Αδειάζει επικίνδυνα η κλεψύδρα για τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους (11-12 Ιουλίου) χωρίς να διαφαίνεται μέχρι στιγμής δυνατότητα άρσης του αδιεξόδου που προκαλεί η Τουρκία εμποδίζοντας την ένταξη της Σουηδίας στον Οργανισμό. Σύμφωνα με πληροφορίες μας, κατά τη διάρκεια της χθεσινής ενημέρωσης των ηγετών της Ε.Ε. από τον ΓΓ του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ, αποτυπώθηκε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση καθώς η Τουρκία εμμένει στους σκληρούς όρους για τη Σουηδία που αγγίζουν το σουηδικό Κράτος Δικαίου και είναι δύσκολο να ικανοποιηθούν, ενώ είναι επίσης δύσκολο να εξευρεθούν άλλου είδους ανταλλάγματα που θα μπορούσαν να αλλάξουν τη στάση του Τ. Ερντογάν.
Μετά μάλιστα και το νέο κάψιμο του κορανίου, με άδεια του τοπικού δικαστηρίου, έξω από τζαμί στη Σουηδία ενώ όλος ο μουσουλμανικός κόσμος γιορτάζει το Μπαϋράμι, περιορίζει ασφυκτικά τα περιθώρια ελιγμών του Τ. Ερντογάν ώστε να αποδεχθεί κάποιον συμβιβασμό. Η ύστατη προσπάθεια θα καταβληθεί την επόμενη Πέμπτη με μια ακόμη συνάντηση ΝΑΤΟ, Τουρκίας, Σουηδίας και Φιλανδίας αλλά οι πιθανότητες εξεύρεσης λύσης πριν από τη Σύνοδο Κορυφής είναι περιορισμένες.
Αυτό το αδιέξοδο ρίχνει βαριά τη σκιά του στον συνολικό αναπροσδιορισμό των σχέσεων με τη Δύση, τη στιγμή που η Άγκυρα συνεχίζει το διπλό παιγνίδι με τη Ρωσία, παραμένει εξαρτημένη οικονομικά περισσότερο από τη Μόσχα και τις χώρες του Κόλπου, ενώ παραμένει η αντιπαλότητα της με την Ουάσιγκτον για μείζονα για τα ίδια θέματα όπως η στήριξη των κούρδων στη Β.Συρία από τους Αμερικανούς, και η άρνηση των Αμερικανών να ενδώσουν στις πιέσεις για έκδοση του Φ.Γκιουλέν στην Τουρκία.
Και καθώς το θέμα των F-35 θα παραμένει «παγωμένο» όσο διατηρεί στο έδαφος της τους ρωσικούς S-400, η Τουρκία θα ανέμενε μια κίνηση στα F-16 την οποία θα μπορούσε να παρουσιάσει ο Τ.Ερντογάν ως μια νίκη της διαπραγματευτικής τακτικής του, όμως ούτε αυτό μπορεί να του προσφέρει η κυβέρνηση Μπάιντεν, μια και η απόφαση περνάει πρώτα, από το αρνητικό μέχρι σήμερα Κογκρέσο.
Έτσι, χωρίς να μπορεί να πάρει στα χέρια του κάποιο συγκεκριμένο αντάλλαγμα, ο Τ.Ερντογάν συνεχίζει την τροχιά σύγκρουσης η οποία θα δημιουργήσει ένα εξαιρετικά βαρύ κλίμα στο Βίλνιους.
Παράλληλα με το ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. με πρωτοστάτη το Βερολίνο αναζητείται τρόπος επανασύνδεσης της Τουρκίας με την Ε.Ε. και επανατοποθέτησης των ευρωτουρκικών σχέσεων με την ελπίδα ότι αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα θετικό «νεύμα» προς τον Τ.Ερντογάν που θα επηρέαζε και τη στάση του στο θέμα της Σουηδίας αλλά και ενόψει των διαπραγματεύσεων για μια νέα Συμφωνία για το μεταναστευτικό/προσφυγικό.
Στα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής αναφέρεται ότι το «Συμβούλιο αναμένει από τον επικεφαλής των εσωτερικών Σχέσεων και την Κομισιόν να παρουσιάσει έκθεση για τη σημερινή κατάσταση των ευρωτουρκικών σχέσεων, με προτάσεις για την προώθηση τους με έναν στρατηγικό και στραμμένο στο μέλλον προσανατολισμό».
Βεβαίως, αυτή η αναφορά περιλαμβάνεται στο Κεφάλαιο περί «Ανατολικής Μεσογείου» όπου προηγείται η αναφορά για την ανάγκη επίλυσης του Κυπριακού στη βάση των αποφάσεων του ΣΑ του ΟΗΕ και του ευρωπαϊκού κεκτημένου με την ενεργότερη εμπλοκή της Ε.Ε.
Είναι όμως προφανές ότι και στις ευρωτουρκικές σχέσεις οι «προσφορές» προς την Τουρκία είναι περιορισμένες. Η κατάργηση των θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες είναι «κόκκινο πανί» για πολλές κυβερνήσεις, η επανέναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων αυτή τη στιγμή φαντάζει δύσκολη, ενώ η αναβάθμιση της Τελωνειακής ΄Ενωσης προσκρούει σε πολλά εμπόδια με πρώτο το Κυπριακό, καθώς η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, και από το 2005 έχει αρνηθεί να εκπληρώσει τις συμβατικές δεσμεύσεις που είχε αναλάβει για την επέκταση του πρωτοκόλλου 10 προς την Κυπριακή Δημοκρατία επιτρέποντας σε κυπριακά πλοία και αεροπλάνα την πρόσβαση σε τουρκικά λιμάνια και αεροδρόμια.
Η αναζήτηση πάντως ενός ανανεωμένου πλαισίου για τις ευρωτουρκικές σχέσεις δημιουργεί προσδοκίες ότι θα μπορούσε να γίνει επανασύνδεση και των ελληνοτουρκικών με την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας ,ακολουθώντας τις παλιές συνταγές με κορυφαία εκείνη του Ελσίνκι (1999).
Πολλά έχουν αλλάξει βεβαίως από τότε και ειδικά τώρα η Τουρκία η οποία αυτοχαρακτηρίζεται ως περιφερειακή και παγκόσμια δύναμη, δύσκολα θα αποδεχθεί όρους που θα πλήττουν αυτή την εικόνα, προκειμένου να προχωρήσουν οι ευρωτουρκικές σχέσεις.
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός χθες από τις Βρυξέλλες εμφανίσθηκε συγκρατημένος σε σχέση με τις προσδοκίες από τη συνάντηση με τον Τ.Ερντογάν.
«Θα είναι ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και να χαράξουμε μονοπάτι επαναπροσέγγισης, χωρίς η Ελλάδα να κάνει πίσω στις κόκκινες γραμμές της. Θέλω να βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο και υπάρχει καλύτερη συνεργασία με τις τουρκικές αρχές ώστε να αποτρέπουμε βάρκες να φεύγουν. Η ΕΕ έχει ξοδέψει αρκετά χρήματα για να στηρίξει την Τουρκία στο μεταναστευτικό και ενδεχομένως να ξοδέψει και άλλα. Μπορούμε να αποδείξουμε στην πράξη ότι η Τουρκία είναι σύμμαχος αρκεί να το θέλει και η ίδια. Στο Βίλνιους θα διαπιστώσουμε αν η Τουρκία θέλει να μπούμε σε μια νέα σελίδα».
Όπως έχουμε επαναλάβει πάντως, οι πιθανότητες για επίτευξη σημαντικής προόδου είναι απολύτως μηδενικές εάν η Τουρκία δεν αποσύρει ορισμένες από τις θέσεις της οι οποίες θίγουν ευθέως την κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα κάτι που δε διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Αντιθέτως, η συζήτηση στο πλαίσιο της Ε.Ε. ενόψει και της Συνόδου Κορυφής του φθινοπώρου που θα επανεξετάσει τις ευρωτουρκικές σχέσεις μπορεί να οδηγήσει σε αντιπαράθεση με Εταίρους, με πρώτους τους Γερμανούς οι οποίοι θα θέλουν να προσφέρουν ανταλλάγματα στην Άγκυρα, χωρίς όρους και προϋποθέσεις όπως η άρση του casus belli, η διακοπή της αμφισβήτησης ελληνικών εδαφών και κυριαρχικών δικαιωμάτων και η έμπρακτη εφαρμογή της αρχής για σχέσεις καλής γειτονίας.
Όλα πάντως εξαρτώνται από την έκβαση της μάχης του Βίλνιους η οποία και θα καθορίσει τα επόμενα βήματα στις σχέσεις συνολικά της Δύσης με την Τουρκία.
Διαβάστε ακόμα:
Κυρ. Μητσοτάκης για Ερντογάν: Ευκαιρία να χαράξουμε μονοπάτι επαναπροσέγγισης
