Το ενδιαφέρον του Τ. Ερντογάν για τις αερομαχίες στο Αιγαίο όπως εκφράσθηκε στη συνομιλία του με τους δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια της πτήσης από την Αθήνα προς την Άγκυρα δεν είναι κάτι καινούργιο.
Ο Τούρκος πρόεδρος εκμυστηρεύθηκε στους συνομιλητές του, δημοσιογράφους και διευθυντές ΜΜΕ που τον συνοδεύουν στο Προεδρικό Αεροσκάφος, ότι κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τον πρωθυπουργό αναφέρθηκε στις αερομαχίες και είπε στον Κυρ. Μητσοτάκη «ας κλείσουμε αυτή τη σελίδα κι ας το τελειώσουμε».
Τον Μάιο του 2010 στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου στο Χίλτον με τον τότε πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου μετά την πρώτη συνεδρίαση του ΑΣΣ και αφού ο κ. Παπανδρέου είχε κάνει αναφορά στις συνεχιζόμενες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, ο Τούρκος πρόεδρος, απαντώντας σε ερώτηση είχε υποστηρίξει ότι η λύση για να μειωθεί η επικινδυνότητα των αερομαχιών είναι να «αφοπλιστούν τα αεροπλάνα». Μια ιδέα που είχε ακουστεί το παρελθόν ως Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης με εμπνευστή τον γ.γ. του ΝΑΤΟ Χ. Σολάνα και τους Αμερικανούς. Μια ιδέα που προφανώς απορρίφθηκε από την Αθήνα, γιατί δεν θα σήμαινε τίποτα διαφορετικό από το να συνεχίζονται οι παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου με …ασφάλεια για την Τουρκία καθώς τα μαχητικά της θα μπορούσαν να φθάνουν στην Αττική χωρίς κανέναν κίνδυνο.
Τον Μάρτιο του 2019 ο Τούρκος πρόεδρος μετά από μια περίοδο υψηλής έντασης στον αέρα του Αιγαίου είχε δηλώσει ότι «θα σηκώνουμε αεροσκάφη στο Αιγαίο, όσο οι Έλληνες κάνουν το ίδιο», προκαλώντας την αντίδραση του ΥΠΕΞ που απέρριψε ως απαράδεκτη την προσπάθεια της Τουρκίας να «εξισώσει τις πτήσεις τουρκικών πολεμικών αεροσκαφών που παραβιάζουν την εθνική κυριαρχία της Ελλάδας με τις επιχειρήσεις αναγνώρισης και αναχαίτισης στις οποίες προβαίνει η ελληνική πολεμική αεροπορία υπερασπιζόμενη την εθνική κυριαρχία».
Πρόσφατα, το 2022, ο στενότερος συνεργάτης του Τ. Ερντογάν ο σημερινός σύμβουλος επικοινωνίας της Τουρκικής Προεδρίας Φ. Αλτούν κατηγόρησε την Ελλάδα ότι κάνει υπερπτήσεις τουρκικού εδάφους και απαντώντας στην Ελλάδα που κατηγόρησε την Τουρκία για την πρόκληση εντάσεων με επιθετικό ύφος απείλησε ότι «αν η Τουρκία ήθελε ένταση θα μπορούσε να κάνει υπερπτήσεις και πάνω από τη χερσόνησο της Αττικής.
Η Τουρκία χρησιμοποιεί για τέσσερις τουλάχιστον δεκαετίες την πρακτική των παραβιάσεων του Ελληνικού Εναέριου Χώρου, των υπερπτήσεων ελληνικού εδάφους και των παραβιάσεων των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας εντός FIR Αθηνών, με σκοπό να επιβάλει εμπράκτως επί του πεδίου τις διεκδικήσεις και αμφισβητήσεις εναντίον της Ελλάδας.
Οι παραβιάσεις εντός του FIR Αθηνών γίνονται καθώς η Τουρκία αμφισβητεί το εύρος του FIR Αθηνών το οποίο ταυτίζεται και με τα θαλάσσια σύνορα των δυο χωρών και επίσης επιμένει ότι τα μαχητικά της ως κρατικά αεροσκάφη δεν έχουν υποχρέωση υποβολής σχεδίου πτήσης και γνωστοποίησης σημείων εισόδου και εξόδου στο FIR Αθηνών. Στο πλαίσιο αυτό, είχαν υποβληθεί στο παρελθόν και προτάσεις υπό τον μανδύα των ΜΟΕ, ώστε να λειτουργεί το σύστημα IFF, ηλεκτρονικής αναγνώρισης φίλιων αεροσκαφών και έτσι ένα τουρκικό αεροσκάφος να μπορεί να πετάξει ανενόχλητο μέχρι την Αττική ή την Πελοπόννησο και να μην αναγνωρισθεί ούτε να αναχαιτισθεί επειδή θα εκπέμπει το IFF.
Η Τουρκία επίσης παραβιάζει συστηματικά τον Ελληνικό Εναέριο Χώρο όχι μόνο στην περιοχή των 6-10 ν.μ. που δεν αναγνωρίζει ως Ελληνικό, αλλά και κάτω από τη ζώνη των 6 ν.μ.. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τα 10 ν.μ. παρά το γεγονός ότι υπήρξε μακροχρόνια αποδοχή αυτού του εύρους το οποίο κηρύχθηκε τη δεκαετία του ’30 με Προεδρικό Διάταγμα. Η αμφισβήτηση της Τουρκίας στα 10 ν.μ. άρχισε κυρίως στη δεκαετία του ’80.
Όμως, η πρακτική της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας. Καθώς οι παραβιάσεις γίνονται κατά κόρον και στη ζώνη εντός των 6 ν.μ. και συνήθως συνδυάζονται και με υπερπτήσεις που ξεκίνησαν αρχικά σε μικρά και ακατοίκητα νησιά και βραχονησίδες και κατόπιν και σε κατοικημένα νησιά. Η Τουρκία έτσι επιδιώκει να επιβάλει και τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών», ενώ θα πρέπει να επισημανθεί και η δέσμευση της από τη Συνθήκη της Λωζάνης (άρθρο 13) «η Οθωμανική κυβέρνησις θα απαγορεύση εις την στρατιωτικήν αεροπλοΐαν αυτής να υπερίπταται των ρηθεισών νήσων» (σ.σ. Μυτιλήνη, Χίο, Σάμο Ικαρία)
Οι υπερπτήσεις ακόμη και κατοικημένων νησιών αλλά και του Ελληνικού Εναέριου Χώρου συνιστούν παραβίαση εθνικής κυριαρχίας και είναι προφανές ότι σε άλλες περιπτώσεις και σε άλλες χώρες κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε ενεργοποίηση των μέτρων στοιχειώδους άμυνας, με κατάρριψη του επιτιθεμένου αεροσκάφους.
Εξάλλου, η Τουρκία έχει υιοθετήσει αυτή την πρακτική στοιχειώδους άμυνας και μάλιστα καθ’ υπερβολή όταν το 2015 ρωσικό μαχητικό Sukhoi Su-24M πέρασε για λίγα δευτερόλεπτα στο τουρκικό έδαφος στα σύνορα με τη Συρία, οπότε και καταρρίφθηκε από τα τουρκικά μαχητικά.
Η Τουρκία είναι προφανές ότι θέλει και επιδιώκει να αποκτήσει το «ελευθέρας» να παραβιάζει τον Ελληνικό Εναέριο Χώρο, να προβαίνει όταν θέλει και σε υπερπτήσεις ελληνικών νησιών, με .. ασφαλή τρόπο και να μην κινδυνεύουν τα τουρκικά μαχητικά από την αντίδραση της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Κάτι που θα συνιστούσε πρακτικά αποδοχή των τουρκικών διεκδικήσεων και παραίτηση από το δικαίωμα άμυνας της χώρας.
Έτσι, ας ελπίσουμε ότι η απάντηση που πήρε ή θα πάρει ο κ.Ερντογάν για το θέμα των αερομαχιών, θα είναι ο κατάλογος με τα «συμβάντα» του τελευταίου δεκάμηνου. Μηδενικές παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου και μηδενικές υπερπτήσεις είχαν σαν αποτέλεσμα μηδενικές αναχαιτίσεις και αερομαχίες. Επομένως, αποκλειστικά στο χέρι του είναι και αυτό…
