Της Παναγιώτας Βασιλοπούλου*
Το βλέμμα της παγκόσμιας κοινότητας, ήταν στραμμένο στο Ελσίνκι όπου πραγματοποιήθηκε στις 16 Ιουλίου η συνάντηση κορυφής ανάμεσα στον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ και τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν. Η ανάλυση που ακολουθεί έχει ως στόχο, αφενός να παρουσιάσει συνοπτικά τα ζητήματα που απασχόλησαν τους δύο ηγέτες και αφετέτου να καταγράψει τις πιθανές γεωπολιτικές επιπτώσεις της συνόδου στην ευρύτερη περιοχή της Ασίας.
Η σύνοδος Τραμπ - Πούτιν στο Ελσίνκι
Η συνάντηση των δύο ηγετών, ήταν για τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, η τελευταία σε μια σειρά από συνόδους όπως η σύνοδος των G7 στον Καναδά, η συνάντηση με τον πρόεδρο την Βορείου Κορέας, Κιμ Γιονγκ Ουν αλλά και τη σύνοδο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. Τα αποτελέσματα των εν λόγω συνόδων, για τις ΗΠΑ, απέχουν αρκετά από το να χαρακτηριστούν ως 'επιτυχημένα'. Μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, ο Ντόναλντ Τραμπ κατόρθωσε να θυμώσει τους συμμάχους των ΗΠΑ σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική, αποκαλώντας τον Καναδό πρωθυπουργό Τζαστίν Τριντό "αδύναμο", προσδιορίζοντας την ΕΕ ως "εχθρό" και θέτοντας σε αμφισβήτηση μια εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-ΗΒ.
Η σύνοδος πραγματοποιήθηκε σε μια περίοδο που οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών δοκιμάζονται, κυρίως από τις πιέσεις λόγω της φερόμενης εμπλοκής της Ρωσίας στις εκλογές του 2016 και την απέλαση 60 Ρώσων διπλωματών από τις ΗΠΑ, και τρεις ημέρες αφότου το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε την απαγγελία κατηγοριών κατά 12 Ρώσων αξιωματικών των μυστικών υπηρεσιών για την καταστροφή ηλεκτρονικών μηνυμάτων του Δημοκρατικού Κόμματος.
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε κεκλεισμένων των θυρών, μόνο με την παρουσία των δύο μεταφραστών και διήρκεσε περίπου 2 ώρες. Τα θέματα τα οποία συζητήθηκαν, όπως αυτά συνοψίστηκαν στην κοινή συνέντευξη Τύπου μετά τη συνάντησή τους, από τους κκ Τραμπ και Πούτιν, αφορούσαν τα πυρηνικά όπλα και τον περιορισμό τους, την δημιουργία κοινού μετώπου στον αγώνα για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, τις οικονομικές-εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών, την συνεχιζόμενη κρίση στη Συρία όπου η Ρωσία επικρίθηκε για τη στήριξη του καθεστώτος του Προέδρου Άσαντ, την Ουκρανία, και για τον αγωγό φυσικού αερίου μεταξύ Ρωσίας και Γερμανίας, τον οποίο πρόσφατα επέκρινε ο Πρόεδρος Τραμπ.
Σχετικά με τη ρωσική παρέμβαση στις εκλογές των ΗΠΑ, ένα θέμα που παρακολουθείται στενά, αφού ο ειδικός σύμβουλος Ρόμπερτ Μούλερ κατηγορησε 12 ρώσους αξιωματούχους μυστικών πληροφοριών την περασμένη εβδομάδα, ο Πρόεδρος Πούτιν αρνήθηκε δημοσίως τους ισχυρισμούς «λεγόμενης παρεμβολής».
Στον απόηχο της συνόδου, ο Πρόεδρος Πούτιν επέστρεψε στη Ρωσία, όπου τα ΜΜΕ τον υποδέχθηκαν στο γνώριμο για εκείνον θετικό κλίμα. Στον αντίποδα ο Πρόεδρος Τραμπ, βρίσκεται εν το μέσω ισχυρών αντιδράσεων από τα ΜΜΕ για τους χειρισμούς του και επιδίδεται σε έναν μαραθώνιο από “tweets” στα οποία εκφράζει τη δυσαρέσκειά του.
Ποιές είναι όμως οι γεωπολιτικές και γεωοικονομικές επιπτώσεις της συνόδου για την ευρύτερη περιοχή της Ασίας και πώς την αντιμετωπίζουν τα κράτη της περιοχής;
Τον περασμένο μήνα, πραγματοποιήθηκε στη Σιγκαπούρη η πρώτη σύνοδος σε επίπεδο αρχηγών κρατών μεταξύ του Προέδρου των ΗΠΑ και του ηγέτη της Βορείου Κορέας. Το αποτέλεσμα της ιστορικής συνάντησης στη Σιγκαπούρη ήταν μια γενική δήλωση, η οποία επιβεβαίωσε τη δέσμευση των δύο μερών να τερματίσουν τη δεκαετή διένεξη στη Κορεατική Χερσόνησο.
Την περασμένη εβδομάδα, πραγματοποιήθηκε η σύνοδος Τραμπ-Πούτιν, όπου η αποπυρηνικοποίηση της Βορείου Κορέας συζητήθηκε εκτενώς. Η επόμενη ημέρατης συνόδου Τραμπ – Πούτιν, προκαλεί διαφορετικές αντιδράσεις στα κράτη της Ασίας.
Βόρεια Κορέα
Η Πιονγιάνγκ, στη σύνοδο ΗΠΑ – Β.Κορέας δεν ανέλαβε συγκεκριμένη δέσμευση για την αποπυρηνικοποίηση, αλλά κατόρθωσε να περιορίσει την απομόνωσή της και να ενισχύσει τη διεθνή της θέση, διεξάγοντας άμεσες συνομιλίες με την αμερικανική ηγεσία.
Η σύνοδος Τραμπ - Πούτιν, ανοίγει το δρόμο για μια συνάντηση Πούτιν- Κιμ Γιονγκ Ουν, συνάντηση η οποία ήδη προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί μέσα στους επόμενους μήνες σύμφωνα με τον διεθνή τύπο.
Ο Ρώσος πρόεδρος φέρεται πως έθεσε το ζήτημα πιθανής ελάφρυνσης των κυρώσεων προς τη Βόρειο Κορέα εφόσον πλέον είναι δεδηλωμένη η πρόθεση μείωσης των πυρηνικών της όπλων.
Νότια Κορέα
Τα ΜΜΕ στη Νότιο Κορέα, αντιμετωπίσουν την σύνοδο Τραμπ-Πούτιν με επιφυλακτικότητα, κυρίως σχετικά με τις προθέσεις του προέδρου των ΗΠΑ και την πολιτική την οποία πρόκειται να ακολουθήσει σχετικά με την μείωση των πυρηνικών στην κορεατική χερσόνησο.
Οι πολύπλοκες γεωπολιτικές ισορροπίες δοκιμάζονται καθώς η Κίνα και η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, ζήτησαν περισσότερο χρόνο για να εξετάσουν το αίτημα των ΗΠΑ να σταματήσουν τις παραδόσεις πετρελαϊκών προϊόντων στη Βόρεια Κορέα.**
Κίνα
H Κίνα, η οποία έχει αντιταχθεί στην αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην κορεατική χερσόνησο, χαιρέτισε τις παραχωρήσεις του Ντόναλντ Τραμπ ως αποτέλεσμα της συνόδου Τραμπ-Κιμ Γιονγκ Ουν, για μείωση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή, ενώ σταδιακά χαλαρώνει την επιβολή κυρώσεων κατά της συμμάχου της, Βόρειας Κορέας.
Η Κίνα δήλωσε την επομένη της συνόδου ότι είναι ευτυχής που βλέπει τη Μόσχα και την Ουάσινγκτον να προσπαθούν να βελτιώσουν τις σχέσεις τους, ένα σχόλιο που ήρθε όταν ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε ένα τσουνάμι κριτικής στα αμερικανικά ΜΜΕ για την «αδύναμη» και «προδοτική» του απόδοση του στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
"Η Κίνα ελπίζει ότι οι δύο χώρες θα ενισχύσουν την επικοινωνία και το διάλογο και θα επεκτείνουν τη συνεργασία τους, η οποία θα ωφελήσει την παγκόσμια ειρήνη και ανάπτυξη και θα ενώσει τη διεθνή κοινότητα για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων", ανέφερε η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών στο Πεκίνο.
"Έχουμε εμπιστοσύνη στην ολοκληρωμένη στρατηγική εταιρική σχέση Κίνας-Ρωσίας, η οποία δεν θα επηρεαστεί από εξωτερικούς παράγοντες", είπε, προσθέτοντας ότι "η θέση μας σχετικά με την ανάπτυξη των σχέσεων με τις ΗΠΑ είναι συνεπής και σαφής".
Μετά τη σύνοδο Τραμπ - Πούτιν, τα ρωσικά ΜΜΕ εμφανίζονται να ασκούν κριτική στην Κίνα, η οποία είναι στρατηγικός εταίρος της Ρωσίας, σε θέματα όπως η συμπεριφορά των Κινέζων τουριστών, το εμπόριο ναρκωτικών και την διαφθορά στην εταιρεία των κινεζικών σιδηροδρόμων και άλλα έργα τα οποία συμπεριλαμβάνονται στο πρόγραμμα One Belt One Road. Σύμφωνα με τον Λι Χένγκινγκ, ανεξάρτητο αναλυτή:
"Η φιλία μεταξύ του Πούτιν και του κινεζικού καθεστώτος βασίζεται σε προσωπικό κέρδος. Έτσι, όταν ο Πούτιν είδε την ευκαιρία να βελτιώσει τη σχέση του με τις ΗΠΑ, την Ευρώπη ή τις χώρες του ΝΑΤΟ, θα εγκαταλείψει φυσικά τα προσωπικά του συμφέροντα με την Κίνα".
Ιαπωνία
Η Ιαπωνία προετοιμάζεται να διοργανώσει σύνοδο κορυφής μεταξύ του πρωθυπουργού Σίνζο Άμπε και του ηγέτη της Βόρειας Κορέας τον Σεπτέμβριο στη Ρωσία, αφού ο Κιμ Γιονγκ Ουν εξέφρασε την ετοιμότητά του να συναντηθεί με τον Abe κατά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.
Η σύνοδος Τραμπ - Πούτιν, αντιμετωπίστηκε θετικά από την Ιαπωνία και των πρωθυπουργό της Σίνζο Άμπε, καθώς μπορεί να θεωρηθεί ως μια έμμεση δικαίωση της πολιτικής του Άμπε προς τη Ρωσία.
Οι προσπάθεια του Ιάπωνα πρωθυπουργού, είναι η προσπάθεια επίλυσης μιας μακρόχρονης διαφωνίας για τα αμφισβητούμενα νησιά Χοκάιντο που εμπόδισε τα δύο έθνη να υπογράψουν μια ειρηνευτική συνθήκη για να τερματίσουν επίσημα τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Abe έχει καλύψει μεγάλο μέρος των προσδοκιών του για κοινές οικονομικές δραστηριότητες στα ρωσικά κατοχυρωμένα νησιά που ονομάζονται «βόρεια εδάφη» από το Τόκιο, για να προετοιμάσουν το έδαφος για την επίλυση της διαφοράς.Αυτή η ώθηση, ωστόσο, έχει σημειώσει με ελάχιστη πρόοδο.
Από την άλλη πλευρά, η Ιαπωνία έχει να αντιμετωπίσει τις εναλλαγές στην πολιτική του Προέδρου των ΗΠΑ, ο οποίος δε διστάζει να μετατοπίσει τις προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής της χώρας του με τρόπο που να εξυπηρετούν την προσωπική του πολιτική ατζέντα. Ο Πρόεδρος Τραμπ, έχει στο παρελθόν αναφερθεί σε τακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού από την πλευρά της Ιαπωνίας καθώς και στο κόστος διατήρησης των Αμερικανικών στρατευμάτων στην περιοχή.
Ινδία
Η παραδοσιακή και συνεχιζόμενη σχέση ασφαλείας της Ινδίας με τη Ρωσία και η αυξανόμενη εταιρική της σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες,, για την Ινδία μπορεί να σημαίνουν μόνο ένα πράγμα: Την ελπίδα ότι η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επιδιορθώσουν τους επιδεινούμενους δεσμούς τους και η σύνοδος στο Ελσίνκι είναι η αφετηρία. Αυτή η ταραγμένη σχέση σαφώς έθεσε τη Ρωσία στην άμυνα και ώθησε τη Μόσχα να αναζητήσει στενότερους δεσμούς με την Κίνα και ακόμη και με το Πακιστάν, οδηγώντας σε καταστροφή στο Νέο Δελχί.
Πολλά από αυτά ήταν προφανώς το αποτέλεσμα των εντάσεων της Ρωσίας στις σχέσεις της με τη Δύση γενικά και ειδικότερα με τις Ηνωμένες Πολιτείες.Αλλά αυτή η ένταση σήμαινε επίσης ότι η Ινδία έπρεπε να εξισορροπήσει τις σχέσεις της με δύο από τους πλησιέστερους εταίρους ασφαλείας της.Η Ινδία δεν επιθυμεί να βρίσκεται σε αυτή τη θέση μέσα, ειδικά καθώς ταυτόχρονα αντιμετωπίζει αυξανόμενη πίεση από την Κίνα.
Στην ιδανική περίπτωση, η Ινδία θα ήθελε να έχει τη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες στο πλευρό της για να ασχοληθεί με την Κίνα.Εξάλλου, και οι δύο χώρες ανησυχούν για την Κίνα.Η άνοδος της Κίνας απειλεί να εκδιώξει τις Ηνωμένες Πολιτείες από τον Ινδο-Ειρηνικό, δημιουργώντας ταυτόχρονα έναν ισχυρό δυνητικό αντίπαλο στο ανατολικό μέτωπο της Ρωσίας.Θα πρέπει να είναι φυσικοί εταίροι μεταξύ τους και με την Ινδία, εκτός από το ότι φαίνεται απρόθυμοι να αναγνωρίσουν το σαφές κοινό τους συμφέρον επαρκώς για να θάψουν τις διαφορές τους.Η ελπίδα ήταν ότι το Τραμπ και ο Πούτιν θα μπορούσαν να αρχίσουν να συνεργάζονται. Η παραπάνω θεώρηση διαμορφώθηκε από μεγάλο μέρος των Ινδών σχολιαστών, αν και δεν υπήρξε επίσημο σχόλιο από την κυβέρνηση.
Σε αυτό το πνεύμα, πρόκειται να πραγματοποιηθεί συνάντηση μεταξύ του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, του Κινέζου προέδρου Xi Jinping και του Ινδού Πρωθυπουργού Narendra Modi στο περιθώριο της 10ης συνόδου των BRICS η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη στο Johannesburg, στη Νότιο Αφρική.
Συνοψίζοντας, η σύνοδος Τραμπ – Πούτιν, δημιούργησε θύελλα αντιδράσεων για την στάση του Αμερικανού προέδρου, ενδυνάμωσε τη διεθνή εικόνα του Ρώσου προέδρουκαι δημιούργησε μια αλυσίδα αντιδράσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι ισορροπίες μεταξύ των κρατών της Ασίας αλλά και οι στρατηγικές τους συμμαχίες τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με τη Ρωσία είναι πολύπλοκες και πολυεπίπεδες. Ωστόσο προβλέπεται να γίνουν πιο ξεκάθαρες τους επόμενους μήνες, μέσω των συνόδων που έχουν ήδη προγραμματιστεί.
*Η κ. Βασιλοπούλου Παναγιώτα είναι ΜΑ Global risks and Analytics
** Οι ΗΠΑ ζήτησαν από την επιτροπή κυρώσεων του ΟΗΕ να σταματήσουν τις αποστολές αφού κατηγόρησαν τη Βόρεια Κορέα ότι υπερβαίνει το όριο των Ηνωμένων Εθνών για τις παραδόσεις καυσίμων μέσω παράνομων εισαγωγών. Ισχυρίστηκαν ότι οι εισαγωγές υπερβαίνουν την ποσόστωση των 500.000 βαρελιών ετησίως που επιτρέπεται βάσει των κυρώσεων των Ηνωμένων Εθνών και ζήτησαν από την επιτροπή να ενημερώσει όλα τα κράτη μέλη του ΟΗΕ και το κοινό ότι η Βόρεια Κορέα παραβίασε την ποσόστωση.
Πηγές
·http://time.com/5339848/donald-trump-vladimir-putin-summit-transcript/
·http://usa.chinadaily.com.cn/a/201807/18/WS5b4e3dd8a310796df4df70a7.html
·http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20180722000093&ACE_SEARCH=1
·https://eu.usatoday.com/story/news/politics/2018/07/16/donald-trump-vladimir-putin-summit-helsinki/787257002/
·https://thediplomat.com/2018/07/what-does-the-trump-putin-summit-mean-for-indias-us-russia-worry/
·https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/trump-engages-putin-deal-kim-collapses-180716071422344.html
·https://www.businessinsider.com/trump-reaction-putin-summit-helsinki-fallout-2018-7
·https://www.centerforsecuritypolicy.org/2018/07/20/a-new-agenda-for-trump-putin-summit-2-0/
·https://www.cnbc.com/2018/07/16/trump-pushed-his-personal-agenda-not-the-national-interest-at-putin-.html
·https://www.dw.com/en/donald-trump-calls-eu-russia-china-foes-ahead-of-summit-with-vladimir-putin/a-44683621
·https://www.independent.co.uk/news/world/asia/china-eu-summit-us-trade-war-trump-tusk-russia-beijing-latest-a8448866.html
·https://www.nbcnews.com/news/world/international-reaction-trump-putin-meeting-mixed-n891936
·https://www.nbcnews.com/politics/congress/senate-prepares-grill-mike-pompeo-trump-putin-helsinki-summit-n894306
·https://www.reuters.com/article/us-usa-russia-summit-trump-results/trump-expects-big-results-including-north-korea-after-putin-summit-idUSKBN1K814I
·https://www.theepochtimes.com/in-sign-of-alliances-turning-russian-media-openly-criticizes-china-after-trump-putin-summit_2602281.html
·https://www.theguardian.com/commentisfree/2018/jul/16/trump-putin-summit-russia-hacking-election-nato-slippery-slope-
·https://www.washingtonpost.com/amphtml/politics/trumps-putin-fallout-inside-the-white-houses-tumultuous-week-of-walk-backs/2018/07/20/7cfdfc34-8c3d-11e8-8b20-60521f27434e_story.html?__twitter_impression=true
·https://www.washingtonpost.com/world/europe/analysis-iran-role-in-syria-key-item-at-trump-putin-summit/2018/07/13/ce44c65a-8665-11e8-9e06-4db52ac42e05_story.html?noredirect=on&utm_term=.056695c3a96a
