Διπλωματικός πυρετός για τη διοργάνωση από τον ΟΗΕ της πενταμερούς για το Κυπριακό. Αν και οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας, υποστηριζόμενες από αντίστοιχη ρητορική τούρκων και τουρκοκύπριων πολιτικών, προδιαθέτουν για μία νέα αποτυχία των προσπαθειών επίλυσης. Υπάρχει πράγματι πιθανότητα η Τουρκία στο Κυπριακό να πάρει αυτό που ζητάει αλλά όχι αυτό που πραγματικά θέλει;
Η τουρκική σκόπευση
Όπως πρόσφατα δήλωσε ο υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας κος Τσαβούσογλου, το Κυπριακό θα έχει σχεδόν επιλυθεί, αν βρεθεί μία λύση για τον διαμοιρασμό των ωφελειών από τους υδρογονάνθρακες.
Ταυτόχρονα, με την καθοδήγηση της Τουρκίας και την υποστήριξη των παράνομων εποίκων στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο εξελέγη ο κος Τατάρ στις πρόσφατες τοπικές εκλογές. Ο κος Ακιντσί, βασικός αντίπαλός του και υποστηρικτής των τουρκοκυπριακών συμφερόντων τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες δέχθηκε ακόμα και απειλές για την ζωή του για να απόσχει των εκλογών. Εν κατακλείδι ο κος Τατάρ είναι πρωτίστως το φερέφωνο της Τουρκίας και δευτερευόντως υποστηρικτής των τουρκοκυπριακών συμφερόντων. Υποστηρίζει με φανατισμό την παράνομη θέση της Τουρκίας για ανεξάρτητο τουρκοκυπριακό κράτος στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο.
Η διεθνής κοινότητα αντιδρά στους Τουρκικούς σχεδιασμούς, που σημειωτέο είναι κατάφορη παραβίαση των Αρχών και των σχετικών ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Επίσης τα Όργανα της ΕΕ, αλλά και οι εκπρόσωποι της νέας Αμερικανικής κυβέρνησης, δηλώνουν σαφώς ότι δεν αποδέχονται την Τουρκική/τουρκοκυπριακή πρόταση.
Από τις εγγυήτριες Δυνάμεις για την Κυπριακή Δημοκρατία, η Ελλάδα και η Αγγλία σέβονται την υπογραφή τους στο Σύμφωνο ίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αντιθέτως η Τουρκία επιδεικνύει ασέβεια στην υπογραφή Διεθνών Συμφωνιών από προηγούμενες τουρκικές Κυβερνήσεις, θέτοντας υπό αντικειμενική αμφισβήτηση την ύπαρξη συνέχειας της τουρκικής Δημοκρατίας που θα εορτάσει τα 100 χρόνια ύπαρξής της το 2023. Προ ολίγων μηνών, η νομική Υπηρεσία του Γερμανικού Κοινοβουλίου δημοσιοποίησε συμβουλευτική γνώμη, καυτηριάζοντας την σύγχρονη Τουρκική πρακτική του μη σεβασμού των δεσμευτικών υπογραφών προηγούμενων τουρκικών κυβερνήσεων σε Διεθνείς Συμφωνίες.
Το διεθνές πολιτικό παιχνίδι
Υπό την διεθνή πολιτική πίεση, η Τουρκία εμμένει στην ύπαρξη ενός ανεξάρτητου τουρκοκυπριακού κράτους στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο. Δημοσιογραφικές πληροφορίες από τον τουρκικό τύπο αναφέρουν ότι η Τουρκία δεν θα συμμετάσχει στην πενταμερή αν ο κος Τατάρ δεν γίνει αποδεκτός ως αρχηγός ανεξάρτητου κράτους.
Στη Βόρεια Κύπρο ο πολυάριθμος τουρκικός στρατός κατοχής, έχει την αποστολή της επιβολής των τουρκικών επιδιώξεων στους γηγενείς Τουρκοκύπριους. Τούτο διότι οι τελευταίοι αντιλαμβάνονται πλέον σαφώς ότι έχουν χρησιμοποιηθεί ως πιόνια στο γεωστρατηγικό παιχνίδι της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι παράνομοι έποικοι με την υποστήριξη της Τουρκίας, πήραν στις πρόσφατες εκλογές την πολιτική εξουσία από την πραγματική πλειοψηφία των τουρκοκυπρίων. Ο κος Τατάρ κέρδισε με τις ψήφους των εποίκων.
Σε αυτό το τυρβώδες περιβάλλον, τόσο οι άμεσα εμπλεκόμενοι στην πενταμερή Διάσκεψη, όσο και οι βασικοί παίκτες που επιδεικνύουν ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, προετοιμάζονται ενισχύοντας το υποστηρικτικό τους οπλοστάσιο.
Σε διεθνές επίπεδο οι εμπειρογνώμονες και οι σύμβουλοι, ανταλλάσσουν απόψεις περί του πρακτέου, την εξεύρεση δηλαδή μίας βιώσιμης λύσης που θα γίνει αποδεκτή είτε με συμβιβασμό, είτε με πειθαναγκασμό.
Κατά τη διάρκεια διεθνούς Συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε προ μηνών σε Ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, παρακολούθησα την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ συμβούλων, η γνώμη των οποίων έχει μεγάλη βαρύτητα σε Δύση και Μέση Ανατολή. Σχετικά με τη λύση του Κυπριακού, συμφωνούσαν ότι μία πιθανή λύση θα ήταν η δημιουργία δύο ανεξάρτητων κρατών επί της νήσου, ώστε να εξαλειφθούν οι τριβές μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Στην περίπτωση αυτή, υποστήριζαν ότι δεν θα πρέπει να υπάρχει οποιαδήποτε σχέση ή αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο αυτών ανεξάρτητων κρατών. Δύο μάλιστα από τους συμβούλους, αναφερόμενοι ειδικά στους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου, δήλωναν ότι είναι επιθυμητό να συνδιαλέγονται με μία σταθερή Ελληνοκυπριακή Κυβέρνηση της Νοτίου Κύπρου, παρά να πρέπει να αποδεχτούν έστω και περιορισμένου χρόνου περιοδική διακυβέρνηση του νησιού από τουρκοκύπριους ελεγχόμενους από την Τουρκία.
Αναγνωρίζοντας την βαρύτητα των απόψεων των συγκεκριμένων συμβούλων, όταν αυτές διατυπωθούν επίσημα προς ενδιαφερόμενες για την Ανατολική Μεσόγειο Κυβερνήσεις, είναι βέβαιο ότι θα εξεταστούν με την δέουσα σοβαρότητα και θα ληφθούν υπόψη για κάθε μελλοντική Απόφαση για το Κυπριακό.
Η Ελληνική και η Κυπριακή κυβέρνηση υποστηρίζουν ως βάση έναρξης των διαπραγματεύσεων, την ανάγκη αποχώρησης των στρατευμάτων κατοχής από την Βόρεια Κύπρο και την ύπαρξη ενιαίας Κυπριακής Διοίκησης σε όλο το πολύπαθο νησί. Η τελική «πρόταση» περί του πρακτέου εκτιμάται ότι θα προκύψει ως αποτέλεσμα των συνιστωσών πιέσεων από τα ενδιαφερόμενα μέρη, τόσο εντός όσο και εκτός Κύπρου.
Αναμενόμενη Τουρκική αντίδραση
Η μελλοντική πιθανότητα να γίνει μερικώς αποδεκτή η πρόταση της Τουρκίας και του τουρκοκύπριου ηγέτη Τατάρ για ανεξάρτητο κράτος στο κατεχόμενο βόρειο τμήμα του νησιού, αλλά με δική του ΑΟΖ και χωρίς συμμετοχή του στα πιθανά κοιτάσματα υδρογονανθράκων νοτίως του νησιού, τρομοκρατεί την τουρκική κυβέρνηση. Ταυτόχρονα εξαγριώνει τους γνήσιους τουρκοκύπριους κατά της Τουρκίας. Ο κος Ακιντσί επισήμως δήλωσε ότι αποχωρεί από την πολιτική σκηνή, αλλά οι τουρκοκύπριοι πλέον αντιλαμβάνονται ότι το πραγματικό τους συμφέρον είναι να τα βρουν με τους Ελληνοκύπριους και βέβαια να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή τους στα όποια οφέλη από τους υδρογονάνθρακες νότια του νησιού, απαλλασσόμενοι από την επιβολή των τουρκικών απόψεων.
Οι παράνομοι έποικοι αντιθέτως, εκτιμούν ότι με τη βοήθεια της Τουρκίας και την ουσιαστική υποστήριξη του τουρκικού στρατού κατοχής, θα πρέπει να παρεμποδίσουν κάθε προσπάθεια σύγκλησης Ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων, διότι αυτό θα έθετε σε κίνδυνο την δική τους παραμονή στο νησί.
Ο αποκλεισμός της Τουρκίας στο βόρειο τμήμα του νησιού, χωρίς δικαίωμα διεκδικήσεων νοτίως στην Ελληνοκυπριακή ΑΟΖ και στα πιθανά κοιτάσματα, εκλαμβάνεται τόσο από τοπικούς περιφερειακούς παίκτες (local & regional players), όσο και από βασικούς παίκτες (key players), ως δελεαστική λύση για την παρεμπόδιση των επεκτατικών βλέψεων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο . Για την τουρκική κυβέρνηση είναι ένας εφιάλτης. Όλοι οι ενδιαφερόμενοι προετοιμάζουν την υποστήριξη των θέσεων και απόψεών τους.
Στο εγγύς μέλλον θα αποκαλυφθεί η επικρατέστερη λύση που θα προκύψει από τις ζυμώσεις και τις διαβουλεύσεις.
Η στροφή προς την πράσινη ενέργεια που έχει δηλωθεί από την ΕΕ και τις ΗΠΑ, θέτει χρονικά περιθώρια 10-20 ετών για την αξιοποίηση των ορυκτών υδρογονανθράκων, πριν μειωθεί η καταναλωτική ζήτηση και η πτώση των τιμών που θα προκύψει. Το σύστημα πλέον λειτουργεί υπό υψηλή χρονική πίεση, αναζητώντας άμεσες εφαρμόσιμες λύσεις στο Κυπριακό.
(*) Ο αντιπτέραρχος ε.α. Ιωάννης Αναστασάκης είναι στρατηγικός αναλυτής και συνεργάζεται με το ISDA στην Αθήνα, το ERPIC στην Λάρνακα, το UCLA/CMED στο Λος Άντζελες, το PRIF/APOME στη Φρανκφούρτη (adHoc), το ZSF στο Ζάγκρεμπ (adHoc), το A.S. στο Μόναχο, το NESA CSS στην Ουάσιγκτον. Τέως Πρόεδρος του Experts Group (Ομάδας Εμπειρογνωμόνων) του Οργανισμού Wassenaar Arrangement και μέλος του Arms Export Control Association.
