Source: Information Analysis Center of Ukraine
Του Ιωάννη Αθ. Μπαλτζώη*
Αν προσπαθούσαμε να προσδιορίσουμε σήμερα, το επίκεντρο του νέου Ρωσο-Αμερικανικού ψυχρού πολέμου, χωρίς αμφιβολία θα καταλήγαμε στην Ουκρανία και η θέση του, απευθείας στα σύνορα της Ρωσίας, το καθιστά πολύ πιο επικίνδυνο από ό, τι το Βερολίνο του Ψυχρού Πολέμου. Μέχρι σήμερα περίπου 13.000 άνθρωποι έχουν ήδη πεθάνει στο Ντονμπάς, την ανατολική περιοχή της Ουκρανίας και ενάμισι εκατομμύριο είναι εσωτερικοί πρόσφυγες, εκεί, όπου η κατάσταση παραμένει ακόμη πολεμική, ασταθής, επικίνδυνη και παγιωμένη και για τις δύο πλευρές, Ουκρανία και τους Ρώσους αυτονομιστές και που υποστηρίζονται από την Ουάσιγκτον και τη Μόσχα αντίστοιχα. Στις Διεθνείς σχέσεις η κατάσταση αυτή ονομάζεται «παγωμένη σύρραξη» (Frozen Conflict) και αναφέρεται σε μια κατάσταση, όπου μια πολεμική σύρραξη έχει φθάσει σε ένα τέλος, χωρίς να υπάρξει ειρήνη, ή ένα πολιτικό πλαίσιο, κοινά αποδεκτό από τα δύο αντιμαχόμενα μέρη. Επιπρόσθετα ο πόλεμος αυτός παραμένει για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους και από τις δύο πλευρές των συνόρων, μια αβάστακτη προσωπική και οικογενειακή τραγωδία, εξαιτίας των εκατομμυρίων παντρεμένων οικογενειών Ουκρανίας και Ρωσίας.
Πηγή: Information Analysis Center of Ukraine
Η εκλογή Ζελένσκι
Η εμφατική πρόσφατη εκλογή του νέου προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντομύρ Ζελένσκι, εις βάρος του πρώην προέδρου Πέτρο Ποροσένκο, δίδει σημαντικές ελπίδες για ειρήνη στην χώρα. Ο υποστηριζόμενος από τις ΗΠΑ Ποροσένκο, ενταφίασε κάθε ευκαιρία συμφωνίας με τους αυτονομιστές του Ντονμπάς και με την Ρωσία, κυρίως τις διατάξεις που συνδέονταν με τις ευρωπαϊκές συμφωνίες του Μινσκ. Ο πρόεδρος Ζελένσκι όμως ακολουθώντας διαφορετική προσέγγιση του θέματος, έθεσε από την αρχή ως υψηλή προτεραιότητα την επίτευξη συμφωνίας και ειρήνης στην χώρα του, μαζί με την πάταξη της διαφθοράς, δεν δίστασε να προβεί σε μια θεαματική κίνηση και να μιλήσει απευθείας με τον πρόεδρο της Ρωσίας Πούτιν στις 11 Ιουλίου, δημιουργώντας προσδοκίες για τον τερματισμό του πολέμου, ενέργεια που επιδοκίμασε και ο πρόεδρος Πούτιν. Ο σχεδόν εξαετής αυτός πόλεμος έχει καταστεί η πολιτική, διπλωματική και οικονομική αιμορραγία της Ουκρανίας και ο πρόεδρος Ζελένσκι θέλει να βάλει ένα τέλος και φαίνεται ειλικρινής στις προσπάθειες και προσδοκίες του.
Αλλά ο αγώνας για την ειρήνη που μόλις ξεκίνησε, έχει ισχυρούς αντιπάλους. Έτσι μέσα στην Ουκρανία, έχουμε οργανώσεις και ομάδες οπλισμένων ακραίων υπερεθνικιστών, κάποιες με ναζιστικές καταβολές, που με οργανωμένα αποσπάσματα, τρομοκρατούν τους υποστηρικτές της πρωτοβουλίας του Ουκρανού προέδρου, οι οποίες είχαν και πιθανόν να έχουν ακόμη δεσμούς, διασυνδέσεις και υποστηρικτές στην Ουάσιγκτον. Μάλιστα στο παρελθόν, πριν και κατά την διάρκεια της λεγόμενης «επανάστασης Μειντάν», η Ουάσιγκτον είχε εμπλακεί φανερά, στηρίζοντας, οργανώνοντας και χρηματοδοτώντας τους Ουκρανούς Νεοναζί, με σκοπό την αλλαγή της ηγεσίας της Ουκρανίας, όπως αναφέρεται και σε πρόσφατο (24/7) άρθρο του Stephen F. Cohen στο αμερικανικό περιοδικό "The Nation"**, αναφερόμενο σαφώς στην καταστροφική πολιτική Ομπάμα για την Ουκρανία και τον ρόλο του αντιπροέδρου Μπάιντεν. Όσον αφορά τον Πούτιν, φαίνεται ότι δεν ελέγχει πλήρως τους αυτονομιστές (αντάρτες για τις δυτικές χώρες) του Ντονμπάς, όπως πολλοί θεωρούν, καθόσον και εκεί έχουμε ακραίους εθνικιστές του Ντονμπάς, που τον κατηγορούν ότι «δεν μπορεί να δει ποτέ στο σπίτι» και ότι έχει « ξεπουλήσει τους αδελφούς της Ρωσίας στη νοτιοανατολική Ουκρανία».
Νέα πολιτική
Η κυβέρνηση του Κιέβου, εξαρτάται σήμερα σε μεγάλο βαθμό από το πρόγραμμα βοήθειας του Δ.Ν.Τ., αποτέλεσμα του εμφυλίου πολέμου και της άθλιας πολιτικής Ποροσένκο, το οποίο η Ουάσιγκτον ελέγχει σε μεγάλο βαθμό. Ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα και ο αντιπρόεδρος Τζον Μπάιντεν, ο «σημειακός άνθρωπος» του για την Ουκρανία, χρησιμοποίησαν αυτή την οικονομική δύναμη για να ασκήσουν αποικιακή επιρροή στον Ποροσένκο, καθιστώντας τον κυριολεκτικά πιόνι τους, ενώ θεωρούνται οργανωτές και υπεύθυνοι για τον Ουκρανικό εμφύλιο πόλεμο, όπως αποκαλύπτουν πολλές πηγές, ακόμη και το αμερικανικό και αξιόπιστο περιοδικό «The Nation». Ο σχεδιασμός και η ελπίδα τους ήταν βεβαίως να διακόψουν τις αιώνες σχέσεις Ουκρανίας και Ρωσίας, για προβολή ισχύος των στην περιοχή, δίπλα στα σύνορα με την Ρωσία και φυσικά να την φέρουν τελικά στη σφαίρα επιρροής του ΝΑΤΟ, την απόλυτη εργαλειοθήκη των ΗΠΑ για τους γεωστρατηγικούς των σχεδιασμούς.
Όπως και σε άλλες περιπτώσεις, ο πρόεδρος Τραμπ ακολουθεί εντελώς διαφορετική εξωτερική πολιτική από τον προκάτοχό του, όπως είδαμε με την περίπτωση της Βόρειας Κορέας και του Ιράν. Φαίνεται ότι και στην περίπτωση της Ουκρανίας βάζει την Αμερική προς την κατεύθυνση της ειρήνης στην περιοχή. Ο Ουκρανός πρόεδρος φαίνεται να κινείται προς την ίδια κατεύθυνση, αφού προς το παρόν έχει θέσει κατά μέρος την μη αναστρέψιμη «επανένωση» της Μόσχας με την Κριμαία, όπως και η πολιτική Τραμπ. Μια νέα αμερικανική πολιτική πρέπει να περιλαμβάνει μια αναγνώριση, που προηγουμένως στερούνταν, ότι οι Ρωσικής καταγωγής στην πλειοψηφία τους κάτοικοι της περιοχής του Ντονμπάς δεν είναι πιόνια και στρατιωτάκια του Πούτιν, αλλά έχουν τα δικά τους νόμιμα συμφέροντα και προτιμήσεις, γλώσσα, εθνική καταγωγή και κουλτούρα, ακόμα κι αν ευνοούν τη Ρωσία. Ο Ποροσένκο έκανε το λάθος, ακολουθώντας τις αμερικανικές οδηγίες και οδήγησε την χώρα σε έναν εμφύλιο πόλεμο, με αποτέλεσμα να ακρωτηριαστεί η Ουκρανία, χάνοντας μάλλον οριστικά την Κριμαία, που προσάρτησε με αριστοτεχνικό τρόπο η Ρωσία, χωρίς στην ουσία να χυθεί αίμα και διεξάγοντας έναν «αντιτρομοκρατικό» πόλεμο εναντίον του Ντονμπάς, δημιουργώντας έτσι μια «παγωμένη σύρραξη» σε μια μεγάλη περιοχή στα ανατολικά της Ουκρανίας, που πιθανόν να καταλήξει σε νέο ακρωτηριασμό της χώρας.
Εκτιμήσεις
Ο Ζελένσκι ξεκινά μια νέα πορεία, για την Ουκρανία, προσπαθώντας να ενώσει και όχι να διχάσει, να ρίξει γέφυρες με την Ρωσία, χωρίς να διαταράξει τις πολύ καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Η πολιτική Ποροσένκο ήταν καταστροφική για την Ουκρανία. Δεν μπορεί ένας ηγέτης μιας χώρας να υπακούει αναντίρρητα στα κελεύσματα και τις εντολές μιας μεγάλης δύναμης, που έχει τους δικούς γεωστρατηγικούς σκοπούς και επιδιώξεις, χωρίς να εξετάζει τις επιπτώσεις της πλήρους υποταγής για την δική του χώρα. Η πολιτική Ομπάμα, με αρχιτέκτονα τον αντιπρόεδρό του Τζον Μπάιντεν, ήταν απολύτως καταστροφική για την Ουκρανία, κάτι που φαίνεται να αντιλαμβάνεται ο πρόεδρος Ζελένσκι, από τις πρώτες του κινήσεις. Δεν μπορεί η Ουκρανία να αποκοπεί πλήρως από την Ρωσία και να βρεθεί πλήρως στο άρμα των ΗΠΑ, όχι μόνο για ιστορικούς και εθνικούς λόγους, αλλά και για πολλούς άλλους λόγους, όπως για την μεγάλη Ρωσική εθνότητα που υπάρχει ιδίως στα ανατολικά της χώρας, τον τεράστιο αριθμό (δεκάδων εκατομμυρίων) μικτών οικογενειών Ρώσων και Ουκρανών, αλλά κυρίως για γεωπολιτικού λόγους. Η Ουκρανία, ανέκαθεν ήταν το στρατηγικό βάθος της Ρωσίας, από την εποχή των Τσάρων και παλαιότερα. Όλες οι εισβολές στην Ρωσία έγιναν από τις αναπεπταμένες πεδιάδες της Ουκρανίας (Μέγας Ναπολέων, Χίτλερ). Δεν υπάρχει περίπτωση να αποδεχθεί η Ρωσία, να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ η Ουκρανία και να εγκατασταθούν ΝΑΤΟικοί πύραυλοι και Α/Φ, σε απόσταση μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων από την Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη. Όπως δεν μπορούσε να αποδεχθούν οι ΗΠΑ, την εγκατάσταση Σοβιετικών πυραύλων στην Κούβα, με την ιστορική κρίση την δεκαετία του 60, που παραλίγο να φθάσουμε σε παγκόσμιο πόλεμο. Απλά αυτά είναι θέματα εθνικής ασφάλειας και επιβίωσης και οι μεγάλες δυνάμεις (πρέπει να) τα γνωρίζουν. Ευχή και ελπίδα είναι ο νέος πρόεδρος της Ουκρανίας να μπορέσει να διαχειριστεί το δύσκολο αυτό πρόβλημα και να λύσει τον γρίφο των σχέσεων με Ρωσία και ΗΠΑ. Ιδιαίτερα σήμερα, που οι σχέσεις των δύο Υπερδυνάμεων είναι οι χείριστες και η Ουκρανία, που παραμένει το επίκεντρο αυτού του νέου και πιο επικίνδυνου από πριν Ψυχρού Πολέμου.
* Ο Ιωάννης Αθαν. Μπαλτζώης είναι αντιστράτηγος ε.α., πρώην Ακόλουθος Άμυνας στο Τελ Αβίβ, πρώην Αξιωματικός επιχειρήσεων της ECMM στον πόλεμο της Βοσνίας, Απόφοιτος Tactical Intelligence School (U.S. Army), με Μεταπτυχιακό (M.Sc.) στην Γεωπολιτική Ανάλυση, Γεωστρατηγική Σύνθεση και Σπουδές Άμυνας και Διεθνούς Δικαίου του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος του Δ.Σ. του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ).
** https://www.thenation.com/article/peace-in-ukraine/
Φωτογραφία: AP
