Σε ανταλλαγή μηνυμάτων που διαμορφώνουν το πλαίσιο των επαφών για την επανάληψη του διαλόγου Ελλάδας -Τουρκίας, προχώρησαν χθες ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης και κορυφαίοι Τούρκοι αξιωματούχοι, μετά την πρώτη κίνηση αποκλιμάκωσης της έντασης, με την επιστροφή του Oruc Reis στο λιμάνι της Αττάλειας που δεν πρέπει πάντως να λογίζεται ως «κίνηση καλής θέλησης» της τουρκικής πλευράς.
Και η «αποκλιμάκωση» δεν μπορεί να θεωρηθεί ως το βήμα στο οποίο η Ελλάδα πρέπει να ανταποκριθεί, αποδεχόμενη τους όρους που θέλει να επιβάλλει η Τουρκία σε έναν ελληνοτουρκικό διάλογο.
Η Τουρκία άφησε να ολοκληρωθεί η τελευταία, μιας σειράς NAVTEX που είχε εκδώσει για παράνομες έρευνες σε περιοχή μη οριοθετημένης ελληνικής υφαλοκρηπίδας και απλώς φρόντισε, υπό την πίεση του διεθνούς παράγοντα αλλά και προφανώς ενόψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ στις 24 -25 Σεπτεμβρίου, να μην ανανεώσει και επεκτείνει χρονικά και γεωγραφικά τις έρευνες του Oruc Reis.
Καθώς όλο το προηγούμενο διάστημα με αφορμή δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων είχε προεξοφληθεί από πολλούς ότι η Τουρκία θα παρέτεινε την NAVTEX και θα έστελνε το ερευνητικό σκάφος πιο κοντά στο Καστελόριζο, υπάρχει ο κίνδυνος να θεωρηθεί ως «κίνηση καλής θέλησης» το ότι ο Τ .Ερντογάν έστειλε το τουρκικό σκάφος συνοδεία του Στόλου να παραβιάζει την ελληνική υφαλοκρηπίδα … μόνο για έναν μήνα και μόνο σε απόσταση 32 μιλίων από το Καστελόριζο.
Με την τακτική αυτή ο Τ. Ερντογάν θα φθάσει στο σημείο να ζητήσει και ανταλλάγματα για την κίνηση αυτή.
Όλες οι τουρκικές κινήσεις είναι ενταγμένες στην τακτική που έχει επιλέξει η Τουρκία βαδίζοντας προς την Σύνοδο Κορυφής. Έτσι θέλει να διευκολύνει το Βερολίνο αλλά και φιλικά διακείμενες προς την Άγκυρα χώρες που επιθυμούν να αποφευχθεί πάση θυσία η επιβολή σκληρών κυρώσεων και η ρήξη στις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ. Δεν είναι τυχαίο ότι μια ημέρα μετά την Ευρωμεσογειακή Διάσκεψη της Κορσικής, ο Ισπανός πρωθυπουργός κ. Σάντσεζ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τ. Ερντογάν για την «βελτίωση των σχέσεων των δυο χωρών», την ίδια ημέρα που ο Ιταλός ΥΠΕΞ Ντι Μαϊο ειχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Μ. Τσαβούσογλου, ο οποίος την επομένη δέχθηκε στην Αττάλεια τον Μαλτέζο ΥΠΕΞ…
Πλέον με το Oruc Reis στο λιμάνι της Αττάλειας και ενώ έχει ήδη συμβεί συστηματικά επί έναν μήνα η παραβίαση της μη οριοθετημένης ελληνικής υφαλοκρηπίδας, ενώ οι απειλές πολέμου συνεχίζονται να εκτοξεύονται από Τούρκους αξιωματούχους, η Ελλάδα θα βρεθεί σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση καθώς θα πρέπει να πείσει για την ανάγκη λήψης απόφασης για κυρώσεις που θα ενεργοποιηθούν εάν και εφόσον η Τουρκία αποπειραθεί να επαναλάβει τις προκλήσεις .
Θα είναι επίσης δύσκολη επιλογή για την Ελλάδα, εφόσον μέχρι τότε το Βερολίνο έχει επαναλάβει όπως αναμένεται την μεσολάβηση του, να πάρει θέση στο ζήτημα των κυρώσεων που έχει ζητήσει και προωθεί η Κύπρος, η οποία φυσικά βλέπει το τουρκικό ερευνητικό Barbaros και το γεωτρύπανο Yavuz να συνεχίζουν να παραβιάζουν κυριαρχικά δικαιώματα της. Η αποκλιμάκωση με την αποχώρηση του Oruc Reis δεν σημαίνει φυσικά ότι λύνονται τα προβλήματα, ούτε επίσης πρέπει να δεσμεύει αυτή η κίνηση για το πως θα τοποθετηθεί η Ελλάδα από θέση αρχής για το θέμα των κυρώσεων που προωθεί η Κύπρος, αν και οι θεσμοί στις Βρυξέλλες όσο και η γερμανική προεδρία θα θελήσουν να στείλουν στις ελληνικές καλένδες γενικώς την συζήτηση για κυρώσεις με πρόσχημα τη «μη διατάραξη του κλίματος διαλόγου».
Η παρέμβαση του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Μ. Πομπέο με την απόφαση του να μεταβεί στην Λευκωσία και να εκφράσει τη «βαθιά ανησυχία για τις συνεχιζόμενες δραστηριότητες της Τουρκίας η οποία εξερευνά τον φυσικό πλούτο σε περιοχές όπου η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν δικαιοδοσία στην Ανατολική Μεσόγειο» και να συστήσει την ειρηνική και βάσει του διαλόγου επιδίωξη οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών, έπαιξε ρόλο και στην απόφαση της Άγκυρας για μη ανανέωση της NAVTEX, καθώς γίνονταν αντιληπτό ότι οι υπερβολές στις προκλήσεις δημιουργούσαν ένα ολο και πιο αρνητικό κλίμα το οποίο δεν βοηθούσε τις επιδιώξεις της.
Τώρα αρχίζει ένα ακόμη δυσκολότερο στάδιο της κρίσης, αυτό της προσπάθειας των μεσολαβητών να ανοίξουν ή να δείξουν ότι ανοίγει παράθυρο διαλόγου Αθήνας - Άγκυρας.
Η αποκλιμάκωση είναι σαφές ότι δίνει ανάσα στην Αθήνα και στις Ένοπλες Δυνάμεις που δοκιμάστηκαν, κυρίως στο Πολεμικό Ναυτικό που έφτασε στα όρια αντοχής προσωπικού και πλοίων. Όμως κάθε άλλο παρά μπορεί να οδηγεί σε εφησυχασμό καθώς η έκδοση NAVTEX είναι διαδικασία ολίγων λεπτών και η Τουρκία φυσικά δεν έχει δεσμευθεί ότι θα απέχει από τις παράνομες ερευνητικές δραστηριότητες…
Ο Κυρ. Μητσοτάκης από την Θεσσαλονίκη έστειλε με σαφήνεια το μήνυμα ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη για διάλογο για την οριοθέτηση των Θαλασσίων ζωνών της ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας χωρίς να θέτει όρους. Γιατί είναι προφανές ότι η αναφορά του Διεθνούς Δικαίου και του εθιμικού πλέον χαρακτήρα που έχει η Σύμβαση για το Δίκαιο της θάλασσας και συγχρόνως η επισήμανση ότι θα πρέπει εφόσον ο διάλογος αυτός διεξαχθεί με καλή πίστη αλλά δεν καταλήξει σε αποτέλεσμα να υπάρχει το δια ταύτα, της παραπομπής της διαφοράς στην Χάγη, δεν μπορεί φυσικά να εκληφθούν ως «προϋποθέσεις».
Η τουρκική πλευρά όσο κι αν με μονότονες δηλώσεις κατηγορεί την Ελλάδα ότι θέτει όρους και προϋποθέσεις, είναι η ίδια που επιχειρεί να φορτώσει τον διάλογο με διάφορα θέματα ώστε να τον φέρει στα μέτρα της ακυρώνοντας συγχρόνως κάθε προσπάθεια ειλικρινούς αναζήτησης λύσης. Διότι η επιμονή της Άγκυρας να βάλει στο τραπέζι ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών και μειονοτικό ζήτημα στην Θράκη είναι σαφές ότι δυναμιτίζει τον διάλογο πριν ακόμη ξεκινήσει. Πολύ περισσότερο εάν επιμείνει στην τακτική της να θέτει εν μέσω διαλόγου και θέμα «γκρίζων ζωνών».
Καθώς ακόμη δεν έχει δημοσιοποιηθεί το κείμενο της έγγραφης συμφωνίας στην οποία είχαν καταλήξει Αθήνα και Άγκυρα με την μεσολάβηση των Γερμανών για τους όρους επανέναρξης των διερευνητικών επαφών, πλέον θα απαιτηθεί τουλάχιστον από τους αρχηγούς ων κομμάτων να γνωρίζουν τους όρους κάτω από τους οποίους η Ελλάδα θα προσέλθει στον διάλογο με την Άγκυρα. Σε διαφορετική περίπτωση θα ενοχοποιηθεί εξ υπαρχής αυτή η διαδικασία και θα είναι θύμα της συνωμοσιολογίας και της παραπληροφόρησης και ευάλωτη σε κάθε παιγνίδι τακτικής μέσω διαρροών, που συνηθίζει η τουρκική πλευρά.
Πάντως μια τέτοια συνεννόηση δεν μπορεί να περιλαμβάνει με κανένα τρόπο μορατόριουμ αποφυγής κινήσεων και πρωτοβουλιών που θα εξισώνουν τις μονομερείς, αυθαίρετες και παράνομες τουρκικές κινήσεις με την άσκηση νόμιμων δικαιωμάτων εκ μέρους της Ελλάδας.
