Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (NSC)

Του Στέλιου Φενέκου*

1. NATIONAL SECURITY COUNCIL (NSC) – Αποστολή και έργα
   

Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας (NSC) στις ΗΠΑ (από την εποχή Τρούμαν), δημιουργήθηκε για να αποτελεί το κύριο συλλογικό όργανο του Προέδρου για την εξέταση της εθνικής ασφάλειας και των ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής.

Το Συμβούλιο είχε ως έργο επίσης και τον συντονισμό αυτών των πολιτικών (ασφαλείας και εξωτερικής πολιτικής) μεταξύ των κλάδων των Ε.Δ.και άλλων υπηρεσιών εθνικής ασφάλειας, όπως η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (CIA), ο διευθυντής της οποίας αντικαταστάθηκε στο συμβούλιο το 2004 από τον Director of National Intelligence (DNI),

Ο πρόεδρος κατέχει σαφώς τελική εξουσία στη λήψη αποφάσεων στο εκτελεστικό τμήμα. Με την πάροδο των ετών ωστόσο, το προσωπικό της NSC έχει αναδειχθεί ως ένας σημαντικός παράγοντας στη διαμόρφωση (και μερικές φορές και στην εφαρμογή) της πολιτικής εθνικής ασφάλειας.

Ομοίως ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, διαδραματίζει σημαντικό και συχνά εξαιρετικά δημόσιο ρόλο στη χάραξη πολιτικής.

2. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ US-NSC

3. Τελευταίες σημαντικές μεταβολές στη δομή
   

Στις 26 Μαΐου 2009, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα συγχώνευσε το προσωπικό του Λευκού Οίκου που υποστήριζε το Συμβούλιο Εσωτερικής Ασφάλειας (HSC- Homeland Security Council) και το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας (National SecurityCouncil), σε ένα Επιτελείο Εθνικής Ασφάλειας (NSS - National Security Staff (NSS). Η HSC και η NSC εξακολουθούν να υφίστανται από το νόμο, ως όργανα που υποστηρίζουν τον Πρόεδρο.

Στις 29 Ιανουαρίου 2017, ο Πρόεδρος Donald Trump αναδιάρθρωσε την Principals Committee (Επιτροπή Ανώτατων Διευθυντών, ως υποσύνολο του πλήρους Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας), και άλλαξε την πολιτική παρουσίας του Chairman of the Joint Chiefsof Staff και του Director of National Intelligence.

Και οι δύο τους αν και παραμένουν μέλη του πλήρους Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (NSC), θα συμμετέχουν στην Principals Committee όποτε προκύπτουν θέματα που τους αφορούν. Επίσης προσκάλεσε να μετέχει στις συνεδριάσεις του NSC και ο επικεφαλής του προσωπικού του Λευκού Οίκου.

Στις 4 Απριλίου 2017, η διοίκηση Trump εξέδωσε προεδρικό μνημόνιο εθνικής ασφάλειας (NSPM) -4, «Οργάνωση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, του Συμβουλίου Ασφαλείας της Εθνοσυνέλευσης και υποεπιτροπών». Το NSPM-4 περιγράφει λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο το εκτελεστικό τμήμα προτίθεται να διαχειριστεί και να συντονίσει θέματα εθνικής και εθνικής ασφάλειας μεταξύ των σχετικών τμημάτων και οργανισμών.

Στις 6 Απριλίου 2017, ο Σύμβουλος Στρατηγικής του προέδρου SteveBannon εξαιρέθηκε από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και αποκαταστάθηκε ο ρόλος του Director of National Intelligence (DNI-CIA) και του Chairman of the Joint Chiefs of Staff στο συμβούλιο.

α. Επιτροπή Ανώτερων Διευθυντών (Principals Committee)

Η Επιτροπή Διευθυντών του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας είναι το ανώτατο φόρουμ διακυβερνητικού επιπέδου για την εξέταση των ζητημάτων πολιτικής εθνικής ασφάλειας. Η Επιτροπή Διευθυντών συγκαλείται και προεδρεύεται από τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας με τους ακόλουθους τακτικά συμμετέχοντες:

• the Secretary of State,

• the Secretary of the Treasury,

• the Secretary of Defense,

• the Attorney General,

• the Secretary of Energy,

• the Secretary of Homeland Security,

• the White House Chief of Staff,

• the Director of National Intelligence,

• the Chairman of the Joint Chiefs of Staff,

• the Director of the Central Intelligence Agency, the Homeland Security Advisor, and the United States Ambassador to the United Nations.

Μπορούν επίσης να κληθούν στις συνεδριάσεις της επιτροπής και άλλα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά και άλλοι αρμόδιοι με τα θέματα Γραμματείς/Υπουργοί και Σύμβουλοι.

β. Επιτροπή Αντιπροσώπων

Η Επιτροπή των Αντιπροσώπων του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας είναι υποεπιτροπή υπεύθυνη για την αναθεώρηση και την παρακολούθηση της των διεθνών εξελίξεων και μεταβολών επί της διεθνούς διαδικασίας για την εθνική ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της σύστασης και της διοίκησης των Επιτροπών Συντονισμού Πολιτικής. Την Επιτροπή Αντιπροσώπων συγκαλεί και προεδρεύει ο Αναπληρωτής Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας ή ο Αναπληρωτής Σύμβουλος για την Εσωτερική Ασφάλεια, και αποτελείται από τακτικά μέλη που είναι σχεδόν τα ίδια με την Επιτροπή Διευθυντών αλλά και με πρόσθετα μέλη που καλούνται ειδικά ανάλογα με το θέμα προς εξέταση.

γ. Επιτροπές Συντονισμού Πολιτικής

Οι Επιτροπές Συντονισμού Πολιτικής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, που συγκροτούνται και διευθύνονται από την Επιτροπή Αντιπροσώπων, είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση της ανάπτυξης και της εφαρμογής πολιτικών εθνικής ασφάλειας, μέσω του συντονισμού μεταξύ των διαφόρων κρατικών οργάνων. Οι επιτροπές συντονισμού πολιτικής είναι τα κύρια καθημερινά φόρα συντονισμού μεταξύ των εθνικών αρχών για την ανάπτυξη, εφαρμογή και ανάλυση των πολιτικών εθνικής ασφάλειας, σε συνεργασία με την Επιτροπή Αντιπροσώπων και την Επιτροπή Διευθυντών. Στις επιτροπές συντονισμού πολιτικής προεδρεύουν ανώτερα διευθυντικά στελέχη του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας ή μερικές φορές, του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου , με βοηθούς υπαλλήλους σε επίπεδο γραμματέων από την αντίστοιχη εκτελεστική υπηρεσία.

4. Καταλήγοντας

• Όπως διαπιστώνεται, η οργάνωση και η επιρροή του NSC ποικίλλουν σημαντικά από τη μία διοίκηση (Administration) στην άλλη,σε όλα τα επίπεδα, από εξαιρετικά δομημένα και επίσημα συστήματα, μέχρι τις χαλαρές ομάδες εμπειρογνωμόνων.

• Αναγνωρίζεται επίσης ότι το NSC οργανώνεται και λειτουργεί για να ανταποκρίνεται στους συγκεκριμένους στόχους και τις πολιτικές ενός εκάστου Προέδρου. Η ιστορία του NSC παρέχει άφθονα παραδείγματα πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων στην οργάνωση και λειτουργία αυτή.

• Συνολικά, το NSC, οι υποστηρικτικές διαδικασίες και τα θεσμικά του όργανα έχουν σχεδιαστεί για να είναι ευέλικτα, παρέχοντας στον Πρόεδρο το μέγιστο περιθώριο για να δημιουργήσει ένα συμβουλευτικό όργανο ασφαλείας, που να ταιριάζει στο δικό του στυλ λήψης αποφάσεων.

• Οι συντονιστικοί μηχανισμοί για την εφαρμογή της πολιτικής είναι σε μεγάλο βαθμό δημιουργίες του εκτελεστικού κλάδου, αλλά επηρεάζουν άμεσα τις επιλογές που μπορεί να κληθεί να υποστηρίξει και να χρηματοδοτήσει το Κογκρέσο.

• Έτσι το Κογκρέσο ενδιαφέρεται για τις διαδικασίες με τις οποίες καθορίζονται οι πολιτικές και οι ρόλοι των διαφόρων συμμετεχόντων. Ο κακός συντονισμός της εθνικής πολιτικής ασφάλειας, μπορεί να οδηγήσει σε εκκλήσεις προς το Κογκρέσο για να αναλάβει δράσεις που έχουν σημαντικό κόστος, τόσο διεθνές όσο και εγχώριο, αλλά με αβέβαιο αποτέλεσμα.

• Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα είναι ότι αν και το Κογκρέσο θέσπισε το καταστατικό του NSC, εν τούτοις δεν λαμβάνει κατά κανόνα γνώση (πόσο μάλλον άμεσα), για τα θέματα ουσίας από τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας ή από το προσωπικό του NSC. Το NSC υποχρεούται όμως να υποβάλλει ετησίως αναφορά στο Κογκρέσο για τις δραστηριότητές του.

• Εκτός από την ανάληψη του ετήσιου προϋπολογισμού του NSC, το Κογκρέσο έχει ελάχιστη επίβλεψη στο Εκτελεστικό Γραφείο του Προέδρου και στο σύστημα του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας ειδικότερα, λόγω του γεγονότος ότι οι περισσότερες θέσεις εθνικής ασφάλειας στο εσωτερικό του Λευκού Οίκου (σε αντίθεση με τα ανώτερα επίπεδα των τμημάτων και των οργανισμών), δεν υπόκεινται επί του παρόντος στην συγκατάθεση της Γερουσίας.

• Μερικοί παρατηρητές με την πάροδο των χρόνων υποστήριξαν ότι ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας θα πρέπει να υπόκειται σε έγκριση (επικύρωση) από την Γερουσία και να είναι διαθέσιμος για να καταθέσει ενώπιον επιτροπών του Κογκρέσου, όπως και αξιωματούχοι άλλων κυβερνητικών υπηρεσιών και οργανισμών. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ο Πρόεδρος δικαιούται εμπιστευτικές συμβουλές από το άμεσο προσωπικό του.

• Έχουν γίνει πολλές προτάσεις για να ενημερώνονται ταχύτερα το Κογκρέσο και η Γερουσία από τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας, αλλά δεν έχουν εγκριθεί.

• Όμως τελικά όπως αποδεικνύεται στη πράξη, το NSC δεν είναι ένας οργανισμός ευέλικτος και αποφασιστικός, πόσο μάλλον ελεγχόμενος στη λειτουργία του από τα δημοκρατικά όργανα, και εσφαλμένα θεωρείται από πολλούς στη χώρα μας ως πρότυπο.

• Είναι ένα συμβούλιο με διάφορες επιτροπές στο εσωτερικό του, που συνεδριάζουν ανάλογα με την βούληση του Προέδρου, στο βαθμό που είναι αναγκαίος για την τεχνοκρατική λήψη αποφάσεων, αλλά πολλές φορές οι αποφάσεις χειραγωγούνται για κάλυψη των ενεργειών του Προέδρου, όποτε αυτός το χρειάζεται.

Οφείλουμε να λάβουμε υπ όψη και το Αμερικανικό μοντέλο, αλλά θα πρέπει να εξετάσουμε την δημιουργία Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας ανάλογα με τις δικές μας συνθήκες (πολιτικές και μη), τις δικές μας δυνατότητες (οργανωτικές-θεσμικές-οικονομικές) και αναγκαιότητες (εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας).

 *Ο Στέλιος Φενέκος είναι Υποναύαρχος ε.α. ΠΝ και Πρόεδρος της Κοινωνίας Αξιών.