Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ θα συναντηθούν στο Βίλνιους της Λιθουανίας στις 11-12 Ιουλίου για να αντιμετωπίσουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τις διαφωνίες σχετικά με το αίτημα ένταξης της Ουκρανίας και της Σουηδίας έως την ενίσχυση των αποθεμάτων πυρομαχικών και την αναθεώρηση των πρώτων αμυντικών σχεδίων εδώ και δεκαετίες.
Σύμφωνα με το Reuters, θα είναι η τέταρτη Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με την πρώτη να πραγματοποιείται ουσιαστικά στις 25 Φεβρουαρίου 2022, μόλις μία ημέρα μετά την επίθεση, ενώ ακολούθησαν συναντήσεις στις Βρυξέλλες και στη Μαδρίτη.
Τα μέτρα ασφαλείας στο Βίλνιους θα είναι δρακόντεια, με τρεις γερμανικές μονάδες αεράμυνας Patriot να έχουν αναπτυχθεί για την προστασία του χώρου, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ. Επιπλέον, μαχητικά αεροσκάφη θα περιπολούν στον ουρανό της Λιθουανίας, η οποία είναι σφηνωμένη μεταξύ του ρωσικού αποκλεισμού του Καλίνινγκραντ και της Λευκορωσίας και θεωρείται εδώ και καιρό ως ένα ευάλωτο σημείο στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Α. Ένταξη της Ουκρανίας
Στη Σύνοδο Κορυφής αναμένεται να κυριαρχήσει ο τρόπος με τον οποίο το ΝΑΤΟ θα καθορίσει τη μελλοντική του σχέση με την Ουκρανία, εν μέσω επανειλημμένων εκκλήσεων του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι να λάβει το Κίεβο πρόσκληση για ένταξη στη Συμμαχία στο Βίλνιους.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ έχει καταστήσει σαφές ότι το Κίεβο δεν θα γίνει μέλος του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, όσο μαίνεται ο πόλεμος και ότι η Σύνοδος Κορυφής του Βίλνιους δεν θα εκδώσει επίσημη πρόσκληση.
Παρόλα αυτά, οι σύμμαχοι είναι διχασμένοι σχετικά με το πόσο γρήγορα θα πρέπει να επιτραπεί στην Ουκρανία να ενταχθεί μετά το τέλος των μαχών.
Ενώ οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης λένε ότι θα πρέπει να καταρτιστεί ένας οδικός χάρτης στο Κίεβο κατά τη σύνοδο κορυφής, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία είναι επιφυλακτικές για οποιαδήποτε κίνηση που θα μπορούσε να φέρει τη Συμμαχία πιο κοντά στον πόλεμο με τη Ρωσία.
Στην πορεία προς το Βίλνιους, περισσότερες χώρες υποστήριξαν μια βρετανική πρόταση που επιτρέπει στο Κίεβο να παρακάμψει το λεγόμενο πρόγραμμα «Membership Action Plan (MAP)», το οποίο καθορίζει τους πολιτικούς, οικονομικούς και στρατιωτικούς στόχους που πρέπει να εκπληρώσουν οι υποψήφιοι και το οποίο έπρεπε να περάσουν και άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης πριν ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.
Με μια τέτοια κίνηση, η συμμαχία θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις να προχωρήσει πέρα από τη δήλωση της συνόδου κορυφής του Βουκουρεστίου το 2008, η οποία ανέφερε ότι η Ουκρανία θα γίνει μέλος κάποια στιγμή, χωρίς να προσφέρει στο Κίεβο πραγματική πρόσκληση ή χρονοδιάγραμμα.
Το ΝΑΤΟ είναι επίσης πιθανό να βρει μια ισχυρότερη διατύπωση από το 2008 για να υπογραμμίσει την προοπτική του Κιέβου για την ένταξή του στη συμμαχία. Οι ηγέτες θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε κάτι όπως «η δικαιωματική θέση της Ουκρανίας είναι στο ΝΑΤΟ», απηχώντας τις παρατηρήσεις του Στόλτενμπεργκ κατά την επίσκεψή του στο Κίεβο τον Απρίλιο, ή να τονίσουν ότι «η διατλαντική ασφάλεια θα ήταν ελλιπής χωρίς την Ουκρανία».
Β. Εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία
Οι ηγέτες αναμένεται να συζητήσουν ποιες εγγυήσεις ασφαλείας θα πρέπει να λάβει το Κίεβο για το διάστημα μετά τον πόλεμο, παρόλο που οι δεσμεύσεις αυτές θα είναι διμερείς και δεν θα εκδοθούν από την ίδια τη Συμμαχία.
Πιθανότατα θα περιλαμβάνουν την υπόσχεση για συνέχιση της στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας προς το Κίεβο, ώστε να αποτραπεί η Ρωσία από νέα επίθεση μετά τη λήξη του πολέμου.
Ο Στόλτενμπεργκ τόνισε ότι το ΝΑΤΟ - βάσει του άρθρου 5 της Συνθήκης της Ουάσινγκτον - θα παρέχει ολοκληρωμένες εγγυήσεις ασφαλείας μόνο στα πλήρη μέλη της Συμμαχίας.
Γ. Ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ
Οι ηγέτες θα επανεξετάσουν τα πρώτα αμυντικά σχέδια που έχει καταρτίσει η συμμαχία μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, τα οποία περιγράφουν λεπτομερώς πώς θα αντιδράσει το ΝΑΤΟ σε μια ρωσική επίθεση.
Η αναβίωση των λεγόμενων περιφερειακών σχεδίων σηματοδοτεί μια θεμελιώδη αλλαγή. Με τα σχέδια, η συμμαχία δίνει επίσης στα έθνη οδηγίες για το πώς να αναβαθμίσουν τις δυνάμεις και την υλικοτεχνική τους υποδομή.
Το ΝΑΤΟ επί δεκαετίες δεν έβλεπε καμία ανάγκη για αμυντικά σχέδια μεγάλης κλίμακας, αλλά με τον πιο αιματηρό πόλεμο στην Ευρώπη από το 1945 να μαίνεται ακριβώς πέρα από τα σύνορά του στην Ουκρανία, προειδοποιεί τώρα ότι πρέπει να έχει όλο τον σχεδιασμό σε ισχύ πολύ πριν ξεσπάσει μια σύγκρουση με έναν ομότιμο αντίπαλο όπως η Μόσχα.
Η Τουρκία έχει εμποδίσει την έγκριση των σχεδίων λόγω της διατύπωσης σχετικά με γεωγραφικές τοποθεσίες όπως η Κύπρος. Το θέμα θα αφεθεί στους ηγέτες να το λύσουν, εκτός εάν οι σύμμαχοι καταλήξουν συμφωνία πριν από τη ΣύνοδοΚορυφής.
Το ΝΑΤΟ θα αυξήσει επίσης τους στόχους για την αποθήκευση πυρομαχικών, καθώς το Κίεβο ξοδεύει πυρομαχικά πολύ πιο γρήγορα από ό,τι μπορούν να τα παράγουν οι δυτικές χώρες.
Ταυτόχρονα, οι σύμμαχοι θα δείξουν πώς σκοπεύουν να υλοποιήσουν τον στόχο του ΝΑΤΟ, που συμφωνήθηκε στην περσινή σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης, να θέσει πάνω από 300.000 στρατιώτες σε υψηλή ετοιμότητα, από 40.000 στο παρελθόν, για την αντιμετώπιση της Ρωσίας.
Δ. Η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ
Η Σουηδία ήλπιζε να γίνει το 32ο μέλος της Συμμαχίας στο Βίλνιους, αλλά η Τουρκία συνεχίζει να εμποδίζει την ένταξή της, κατηγορώντας τη Στοκχόλμη ότι φιλοξενεί μέλη μαχητικών ομάδων στο έδαφός της και λέγοντας ότι πρέπει να τους καταστείλει πριν της επιτραπεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Οι σύμμαχοι ελπίζουν ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν θα άρει την αντίθεσή του στη σύνοδο κορυφής, αλλά δεν είναι σαφές αν αυτό θα συμβεί.
Ε. Η αναβάθμιση του στόχου της Συμμαχίας για στρατιωτικές δαπάνες στο 2%
Κατά τα λοιπά, ο Στόλτενμπεργκ στοχεύει να καταστήσει τον τρέχοντα στόχο του ΝΑΤΟ για στρατιωτικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ κάθε χώρας-μέλους ως ελάχιστη απαίτηση και όχι ως στόχο προς επίτευξη.
Αλλά το 2023, ακόμη και ο παλιός στόχος θα επιτευχθεί μόνο από 11 από τα 31 μέλη της συμμαχίας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΝΑΤΟ. Ο στόχος τέθηκε το 2014, όταν οι ηγέτες του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να αυξήσουν τις δαπάνες για την άμυνα προς το 2% του ΑΕΠ τους μέσα σε μια δεκαετία.
Οι 11 εν λόγω σύμμαχοι είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία, η Πολωνία, η Ελλάδα, η Εσθονία, η Λιθουανία, η Φινλανδία, η Ρουμανία, η Ουγγαρία, η Λετονία και η Σλοβακία.
Στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται ο Καναδάς, η Σλοβενία, η Τουρκία, η Ισπανία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, των οποίων οι αμυντικές δαπάνες ήταν κάτω από το 1,4% του ΑΕΠ.
Διαβάστε επίσης:
Ερντογάν: Η Τουρκία αναμένει από την Σουηδία να τηρήσει τις υποσχέσεις της για να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ
Ζελένκσι: Αναμένει ενότητα κατά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους
