Του Δημήτρη Τσαϊλά*
Ο νεότερος Ελληνισμός αντιμετώπισε πολλές περίπλοκες προκλήσεις ασφαλείας, οι οποίες απαιτούσαν από τις ηγεσίες του έθνους να δημιουργήσουν θεμελιώδεις αρχές εθνικής ασφάλειας και να διαμορφώσουν απαντήσεις βασισμένες στη στρατηγική εθνικής ασφάλειας που καθορίστηκε αρχικά από την συμμετοχή μας στον αμυντικό σχηματισμό του ΝΑΤΟ και στη συνέχεια με την είσοδό μας στην ΕΕ.
Η ισχύς τους έχει αντέξει οριακά τη δοκιμασία του χρόνου, ενώ συγκεκριμένες απαντήσεις έχουν προσαρμοστεί και επικαιροποιηθεί για να ανταποκριθούν στις παροδικές μόνο και όχι στις μελλοντικές προκλήσεις. Για τον Ελληνισμό, η κύρια μετατόπιση των προκλήσεων ασφαλείας απορρέει κυρίως από τις φιλοδοξίες της Τουρκίας για περιφερειακή ηγεμονία, για αλλαγή του status quo στο Αιγαίο με χρήση στρατιωτικής ισχύος και μια συνεχόμενη σφαίρα επιρροής με αξιοποίηση των γεωπολιτικών αλλαγών. Όμως τελευταία έχουμε να αντιμετωπίσουμε και την ασύμμετρη και ανεξέλεγκτη είσοδο κυρίως μουσουλμάνων μεταναστών.
Ταυτόχρονα, ο Ελληνισμός αντιμετωπίζει εσωτερικές κοινωνικές αλλαγές. Παράλληλα με τη συρρίκνωση του πληθυσμού, την οικονομική εξασθένιση των Ελλήνων και τις μειωμένες επιστημονικές και τεχνολογικές δυνατότητες της χώρας κυρίως λόγω του brain drain και των οικονομικών μέτρων που επιβλήθηκαν, έχουν αναπτυχθεί ανησυχητικές ρωγμές στην ελληνική κοινωνία. Έχουμε ξεχάσει ότι οι αξίες ενός έθνους αντανακλούν τα χαρακτηριστικά του σε ένα ιστορικό βάθος, που χρησιμεύει ως ένα είδος θεμελιώδους διακήρυξης που εκφράζει την ταυτότητα, το όραμα και τον λόγο ύπαρξής του έθνους. Για την εθνική μας επιβίωση διασφαλίζουμε τα ζωτικά εθνικά συμφέροντα του Ελληνισμού και τα ζωτικά συμφέροντα ασφαλείας μας. Τα κυρίαρχα συμφέροντα ασφαλείας του Ελληνισμού είναι να διατηρήσουμε την κυριαρχία μας, να περιφρουρήσουμε τα κρίσιμα περιουσιακά μας στοιχεία και να υπερασπιστούμε την ασφάλεια των Ελλήνων.
Η γεωγραφία είναι ένας κυρίαρχος παράγοντας για την εθνική ασφάλεια της Ελλάδος. Το μεγαλύτερο μέρος της κυριαρχίας μας είναι η θάλασσα με έκταση που αντιστοιχεί σε κυρίαρχα δικαιώματα, περίπου τετραπλάσια της ηπειρωτικής γης και μια τεράστια ακτογραμμή στα 13.676 χιλιόμετρα, σε σχέση με τον ηπειρωτικό χώρο. Η θάλασσα λοιπόν, το πιο κρίσιμο μέρος της επικράτειας του έθνους, βρίσκεται υπό μόνιμη απειλή από την πλευρά της Τουρκίας με καθημερινές υπερπτήσεις αεροσκαφών και παραβιάσεις θαλασσίων ζωνών με στόχο να διαταράσσουν σημαντικά την καθημερινή ζωή. Η διεθνής κοινότητα ενδιαφέρεται έντονα για το στρατηγικό περιβάλλον του Ελληνισμού κυρίως σε τρία ζητήματα:
1. Ενέργεια. Η Μεσόγειος με επίκεντρο την Κύπρο και την Κρήτη, μετατρέπετε σε κέντρο παραγωγής ενέργειας και εξαγωγών. Ένας σημαντικός παράγοντας στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, με την ολοκλήρωση του αγωγού East Med pipeline.
2. Εμπορικές διαδρομές. Η ασφάλεια των εμπορικών διαδρομών που τέμνονται στις θαλάσσιες ζώνες του Αιγαίου και τις Μεσογείου είναι σημαντική για την παγκόσμια οικονομία.
3. Εξαγωγή αστάθειας, ως μια πύλη εισόδου. Με την αθρόα μετανάστευση την τρομοκρατία και την εξάπλωση ριζοσπαστικών ιδεολογιών, ο κόσμος αισθάνεται απροστάτευτος για να αποτρέψει τη μεταφορά αρνητικών φαινομένων που επηρεάζουν την Ευρώπη και ολόκληρη τη διεθνή σκηνή.
Την ίδια στιγμή, υπάρχει γόνιμο έδαφος από αναθεωρητικές εθνικές οντότητες που υποδαυλίζουν τα ανθελληνικά αισθήματα, και αρνούνται την κυριαρχία μας ιδιαίτερα στα βόρεια σύνορά μας. Διαφέρουμε από τους Βόρειους γείτονές μας, πολιτισμικά και οικονομικά και έχουμε ένα εντελώς φιλελεύθερο δημοκρατικό ευρωπαϊκό είδος κυβέρνησης. Η αστάθεια των Βορείων γειτόνων που χαρακτήρισε την περιοχή για πολλά χρόνια επιδεινώθηκε από τον διαμελισμό της πρώην Γιουγκοσλαβίας, τα γεγονότα του οποίου υπονόμευσαν την περιφερειακή τάξη με βάση την ειρηνική συγκατοίκηση και την αντικατέστησαν σε εθνοτική και θρησκευτική σύγκρουση. Παράλληλα, πολλές πτυχές της εσωτερικής στρατηγικής σκηνής του Ελληνισμού περιλαμβάνουν διαστάσεις σχετικές με την εθνική ασφάλεια, μεταξύ άλλων και την πολιτική, οικονομική, και κοινωνική ασφάλεια.
Ο Ελληνισμός βρίσκεται σήμερα σε ένα τοπίο μεταβαλλόμενων απειλών. Η μεγάλη διακριτική μετατόπιση είναι ότι ο κύριος αντίπαλος, δεν είναι μόνο τα αναθεωρητικά κράτη που έχουν ταχθεί εχθρικά για την αμφισβήτηση της κυριαρχίας του Ελληνισμού μέσω σκληρής ή ήπιας ισχύος. Οι αντίπαλοι τώρα περιλαμβάνουν και μη κρατικές οντότητες που έχουν μια στρατηγική περιορισμένης επίθεσης με προβολή εθνικών αιτημάτων και εισβολές ανεξέλεγκτων μεταναστών σε ελληνικό έδαφος. Ενώ ο πρωταρχικός στόχος αυτών των απειλών παραμένει ο ίδιος, προκαλώντας την κατάρρευση της εσωτερικής ασφάλειας, η μέθοδος λειτουργίας τους έχει αλλάξει ριζικά. Τώρα η προσπάθεια συνίσταται στην εφαρμογή συνεχούς πίεσης στην ελληνική κοινωνία και τη θέση του Ελληνισμού στη διεθνή κοινότητα.
Η φύση των εξωτερικών απειλών για τον Ελληνισμό μπορεί να χωριστεί στις ακόλουθες κατηγορίες:
1. Συμβατικές απειλές από κρατικούς στρατούς ή μη κρατικούς οργανισμούς που λειτουργούν σαν κρατικοί στρατοί.
2. Μη συμβατικές απειλές, που συνίστανται κυρίως σε ανταρτοπόλεμο πόλεων και τρομοκρατία από μαχητές τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδος.
3. Απειλές Κυβερνοχώρου και απειλές υβριδικές.
Παράλληλα με αυτές, τις προκλήσεις δυστυχώς υφίστανται και οι εσωτερικές απειλές, σχετικά με τη διάβρωση της αλληλεγγύης μεταξύ των τμημάτων του πληθυσμού, της απώλειας της εθνικής συνοχής, την καταστροφή της πίστης των Ορθοδόξων και την αποδυνάμωση της εσωτερικής νομιμότητας των δράσεων της Ελλάδος.
Για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις απειλές, η Ελλάς πρέπει να ενεργήσει σύμφωνα με τις εθνικές αρχές ασφαλείας που έχουν τόσο στρατιωτικές όσο και κοινωνικές διαστάσεις. Στο στρατιωτικό τομέα οι αρχές είναι οι εξής: η Ελλάς να δράσει συνολικά με βάση μια αμυντική στρατηγική σχεδιασμένη να εξασφαλίσει το συμφέρον επιβίωσης, και να ανατρέψει η αποτρέψει τις απειλές για τη δημιουργία εκτεταμένων περιόδων επεισοδίων ή κρίσεων. Αυτή είναι μια θεμελιώδης αρχή της εθνικής ασφάλειας, που παρουσιάζει την επιθυμία της Ελλάδος να αποτρέψει τον πόλεμο και να καθυστερήσει τις συγκρούσεις όσο το δυνατόν περισσότερο.
Αποτροπή, υπεροχή στην απόκτηση πληροφοριών, άμυνα και νίκη. Αυτά είναι τα τέσσερα βασικά συστατικά στην κυρίαρχη στρατηγική αποτροπής της Ελλάδος για την υπεράσπιση των ζωτικών συμφερόντων μας με βάση την επίτευξη της νίκης ως σαφούς εκδήλωσης εθνικής ισχύος. Μια τέτοια νίκη βασίζεται στην έγκαιρη προειδοποίηση του πολέμου από πηγές πληροφοριών, τη διαρκή ικανότητα μας για ευρεία εθνική άμυνα, και την αποτροπή του εχθρικού επιτεύγματος των στόχων του και, με τη σειρά μας, τη δημιουργία της ελευθερίας να δράσουμε για την ανάπτυξη του έθνους και την ανάληψη πολιτικής δράσης.
* Ο Υποναύαρχος ε.α. ΠΝ Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Senior recercher of Strategy International και Member of Institude for National and International Security.
