Οι ελληνοαλβανικές σχέσεις είναι εξαιρετικά εύθραυστες. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν σημαντικά προβλήματα υπάρχει μια επίκτητη δυσκολία στην πρόοδό τους. Η συνεργασία και η ανάπτυξή τους είναι όμηρος μερικών παραγόντων που έχουν να κάνουν με την ιστορία, την γεωπολιτική και φυσικά την εσωτερική πολιτική.
Η δράση των φασιστικών ομάδων των τσάμηδων στην διάρκεια της κατοχής στην Ήπειρο έχει σημαδέψει την ιστορική φυσιογνωμία των διμερών σχέσεων. Το γεγονός ότι η Αλβανία χρησιμοποιήθηκε ως εφαλτήριο για την Ιταλική εισβολή, επίσης. Το ίδιο και η υποστήριξη του καθεστώτος Χότζα στους αντάρτες του ΔΣ. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, με ευθύνη κατά βάση διαδοχικών αλβανικών κυβερνήσεων, προβλήματα όπως η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών και κυρίως η συστηματική παραβίαση των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας υπονομεύουν τις ελληνοαλβανικές σχέσεις.
Η Αθήνα όλα αυτά τα τελευταία τριάντα χρόνια ποτέ δεν στάθηκε εμπόδιο στην ευρωπαϊκή και ευρωατλαντική προοπτική της χώρας. Αντίθετα, στάθηκε αρωγός και συμπαραστάτης, ακόμη και όταν τα Τίρανα συμπεριφέρονταν ως οιονεί Τουρκική επαρχία, αδιαφορώντας για τις ελληνικές ευαισθησίες.
Η υποστήριξη της Αθήνας –σε κάποιες συγκυρίες μόνη της απέναντι στην γενικότερη αδιαφορία και επιφύλαξη των λοιπών κρατών μελών– για την ευρωπαϊκή προοπτική της Αλβανίας μάλλον δεν έχει εκτιμηθεί ή θεωρήθηκε δεδομένη. Η ελληνική διπλωματία και σωστά δεν προσπάθησε ποτέ να εργαλειοποιήσει το βασικό της στρατηγικό πλεονέκτημα μην θέλοντας να υπονομεύει την πορεία εκδημοκρατισμού και εκσυγχρονισμού της αλβανικής κοινωνίας, οικονομίας και πολιτικής.
Τελικά, ίσως η σημερινή κυβερνητική πλειοψηφία στα Τίρανα να μην ενδιαφέρεται να προωθήσει άμεσα και με όλες τις δυνάμεις της την ενταξιακή διαδικασία. Τα συμφέροντά που έχουν διαμορφωθεί και εκπροσωπούνται ίσως δεν ευνοούν την άμεση ενσωμάτωση της χώρας στην ευρωπαϊκή οικογένεια και τους περιορισμούς που αυτή συνεπάγεται. Γι' αυτό, το καθεστώς Ράμα δεν θα υποχωρήσει. Όπως όλα δείχνουν, ο εκλεγμένος δήμαρχος Χειμάρρας θα παραμείνει προφυλακισμένος μέχρι να εκπέσει. Ο σχεδιασμός είναι μια δημοτική αρχή απολύτως ελεγχόμενη από τα Τίρανα.
Αν και φαντάζει παράδοξο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι ισχυρός ο ευρωπαϊκός μοχλός πίεσης. Για το αλβανικό καθεστώς, η ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας ήταν και παραμένει βασικό στοιχείο της πολιτικής της πλατφόρμας. Για την Αθήνα, πλέον όλα τα εργαλεία είναι απολύτως νομιμοποιημένα. Και η ελληνική διπλωματία πρέπει να γνωρίζει ότι η πολιτική σύγκρουση θα είναι σφοδρή και μακροχρόνια.
