζεται ότι σε σύγκριση με τους αρχηγούς κρατών και τους υπουργούς που παρευρέθηκαν στην κηδεία του Peres, η εκπροσώπηση από την Τουρκία ήταν σε χαμηλό επίπεδο (παρέστη ο Feridun Sinirlioglu, Πρέσβης της Τουρκίας στον ΟΗΕ, ο οποίος έχει διατελέσει και Πρέσβης στο Ισραήλ).
Δ. Σύμφωνα με ισραηλινούς και τούρκους διπλωμάτες, η αντίδραση του Ισραήλ στην αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος της 15 Ιουλίου στην Τουρκία, περίπου δύο εβδομάδες μετά την υπογραφή της συμφωνίας συμφιλίωσης, εξόργισε τον Ερντογάν εξίσου με τις αντιδράσεις των ΗΠΑ και των κρατών της ΕΕ. Θεωρείται ότι η ισραηλινή κυβέρνηση καθυστέρησε πολύ (στην ουσία 2 ημέρες) να καταδικάσει την απόπειρα πραξικοπήματος, καθώς και ότι απέφυγε εκφράσει ρητά την υποστήριξη της στον Ερντογάν. Συγκεκριμένα, ο Π/Θ Νετανιάχου εξέφρασε την πεποίθηση ότι «τα γεγονότα του Σαββατοκύριακουδεν θα βλάψουν τη διαδικασία συμφιλίωσης», κάτι που για τον Ερντογάν ήταν τυπικό και πολύ ψυχρό.
Ε. Μετά από την απόπειρα πραξικοπήματος, ο Ερντογάν περίμενε αρκετές ημέρες μέχρι ναυπογράψει τη συμφωνία συμφιλίωσης – γεγονός που την καθιστά νόμο – και, σύμφωνα με αξιωματούχους του ισραηλινού ΥΠΕΞ, η Τουρκία καθυστέρησε να δώσει στο Ισραήλ τα στοιχεία του τραπεζικού λογαριασμού, στον οποίο μεταφέρθηκε τελικά το ποσό των 20 εκατομμυρίων δολαρίων ως αποζημίωση για τα θύματα του Mάβι Μαρμαρά και τις οικογένειές τους.
Από όλα τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι και οι δύο ηγέτες χρησιμοποιούν με περισσή άνεση (ο καθένας στην χώρα του) την εφαρμογή της συμφωνίας συμφιλίωσης ανάλογα με τις τρέχουσες εγχώριες πολιτικές ανάγκες στην Τουρκία και το Ισραήλ. Η συμφωνία συμφιλίωσης ήταν μια αναγκαία κατάσταση και για τις δύο χώρες, για διαφορετικούς όμως λόγους. Ο Ερντογάν στρυμωγμένος από τις εξελίξεις στην Συρία και την παντελή έλλειψη φιλικών κρατών πέριξ της Τουρκίας αναγκάσθηκε να “γλύψει εκεί που έφτυνε”, δηλαδή Ρωσία και Ισραήλ και να «συμφιλιωθεί», με ένα πολιτικό «σύμφωνο συμβίωσης» και με τους δύο. Ο δε Νετανιάχου να τελειώσει οριστικά το θέμα της ποινικής δίωξης από τα Τουρκικά δικαστήρια των εμπλεκομένων στην υπόθεση Μάβι Μαρμαρά.
Η κωλυσιεργία, βασικά από την Τουρκική πλευρά , για την οριστική επίλυση των θεμάτων αποδεικνύει την ψυχρή και αργή ομαλοποίηση των σχέσεων των δύο κρατών, κάτι που για τα εθνικά μας θέματα είναι καλό και ζητούμενο και ενισχύει την ειλικρινή μας συνεργασία με ένα στρατηγικό εταίρο και μια κυρίαρχη δύναμη στην πυρακτωμένη και πάντα επικίνδυνη περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπως είναι το Ισραήλ. Και φυσικά γίνεται αντιληπτό ότι οι σχέσεις των ποτέ δεν θα γίνουν όπως πριν, κάτι που εμείς θα πρέπει να εκμεταλλευθούμε!!
Πηγές:
http://www.al-monitor.com/pulse/israel-pulse
*Ο Ιωάννης Αθ. Μπαλτζώης είναι Αντ/γος (ε.α.), πρώην ΑΚΑΜ Τελ Αβίβ, Δίπλωμα Tactical Intelligence School (U.S.A), Μεταπτυχιακό στην Γεωπολιτική Ανάλυση, Γεωστρατηγική Σύνθεση του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
