Του Βασίλη Κοψαχείλη*
Μετά τις πρόσφατες κινήσεις της αναθεωρητικής Τουρκίας με τη Λιβύη, η στρατηγική της Άγκυρας φαίνεται να βαδίζει πάνω σε δύο νέους άξονες. Αν η τουρκική στρατηγική πετύχει, τότε όχι μόνο η Ελλάδα, αλλά ολόκληρη η Ευρώπη θα έχει σοβαρό πρόβλημα ασφάλειας.
Αραβική Άνοιξη 3;
Ο πρώτος άξονας της τουρκικής στρατηγικής προωθεί την έναρξη της τρίτης φάσης της Αραβικής Άνοιξης [1], με την ενεργοποίηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας για την εμπλοκή και άλλων κρατών της ευρύτερης περιοχής στο χάος της αστάθειας, με την Άγκυρα να εκμεταλλεύεται τις συνθήκες ώστε να παρεμβαίνει σε ρόλο broker της «ειρήνης» και άρα ελέγχου των αποφάσεων (βλέπε Κυπριακό, Κουρδικό, Συριακό, οσονούπω Λιβυκό, κλπ).
Με τη νέα αυτή φάση, η Άγκυρα δεν θα μείνει μόνο στη Λιβύη, αλλά ενδεχομένως θα επιχειρήσει - ενόψει και των νέων πολιτικών εξελίξεων - την αποσταθεροποίηση του Λιβάνου και της Αλγερίας.
Μια νέα αποσταθεροποίηση του Λιβάνου θα δώσει ερείσματα στους σκληροπυρηνικούς του Ιράν, ώστε να απομακρυνθεί η πιθανότητα γεφύρωσης των σχέσεων με τις ΗΠΑ, και να προκαλέσει νέους πονοκεφάλους στο πολιτικά προβληματισμένο Ισραήλ, ώστε να αποδεχθεί πιο εύκολα μια λύση «να τα βρούμε» στο σχέδιο των ΗΠΑ για την περιοχή.
Η αποσταθεροποίηση της Αλγερίας θα φέρει ενεργειακή ανασφάλεια στην Ευρώπη, πράγμα που από τη μία θα δώσει ερείσματα στους Ρώσους να πιέσουν τους Ευρωπαίους να πιέσουν με τη σειρά τους τις ΗΠΑ για ηπιότερη στάση σχετικά με τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης από τη Ρωσία, ενώ βραχυπρόθεσμα και παράλληλα θα καλυφθεί το ενεργειακό έλλειμμα της Ευρώπης από Αμερικανικό LNG. [2]
Ενοποίηση Μεσογειακών και Μεσανατολικών κρίσεων…
Ο δεύτερος άξονας της τουρκικής στρατηγικής θα αφορά την προσπάθεια της Άγκυρας να ενοποιήσει τις κρίσεις της Ανατολικής Μεσογείου (Κυπριακό, Ελληνοτουρκικά και Παλαιστινιακό) με τις κρίσεις της Μέσης Ανατολής (καθεστωτικές, θρησκευτικές, ενεργειακές, ασφάλειας, κλπ).
Με αυτόν τον τρόπο η Άγκυρα εμπλέκει στο χάος διαφορετικά και ανταγωνιστικά συμφέροντα πολλών δρώντων ταυτόχρονα, που θα περιπλέξουν σε τέτοιο βαθμό το σκηνικό ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή, με αποτέλεσμα αντί όλοι να βλέπουν την Τουρκία ως μέρος του προβλήματος, να αρχίσουν να τη βλέπουν ως μέρος της λύσης προκειμένου να λυτρωθούν το συντομότερο από την αναταραχή! Φυσικά, καμία «λύση» δεν θα μπορεί από τα πράγματα πλέον να αγνοεί τα συμφέροντα της Τουρκίας, και η Τουρκία θα τα έχει πετύχει όλα αυτά… χωρίς F-35! Αρκεί να παίξει έξυπνα με την ψυχολογία και την καθημερινότητα των «αντίπαλων» λαών!
Τα περιθώρια της Αθήνας
Απέναντι στις τουρκικές κινήσεις η Αθήνα έχει κυρίως δύο επιλογές.
Η μία επιλογή για την Αθήνα είναι να ακολουθήσει τη γραμμική στάση που έχει μέσα από τους διαύλους της διπλωματίας και να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά των ισχυρότερων συμμάχων της, ώστε από τη μία να κερδίσουμε χρόνο και από την άλλη να βάλουμε άλλους μπροστά να αναλωθούν με την αναθεωρητική Τουρκία. Αυτή η επιλογή όμως δεν μας δίνει μια μακροπρόθεσμα βιώσιμη προοπτική!
Η δεύτερη επιλογή μας είναι να εφαρμόσουμε μια υβριδική στρατηγική ανάσχεσης και απομείωσης της τουρκικής ισχύος που τροφοδοτεί τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ότι αυτή η δεύτερη επιλογή, για πολλούς λόγους, δεν μπορεί να εκτεθεί δημόσια και στις λεπτομέρειές της, ωστόσο υπάρχει, και είναι η πλέον ενδεδειγμένη για την μακροπρόθεσμη και βιώσιμη αντιμετώπιση του τουρκικού αναθεωρητισμού.
Σε κάθε περίπτωση, η στρατηγική μας θα πρέπει να έχει απαντήσεις τέτοιες για τα συμφέροντα των μεγάλων παικτών, που στο τέλος να επιλέξουν να παίξουν το χαρτί Ελλάδα έναντι του χαρτιού Τουρκία.
----
[1] Θα μπορούσαμε μέχρι τώρα να χωρίσουμε την Αραβική Άνοιξη σε δυο φάσεις. Η πρώτη φάση, μεταξύ 2011-2013, ήταν ένα δομικό crash test για τα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής. Η δεύτερη φάση, μεταξύ 2014-2019, ήταν ένα crash test για τις κοινωνίες της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης. Αποτελεί εκτίμηση του γράφοντος ότι η τρίτη φάση πιθανότατα να είναι ένα crash test που θα αφορά ανατροπές στο σύστημα ασφάλειας και στα δεδομένα της ευρύτερης περιοχής.
[2] Διακινδυνεύοντας μια εκτίμηση, θα έβλεπα μελλοντικά τη Ρωσία να ελέγχει τον ενεργειακό πλούτο της Λιβύης, τις ΗΠΑ να έχουν φιλόδοξα σχέδια για τον σχιστολιθικό πλούτο της Αλγερίας, και το Κατάρ να επικεντρώνεται στις Ασιατικές αγορές. Η Τουρκία ως χρήσιμος εταίρος θα ωφελείται πολλαπλά από την ειδική σχέση που θα διατηρεί και με τους τρείς, σε μια αέναη προσπάθεια εξισορρόπησης των Ρωσο-Αμερικανικών συμφερόντων, εκτός και αν αλλάξει κάτι σημαντικά στα συμφέροντα του Αμερικανικού συστήματος εξουσίας!
*Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος
