Ευκαιρίες στις «στάχτες» της Ουκρανίας αναζητά η Τουρκία που, προβάλλοντας τη γεωστρατηγική θέση της αλλά και την ικανότητα της να ελίσσεται και να μεσολαβεί μεταξύ των εμπολέμων ως επιτήδειος ουδέτερος, επιχειρεί να εξασφαλίσει ανταλλάγματα με πρώτο την αποκατάσταση των σχέσεων της με την Ουάσιγκτον και την άρση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από την αμερικανική κυβέρνηση και τη Γερουσία στον τομέα των εξοπλισμών. Συγχρόνως με την επιχείρηση αποκατάστασης των σχέσεων με το Ισραήλ, η Τουρκία ελπίζει ότι θα εξασφαλίσει με τις ευλογίες των Αμερικανών την είσοδο της στο ενεργειακό παιγνίδι της Ανατολικής Μεσόγειου από το οποίο έχει μέχρι τώρα αποκλειστεί, λόγω των αναθεωρητικών βλέψεων και των επιθετικών πολιτικών που έχει υιοθετήσει.
Το νέο σκηνικό που διαμορφώνεται επηρεάζει άμεσα και το πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Μπορεί σύντομα να βρεθούμε μπροστά σε ένα νέο σκηνικό που η πίεση θα είναι να τα «βρούμε» με την Τουρκία, προς όφελος του κοινού «συμμαχικού συμφέροντος», της ενδυνάμωσης της νοτιοανατολικής πτέρυγας τη συμμαχίας και της εξασφάλισης της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης και με την ένταξη της στο ενεργειακό σκηνικό που έχει διαμορφωθεί στην Ανατολική Μεσόγειο καθώς έτσι θα ξεπερασθεί και το μπλοκάρισμα που επιχειρεί να βάλει σε έργα όπως o Euro Asia και Euro Africa Interconnectors (και προηγουμένως στον East Med). Η Τουρκία εξαρτημένη ενεργειακά η ίδια από τη Ρωσία προσπαθεί να πουλήσει στη Δύση και στους Αμερικανούς το «χαρτί» του κόμβου που μπορεί να εξασφαλίσει τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας για την Ευρώπη και στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η επικαιροποίηση από την Άγκυρα του σχεδίου για «ενεργειακή συνεργασία» με το Ισραήλ με αφορμή και την έναρξη ομαλοποίησης των σχέσεων των δυο χωρών με την επίσκεψη Χέρτζογκ στην Τουρκία.
Δεν είναι γνωστό εάν και σε ποια έκταση θα τεθούν και αυτά τα θέματα στη συνάντηση Μητσοτάκη -Ερντογάν ή αν επίσης η αυριανή συνάντηση Ερντογάν -Σολτς θα αναβιώσει και τη γερμανική διαμεσολάβηση την οποία είχε ξεκινήσει η κ. Μέρκελ και είχε οδηγήσει στην πρώτη συνάντηση Ι.Καλίν-Ελ. Σουρανή. Αν και μετά την αναβάθμιση των τουρκικών διεκδικήσεων με την προσπάθεια δημιουργίας νέων «γκρίζων ζωνών» με αφορμή την αποστρατικοποίηση δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για άρση του αδιεξόδου.
Πάντως το γενικό «ευχολόγιο» για συνεργασία όλων των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης ,έχει μεγάλα πολιτικά εμπόδια που δεν είναι άλλα από τη μη αναγνώριση της Κύπρου από την Τουρκία (όσο παραμένει άλυτο το Κυπριακό) και κυρίως την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας και των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων με την «Γαλάζια Πατρίδα», καθώς για κάθε αγωγό, για κάθε ηλεκτρική διασύνδεση θα πρέπει να υπάρχει ξεκάθαρο τοπίο σε ό,τι αφορά τις οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών.
Η Τουρκία 30 χρόνια μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου επιδιώκει να ανακτήσει και πάλι τον ρόλο της χώρας «πρώτης γραμμής» απέναντι στη Ρωσική απειλή, διασφαλίζοντας όμως και τη suis generis προνομιακή σχέση της με την ίδια τη Ρωσία.
Ο πρόεδρος Μπάιντεν και η Ουάσιγκτον έσπευσαν να χαιρετίσουν τον ρόλο της Τουρκίας στη «μεσολάβηση» μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, μια μεσολάβηση η οποία μάλλον εξυπηρέτησε την επικοινωνιακή και διπλωματική τακτική της Μόσχας, που ενώ τα στρατεύματα της απλώνονται στο έδαφος της Ουκρανίας θέλει να εμφανίζεται ως ...ειρηνοποιός, καθώς ξυπνά και πάλι στη γραφειοκρατία της Ουάσιγκτον η παραδοσιακή αντίληψη του να κρατηθεί πάση θυσία η Τουρκία στο Δυτικό στρατόπεδο. Μια αντίληψη η οποία δεν θέλει να αντιληφθεί ότι η Τουρκία ακόμη και αυτή του Τ. Ερντογάν,δεν μπορεί να έχει θέση και να επιβιώσει ευημερούσα μακριά από τη Δύση και ότι αντιθέτως για να αποτελέσει η χώρα αυτή «πρότυπο» του μουσουλμανικού κόσμου θα πρέπει να εκδημοκρατιστεί να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και κυρίως να ενταχθεί πλήρως στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας.
Μια έκθεση αναλυτών του Κογκρέσου κατέγραψε την εικόνα των σχέσεων με την Τουρκία στη διάρκεια της κρίσης με την Ουκρανία και τον ρόλο της στον έλεγχο των Στενών. Το ενδιαφέρον από την Έκθεση αυτή είναι ότι αν και παραδέχεται τον όχι και τόσο σημαντικό ρόλο της απόφασης του κ. Ερντογάν να κλείσει τα Στενά (που αφορά όλα τα πλοία ακόμη και των Δυτικών Συμμάχων της Ουκρανίας σε περίπτωση που υπήρχε πρόθεση να σπεύσουν για συνδρομή του Κιέβου) επισημαίνουν ότι «όσο περισσότερο διαρκέσει ο Πόλεμος τόσο σημαντικότεροι θα καταστούν οι περιορισμοί που θα μπορεί να επιβάλει η Τουρκία στη διέλευση των Στενών…» «Ο έλεγχος της Τουρκίας στην πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα θα μπορούσε να επηρεάσει την ισορροπία των δυνάμεων σε έναν μακρύ πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας και πέραν αυτού» επισημαίνει η Έκθεση.
Η Έκθεση των αναλυτών του Κογκρέσου διατυπώνει επίσης την εκτίμηση ότι η Τουρκία θα κινηθεί για άρση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από τις ΗΠΑ και σε πρώτη φάση θα διεκδικήσει την απελευθέρωση της αγοράς των 40 F16 Block:
«Ο συνεχιζόμενος πόλεμος και οι επιπτώσεις του στις σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία και την Ουκρανία, ενδέχεται να επηρεάσουν εκκρεμές αίτημα της Τουρκίας για αναβάθμιση και νέα μαχητικά αεροσκάφη F-16. Η Τουρκία επιδιώκει να εκσυγχρονίσει την πολεμική αεροπορία της αφού έχασε την πρόσβαση στο μαχητικό F-35 όταν απέκτησε το ρωσικό σύστημα S400.
Αναλυτές εξέτασαν το ρόλο του Κογκρέσου στην αναθεώρηση της προτεινόμενης πώλησης των F-16 (δεν έχει υπάρξει επίσημη ειδοποίηση μέχρι σήμερα), ότι η αποτυχία της θα μπορούσε να βλάψει τη σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας και η Τουρκία μπορεί να στραφεί στη Ρωσία ή σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για μαχητικά αεροσκάφη σε αυτή την περίπτωση.
Εναλλακτικά, δεν είναι σαφές εάν ο πόλεμος και τα επακόλουθα του ενδέχεται να οδηγήσουν την Τουρκία να αλλάξει τη θέση της για τη διατήρηση των S-400. Η απομάκρυνση των S-400 από την Τουρκία θα μπορούσε να οδηγήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να άρουν τις κυρώσεις που αναφέρονται παραπάνω, ακόμη και να επιτρέψουν στην Τουρκία να παραλάβει F-35…».
Σύμφωνα με το www.defencenews.com η Τουρκία θέλοντας να εκβιάσει τους Αμερικανούς πιθανόν να εκδηλώσει ενδιαφέρον για την απόκτηση Eurofighter Typhoon και να εξασφαλίσει σε αντάλλαγμα ευρωπαϊκή τεχνολογία για την ολοκλήρωση του σχεδίου για κατασκευή του τουρκικού μαχητικού TF-X, χρησιμοποιώντας το επιχείρημα της ανάγκης ενίσχυσης της Άμυνας της λόγω της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία.
Η Τουρκία θα έχει την ευκαιρία σε επόμενη φάση μέσω διπλωματικών διαύλων να διαμηνύσει ότι ο πόλεμος της Ουκρανίας και οι κυρώσεις οδηγούν σε πάγωμα τη συνεργασία και τις συμφωνίες της με τη Ρωσία για στρατηγικά οπλικά συστήματα. Και αυτό ίσως αποτελέσει την ευκαιρία για τον παροπλισμό των S400. Μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε σε ανατροπή του εμπάργκο που έχει επιβληθεί στην Τουρκία, σε ξεκλείδωμα της πώλησης των 40 F16 και πιθανόν και επιστροφή της στο πρόγραμμα παραγωγής και προμήθειας των F35.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πάντως φρόντισε χθες να υπενθυμίσει στην Τουρκία ότι η εγκατάλειψη των S400 αποτελεί κόκκινη γραμμή για την Ουάσιγκτον
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την Τουρκία, πρωτίστως με τις αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία της, αλλά της προσφέρει και ευκαιρίες τις οποίες και στο παρελθόν έχει δείξει ότι μπορεί να εκμεταλλευθεί απέναντι σε εκείνους του εταίρους και συμμάχους που θεωρούν ότι η Τουρκία έστω και με τους αστερίσκους της και τις «ιδιαιτερότητες» της πρέπει με κάθε κόστος να μείνει κοντά στη Δύση και μακριά από τη Ρωσία…
Και σε αυτό το περιβάλλον, θα κινηθούν υποχρεωτικά πλέον και οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις.
